بحران صندوق‌های بازنشستگی در منصه ظهور

به گزارش شهر بورس، «افزایش سن بازنشستگی» بعد از تصویب در مجلس، حسابی مورد توجه افکار عمومی قرار گرفت. اگر چه هنوز این طرح هنوز نظر شورای نگهبان را دریافت نکرده و فعلاً عملی نشده؛ ولی مخالفت‌ها و بازخورد منفی آن کم نبوده است. البته مخالفت عمومی دلیلی بر انکار بحران صندوق‌های بازنشستگی نیست.

صولت مرتضوی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این مورد می‌گوید: «این اصلاحات سنجه‌ای، به منظور پایداری و تاب آوری صندوق‌هاست. در حال حاضر ضریب پشتیبانی صندوق‌ها به شدت کاهش یافته و اگر با این روند پیش بروند، در آینده نزدیک صندوق‌ها قادر به پاسخگویی به ذینفعان نخواهند بود.»

پیش از این سجاد پادام، مدیرکل سابق بیمه‌های اجتماعی وزارت کار،  طی سخنانی اعلام کرده بود «به جایی می‌رسیم که باید قشم و کیش را بفروشیم تا حقوق بازنشستگان را بدهیم.»

هر چند مدیر مذکور بلافاصله بعد از صحبت‌هایش برکنار شد، اما او نشان داد نقشه رفتاری تامین اجتماعی برای فرار از بحران از مدل ریاضتی یونان اخذ شده بود.

این قانون بیش از آنکه کمکی به صندوق بازنشستگی انجام دهد موجب ناراحتی و گلایه بیمه بگیران می‌شود. افزایش احتمال ایجاد فساد میان کارکنان نهادهای دولتی و خصوصی همچنین احتمال استعفای گسترده و رویگردانی از کارهای ثابت با حقوق پایه دور از ذهن نیست. حتی می تواند روی وضعیت اقتصادی کشور تاثیر منفی ایجاد کند.

پرسش اینجاست که دولت و مجلس چه راهکاری می‌توانند اتخاذ کنند تا تامین اجتماعی از این بحران عبور کند؟

با بررسی تاریخ تامین اجتماعی بهترین نسخه کاربردی توانمندسازی و خودکفایی اقتصادی تامین اجتماعی است.

این مشارکت اقتصادی می‌تواند در طرح‌هایی صورت بگیرد که کم‌ترین ریسک ممکن را بهترین بازده داشته باشد. بنابراین بایست در انتخاب مدیران و کارکنان بخش اقتصادی این سازمان دقت عمل بهتری به عمل بیاید. در سال‌های نه چندان دور، تامین اجتماعی مواردی برای درآمدزایی داشت که به دلیل دخالت‌های دولت فروخته شد.

گفتنی است طبق اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس، قوانین غیر‌متکی بر محاسبات بیمه‌ای و تحمیل بیمه‌های یارانه‌ای (بدون تأمین منابع آن) به صندوق‌های بازنشستگی»، «عدم تناسب بین امید به زندگی و سن بازنشستگی در کشور»، «روند فزاینده نسبت سالمندی در کشور»، «تنوع بی‌قواره در قوانین و مقررات بیمه‌ای و خدمات آنها»، «سیاست گذاری نادرست در تشویق به اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌آور»، «مخدوش شدن چند جانبه‌گرایی در نظام بازنشستگی»، «ضعف در نهاد سیاست‌گذار در حوزه تأمین اجتماعی و مدیریت صندوق‌ها و سرمایه‌گذاری آنها و مداخلات سیاسی در انتصابات و حکمرانی آنها»؛ از جمله دلایل بروز بحران در صندوق‌های بازنشستگی کشور هستند.

این موارد نشان می‌دهد انتخاب اشتباه در سرمایه‌گذاری صندوق‌های بازنشستگی بخش زیادی از مردم و جامعه حقوق بگیر را با مشکل مواجه می‌کند. در چنین شرایطی بعید نیست که بعضی کارکنان با دلزدگی از سیستم کارفرمایی و کارگری وارد دنیای سرمایه‌گذاری و بازارهای سرمایه شوند.

نسبت پشتیبانی مطلوب نظام بازنشستگی یا همان نسبت تعداد شاغلان به مستمری بگیران به طور میانگین بین 6 تا 7 است و این نسبت برای جلوگیری از ورشکستگی باید حدود 3 باشد. در کشور حدود 18 صندوق بازنشستگی وجود دارد و از بین آنها شاید تنها دو صندوق دارای نرخ پشتیبانی نسبتا مناسب هستند.

گزارش از مجتبی بانان دلالیان