دستکاری در معاملات بورس را چطور تشخیص دهیم؟

به گزارش شهر بورس، دستکاری در معاملات بورس همواره یکی از دغدغه‌های سهامداران است؛ شاید این عبارت زیاد به گوش شما هم خورده باشد.

در این مقاله آموزشی، شیوه‌های تشخیص دستکاری در معاملات بورس را خواهید آموخت.

دستکاری در معاملات بورس یعنی چه؟

دستکاری قیمت عملی غیرقانونی است که به‌منظور افزایش یا کاهش قیمت اوراق بهادار از طریق ایجاد ظاهری گمراه‌کننده در فرآیند  معاملات بازار صورت می‌گیرد و به معنی مداخله عمدی در فرایند عرضه و تقاضای اوراق بهادار است.

موارد زیر مصادیق دستکاری بازار به شمار می‌روند:

ایجاد ظاهری گمراه‌کننده از روند معاملات اوراق بهادار

ایجاد قیمت‌های کاذب برای اوراق بهادار

اغوای اشخاص به انجام معاملات اوراق بهادار

بیشتر بخوانید: روی خوش بورس به اهالی بازار/ چیدمان سبد پس از توافق چگونه باشد؟

انواع دستکاری در بازار سرمایه

شیوه‌های دستکاری در بازار اوراق بهادار بسیار متنوع و بعضاً نامحدود است. به‌طورکلی این پدیده را بر اساس رکن مادی این جرم به دو نوع دستکاری مبتنی بر اطلاعات و دستکاری مبتنی بر معامله تقسیم می‌کنند.

۱. دستکاری مبتنی بر اطلاعات

این نوع دستکاری از طریق انتشار اطلاعات و شایعات نادرست برای گمراه کردن فعالان بازار صورت می‌گیرد. انتشار اطلاعات نادرست معمولاً با هدف افزایش یا کاهش قیمت اوراق بهادار اتفاق می‌افتد.

ممکن است فرد متخلف با افشای اطلاعات نادرست موجب کاهش قیمت اوراق در بازار شود. در گام بعد پس از خرید، آن‌ها را به قیمت بالاتر بفروشد. همچنین ممکن است با اشاعه اطلاعات نادرست موجب افزایش قیمت اوراق بهاداری شود که خود دارنده آن است. با این کار، می‌تواند آن  را به قیمتی بالاتر از ارزش واقعی‌‌اش، به دیگران بفروشد.

۲. دستکاری مبتنی بر معامله

در دستکاری مبتنی بر معامله یک معامله‌گر بزرگ یا گروهی از معامله‌گران از طریق ائتلاف با یکدیگر و خرید گسترده اوراق بهادار موردنظر، قیمت را به‌طور غیرواقعی افزایش می‌دهند و زمانی که قیمت اوراق به بالاترین حد خود رسید، با فروش آن‌ها سود کلانی به دست می‌آورند.

در این روش، برخلاف دستکاری مبتنی بر اطلاعات، ایجاد ظاهر گمراه‌کننده در مورد میزان معاملات اوراق بهادار موجب افزایش قیمت آن‌ها می‌شود نه اشاعه اطلاعات خلاف واقع و نادرست.

ممکن است متخلف پس از خرید اوراق برای افزایش بیشتر قیمت به اشاعه اطلاعات خلاف واقع مبادرت کند. پس از تأثیر اطلاعات افشاشده بر قیمت اوراق بهادار، آن‌ها را بیشتر بفروشد. در این صورت از هر دو شیوه، یعنی دستکاری مبتنی بر اطلاعات و دست‌کاری مبتنی بر معامله استفاده گردیده است.

