چرا خودرو در بورس کالا عرضه نمی شود؟/ پای مافیا در میان است؟

شهر بورس – علیرضا حسابی: عرضه خودرو در بورس کالا؛ موضوعی که در چند وقت اخیر بارها مطرح شده، اما چرا خودرو در بورس کالا عرضه نمی شود؟

نوسانات قیمت خودرو و رشد فزاینده آن در سال‌های اخیر، دولت و شرکت‌های خودروساز را در تیررس انتقادات قرار داده، اما نتوانسته کمکی به حل مشکلات این صنعت داشته باشد. قیمت‌گذاری دستوری؛ بهانه‌ای است که شرکت‌های خودروساز در مقابل تمامی انتقادات دارند؛ از زیان ده بودن شرکت و نقص خودروها تا بی‌کیفیتی محصولات‌شان.

مشکل از کجاست؟

خودروسازان که در تمامی این سال‌ها به شیوه‌های مختلف، از امضاهای طلایی گرفته تا وام‌های چند میلیاردی از انواع و اقسام رانت‌ها استفاده کرده‌اند، حالا بر اساس گفته کارشناسان تمایل چندانی به عرضه محصولات خود در بورس کالا ندارند. این در حالی است که بارها به زیان ده بودن شرکت‌ها به دلیل دخالت دولت در نرخ‌گذاری محصولات خود اقرار کرده‌اند.

کریم سلیمی، مدیر واحد کالایی کارگزاری ایساتیس پویا شرکت‌های خودروساز را مقصر این قضیه می‌داند و می‌گوید: در برهه‌های مختلف زمانی بحث عرضه خودرو در بورس کالا مطرح شده، اما تاکنون اقدام عملی و اساسی مخصوصاً از طرف خودروسازها برای آن انجام نشده و فقط در حد حرف بوده است.

بیشتر بخوانید: دو دلیل عدم موفقیت عرضه خودرو در بورس کالا

وی ادامه می‌دهد: قیمت‌گذاری دستوری هنوز برای آنها جذاب است و هنوز از تعیین شدن قیمت نهایی بر اساس عرضه و تقاضا، می‌ترسند. ورود خودرو به بورس کالا، نیازمند عزم جدی از سوی دولت و وزارت صمت است.

در مصائب قیمت‌گذاری دستوری

اختلاف نرخ موجود میان قیمت کارخانه و بازار، دردسر شرکت‌های خودروساز به حساب می‌آید و موجب زیان دهی آنها شده است.

در آبان ماه سال جاری شرکت‌های خودروساز مجوز افزایش نرخ گرفته بودند که این مجوز طی تصمیمی شبانه از سوی سید ابراهیم رئیسی وتو شد و قیمت‌ها به حالت قبل برگشتند؛ اگرچه این تصمیم دوام زیادی نداشت و خودروسازان تنها یک ماه بعد با مجوز وزارت صمت افزایش قیمت محصولات خود در کارخانه را قطعی و برخی از محصولات خود را 10 الی 18 درصد گران‌تر کردند.

با این حال، برآوردها و اظهارات کارشناسان نشان می‌دهد که شرکت‌های خودروساز به دلیل مشکلات موجود از جمله قیمت‌گذاری دستوری، سالانه بیش از یک میلیارد دلار زیان شناسایی می‌کنند که باعث بدهکاری آنها به نظام بانکی شده است.

قرعه‌کشی‌های انجام شده هم کمکی به وضعیت موجود نداشته و اتفاقاً وضعیت موجود را پیچیده تر هم کرده است.

سيد جواد حسينی کيا در مورد قیمت‌گذاری دستوری به شهر بورس می‌گوید: فعلاً که بر اساس قانون، قیمت‌گذاری دستوری وجود دارد. قیمت‌گذاری دستوری قانون خوبی به حساب می‌آید، در صورتی که واردات خودرو نیز ممنوع است.

وی می‌افزاید: برداشتن قیمت‌گذاری دستوری خودرو در شرایطی خوب است که واردات خودرو نیز هر چند به صورت محدود، اما آزاد باشد و با تعرفه‌ای که دولت و قانون مصلحت می‌داند قیمت‌گذاری انجام بگیرد. در این صورت، رقابت عادلانه می‌شود، اما قیمت‌گذاری دستوری بدون انجام واردات، اجحاف در حق و حقوق مردم است.

نایب‌رئیس اول کمسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی ادامه می‌دهد: در مورد قیمت‌گذاری دستوری، ما بر سر موضع خود هستیم و تلاش داریم واردات خودرو به صورت محدود را اجرایی کنیم.

بیشتر بخوانید: قیمت گذاری دستوری خودرو اجحاف در حق مردم است

پای مافیا در میان است؟

«قصه امروز خودروسازی ما،  قصه پر غصه است برای ملتی که سال‌ها از ابتدایی‌ترین حق خود که دست بر قضا در اسلام هم بر آن تأکید شده یعنی مرکب خوب بی‌بهره‌اند، چراکه به واسطه انحصار ناشی از حمایت‌های بی‌پایان دولت‌ها، مافیای خودرو سال‌ها است ملت ایران را به استثمار کشیده است، کار تا جایی بیخ پیدا کرده که خودروسازان عنان دولت‌ها در دست دارند نه دولت‌ها ناظر و کنترل کننده خودروسازها.»

اینها بخشی از صحبت‌های جلال رشیدی کوچی، نماینده مردم مرودشت، پاسارگاد و ارسنجان در مجلس یازدهم است که به صورت مستقیم به این داستان اشاره می‌کند.

وی ادامه می‌دهد: امروز مافیای خودرو حرف از آزادسازی قیمت می‌زند و از اینکه مجبور است فولاد، مس و پلاستیک و قطعه را به قیمت آزاد تهیه کند و محصول خود را مثلاً به قیمت دولتی بفروشد می‌نالد، اشکال ندارد ما هم موافق آزادسازی قیمت‌ها هستیم به شرط آنکه واردات آزاد و تعرفه به صورت تدریجی حذف شود. آیا نیم قرن فرصت کافی در حمایت از این صنعت ملی نیست؟

کاویان عبداللهی، کارشناس بازار سرمایه نیز در این مورد می‌گوید: خودرو مافیا دارد و نمی‌توان یک شبه آن را کنار گذاشت. البته من بی‌کفایتی مدیران خودرویی را قبول دارم. مافیای خودرو در این میان وجود دارند که در حال دلالی هستند.»

راهکارها و چالش‌ها

کارشناسان مختلف بارها و بارها درباره حل مشکلات صنعت خودروسازی راهکارهای مختلفی را ارائه داده‌اند که اکثر موارد به یک کلیدواژه مشخص می‌رسد؛ عرضه در بورس کالا.

کارشناسان معتقدند که عرضه خودرو در بورس کالا هم به نفع خودروسازان تمام می‌شود و هم حذف دلالی و واسطه‌گری در بازار خودرو را در پی دارد.

بیشتر بخوانید: عرضه خودرو در بورس کالا فقط در حد حرف بود

همچنین مواردی از جمله «جلوگیری از قیمت سازی»، «فراهم شدن امکان افزایش تولید خودرو و کاهش قیمت تمام شده آن» و «فراهم شدن امکان توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی»؛ از دیگر مزایای عرضه خودرو در بورس کالا به حساب می‌آیند.

با این حال، ورود خودرو به بورس کالا برخی چالش‌هایی را هم پیش روی خود می‌بینید. از جمله اینکه گفته می‌شود خودروسازان خودشان هم تمایل چندانی برای ورود محصولات به بورس کالا ندارند و استقبالی از آن به عمل نمی‌آوردند.