عرضه اولیه (Initial Public Offering) اصطلاحی است که به اولین فروش سهام یک شرکت خصوصی به عموم مردم در بازار سهام گفته می‌شود.
این یکی از روش‌هایی است که از طریق آن، یک شرکت می‌تواند سرمایه‌گذاری جمعی برای رشد و توسعه فعالیت‌هایش جلب کند.
ویژگی‌های عرضه اولیه
تبدیل شدن به شرکت سهامی عام: یک شرکت خصوصی که تا کنون متعلق به یک شخص یا گروه کوچکی بوده تبدیل به شرکتی عمومی می‌شود و سهامداران جدیدی پیدا می‌کند.
افزایش سرمایه: عرضه اولیه معمولاً برای جمع‌آوری سرمایه به منظور توسعه شرکت انجام می‌شود.
شفافیت: از آن لحظه به بعد، شرکت ملزم به رعایت قوانین و مقررات بورس اوراق بهادار بوده و موظف است اطلاعات دوره‌ای و شفاف از عملکرد و وضعیت مالی شرکت را منتشر کند.
فرایند عرضه اولیه
تهیه اظهارنامه: ابتدا شرکت باید مدارک و اطلاعات لازم را شامل وضعیت مالی، مدیریتی، ریسک‌ها، استراتژی‌ها و برنامه‌های آینده خود را تهیه و در قالب یک اظهارنامه ارائه دهد.
بررسی توسط نهادهای نظارتی: معمولاً مدارک ارسال شده توسط کمیسیون بورس اوراق بهادار و نهادهای نظارتی مربوطه بررسی می‌شود.
تعیین قیمت سهام: شرکت با کمک مشاوران مالی یک دامنه قیمتی برای سهام‌های خود تعیین می‌کند.
کمپین تبلیغاتی: قبل از عرضه سهام به بازار، کمپین‌های تبلیغاتی به منظور جذب توجه سرمایه‌گذاران اجرا می‌شود.
فروش سهام: سهام در روز عرضه اولیه در بازار بورس عرضه و به فروش می‌رسد.
چه کسانی که عرضه اولیه ثبت می کنند؟
شرکت‌های خصوصی: شرکت‌های خصوصی که به دنبال تأمین مالی از طریق بازار سرمایه هستند.
مؤسسان و صاحبان: صاحبان کنونی شرکت که به دنبال کاهش سهم خود یا خروج نقدی هستند.
سرمایه‌گذاران: سرمایه‌گذاران موجود که به دنبال فروش سهام خود در بازار عمومی هستند.
مزایای عرضه اولیه برای شرکت های متقاضی:
تأمین سرمایه برای توسعه و مسیرهای جدید کسب و کار.
افزایش شهرت و اعتبار شرکت به واسطه حضور در بازار سهام.
مزایای عرضه اولیه برای سرمایه گذاران:
فرصت خرید سهام شرکت‌ها در قیمت‌های اولیه که می‌تواند پتانسیل افزایش قیمت در آینده را داشته باشد.
سهولت نقدشوندگی سرمایه‌گذاری به دلیل حضور در بازار سهام.
روند ثبت برای عرضه اولیه
تکمیل فرم‌ها و مستندات قانونی مورد نیاز برای نهادهای نظارتی.
گذراندن مراحل دقیق بررسی و تأیید قانونی توسط کمیسیون بورس اوراق بهادار.
هماهنگی با کارگزاری‌ها و بانک‌های سرمایه‌گذاری برای مدیریت فرایند عرضه.
تعیین تاریخ عرضه و اجرای فرایند نهایی فروش در بازار.
این پروسه معمولاً پیچیده و زمان‌بر است و نیاز به مشورت با متخصصان مالی و حقوقی دارد.
فرآیند عرضه اولیه بسیار دقیق و مستلزم دنبال کردن مراحل متعددی است تا شرکت بتواند به درستی و با موفقیت وارد بازار سرمایه شود. ادامه مراحل ثبت برای عرضه اولیه به شرح زیر است:
مراحل ادامه‌ی ثبت عرضه اولیه:
انتخاب ناشر و مشاوران: شرکت باید یک ناشر را برای راهنمایی و اجرای طرح خود انتخاب کند. همچنین، مشاورانی مانند حسابداران، وکلای حقوقی، و مشاوران اقتصادی برای امور مالیاتی و سایر جنبه‌های عرضه اولیه استخدام می‌شوند.