روش‌های پیشگیری از وقوع این پدیده

با توجه به اهمیت پیشگیری از وقوع دستکاری برای توسعه کارایی بازارهای اوراق بهادار و نیز مشکل بودن کشف این جرم پس از وقوع آن، شیوه‌های مختلفی برای پیشگیری از وقوع دستکاری در قوانین و مقررات بازارهای اوراق بهادار پیش‌بینی شده است. برخی از شیوه‌های مهم پیشگیری این جرم عبارت‌اند از:

۱. افشای اطلاعات

نظارت بر انتشار به‌موقع اطلاعات مربوط به شرکت، مانع شیوع دستکاری مبتنی بر اطلاعات می‌شود. با نظارت دقیق سازمان بورس بر افشای صحیح اطلاعات، امکان استفاده متخلفین از اطلاعات نادرست برای تأثیرگذاری بر قیمت اوراق بهادار سلب می‌شود. چراکه اگر اطلاعات واقعی به‌صورت فوری در اختیار عموم قرار بگیرد، سرمایه‌گذاران تحت تأثیر اطلاعات نادرست قرار نمی‌گیرند. ازاین‌رو یکی از وظایف اصلی مقامات ناظر بر بازار اوراق بهادار، الزام ناشران به انتشار اطلاعات صحیح و قرار دادن این اطلاعات در اختیار عموم افراد است.

۲. نظارت بر قیمت اوراق بهادار

برای پیشگیری از تغییرات صوری قیمت اوراق بهادار و ایجاد قیمت‌های غیرواقعی و ساختگی، قوانین حاکم بر بازارهای اوراق بهادار به بورس‌ها یا مقامات ناظر بر بازار اجازه داده‌اند که در شرایطی خاص، از تغییر قیمت‌ها در تابلوهای بورس پیشگیری کرده و آن را در سطح خاصی ثابت نگه دارند. با توجه به اینکه تثبیت قیمت مانع حرکت قیمت اوراق بهادار بر اساس قانون عرضه و تقاضا می‌گردد، اعمال این اختیار از جانب بورس‌ها یا مقامات ناظر باید تابع اصول و مقررات دقیقی باشد تا خود به دست‌کاری بازار از سوی این نهادها منجر نشود.

سوالات متداول

انواع دستکاری در معاملات بورس:

به معنی مداخله عمدی در فرایند عرضه و تقاضا به‌منظور افزایش یا کاهش قیمت اوراق بهادار است.

مصادیق دستکاری بازار کدام است؟

ایجاد ظاهری گمراه‌کننده از روند معاملات، ایجاد قیمت‌های کاذب برای اوراق بهادار، اغوای اشخاص به انجام معاملات اوراق بهادار.

انواع دستکاری در بازار سرمایه کدام است؟

به‌طورکلی این پدیده ر به دو نوع دست‌کاری مبتنی بر اطلاعات و دست‌کاری مبتنی بر معامله تقسیم می‌کنند.

افشای اطلاعات چگونه می‌تواند مانع از دستکاری اطلاعات گردد؟

دستکاری در معاملات بورس را چطور تشخیص دهیم؟

نظارت بر انتشار به‌موقع اطلاعات مربوط به شرکت، مانع شیوع دستکاری مبتنی بر اطلاعات می‌شود. چراکه اگر اطلاعات واقعی به‌صورت فوری در اختیار عموم قرار بگیرد، سرمایه‌گذاران تحت تأثیر اطلاعات نادرست قرار نمی‌گیرند.

این عمل زمانی اتفاق می‌افتد که برخی معامله‌گران به‌صورت عمدی موجب می‌شوند اوراق بهادار به قیمتی غیر از ارزش بازاری عادلانه آن‌ها معامله گردد. از طریق دستکاری بازار، سرمایه‌گذاران از سوی اشخاصی که به‌صورت غیرواقعی و تصنعی قیمت اوراق بهادار را تحت تأثیر قرار داده‌اند، به انجام معامله ترغیب می‌شوند.

روش تشخیص احتمالی دستکاری معاملات بدین صورت است که باید به دنبال سفارش‌های کم حجم نامتعارف و مکرر در سهام باشیم. این موارد از قسمت اطلاعات تکمیلی و ریز معاملات، قابل مشاهده است. در آن قسمت تمام سفارشات انجام شده ذخیره شده‌اند.

جهت مشاهده آخرین اخبار اقتصادی اینستاگرام شهر بورس را دنبال کنید.