امور حقوقی و قانونی: شرکت باید از انجام تمامی امور حقوقی و قانونی اطمینان حاصل کند تا مطابق با الزامات نهادهای ناظر بازار سرمایه باشد. این شامل سنجش دقیق وضعیت مالی و حقوقی شرکت و تنظیم اظهارنامه‌ای است که تمامی اطلاعات مهم و ضروری از جمله صورت‌های مالی، زمینه‌های کسب‌وکار، استراتژی‌ها و نقشه‌های آتی شرکت را دربر می‌گیرد.
تکمیل اظهارنامه: اظهارنامه عرضه اولیه باید تکمیل و به نهادهای مربوطه تحویل داده شود. این اظهارنامه شامل اطلاعات دقیق در مورد عملکرد مالی شرکت، مدیریت، استراتژی‌های کلان و نقشه راه آتی است.
بازبینی توسط نهادهای نظارتی: پس از ارائه اظهارنامه، نهادهای نظارتی بررسی‌های لازم را انجام داده و ممکن است به شرکت برای ایجاد تصحیحات یا اضافه کردن اطلاعات بیشتر دستور دهند.
طرح بازارگردانی و تعیین قیمت: شرکت و مشاورانش با تحلیل شرایط بازار و مقایسه با شرکت‌های مشابه، قیمت پیشنهادی سهام را تعیین می‌کنند. این فرآیند ممکن است شامل روش‌های متفاوت قیمت‌گذاری باشد و باید به گونه‌ای باشد که عادلانه و جذاب برای سرمایه‌گذاران باشد.
دوره مناسب سازی: اغلب شرکت‌ها قبل از عرضه عمومی، ارائه‌هایی برای سرمایه‌گذاران بالقوه انجام می‌دهند تا آن‌ها را با فرصت‌های موجود در سهام شرکت و برنامه‌های رشد آتی آشنا کنند.
عرضه عمومی: وقتی تمامی مراحل فوق با موفقیت انجام شد، سهام شرکت به طور عمومی در بورس اوراق بهادار عرضه می‌شود و سرمایه‌گذاران می‌توانند به خرید سهام بپردازند.
پس از عرضه اولیه: شرکت باید به ارائه‌ی گزارش‌های دوره‌ای و رعایت شفافیت در عملکرد مالی خود ادامه دهد. همچنین باید با نهادهای نظارتی در ارتباط باشد و به الزامات قانونی مربوط به شرکت‌های عمومی پایبند باشد.
عرضه اولیه مزایای متعددی برای شرکت شامل دسترسی به سرمایه‌ی ارزان‌تر و بازار بزرگ‌تر برای سهام خود و برای سرمایه‌گذاران شامل دسترسی به فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری با پتانسیل رشد ارزش سرمایه ارائه می‌دهد. اما این فرآیند همچنین مسئولیت‌ها و فشارهای جدیدی را بر مدیریت و سهامداران شرکت وارد می‌کند.
سود خرید عرضه اولیه برای افراد حقیقی و حقوقی
قیمت کمتر: سهام در عرضه اولیه معمولاً به قیمتی پایین‌تر از ارزش بازاری پیش‌بینی شده برای ترغیب سرمایه‌گذاران به خرید و تأمین سرمایه لازم عرضه می‌شوند.
افزایش ارزش: اغلب سهام عرضه شده در اولین فرصت‌های معاملاتی پس از عرضه اولیه، دارای روند صعودی هستند، به این معنی که سرمایه‌گذاران می‌توانند در کوتاه‌مدت به سود دست یابند.
مشارکت در رشد شرکت: خریداران سهام در عرضه اولیه فرصت دارند در رشد اقتصادی و توسعه‌ی آتی شرکت‌ها شریک شوند.
سهولت دسترسی: برای سرمایه‌گذاران کوچک، خرید سهام در عرضه اولیه می‌تواند نسبت به خرید سهام در بازار ثانویه، راحت‌تر و قابل دسترس‌تر باشد.
تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری: عرضه اولیه فرصتی است برای سرمایه‌گذاران تا سبد سرمایه‌گذاری خود را با نوع جدیدی از سرمایه تنوع ببخشند.
