هر آنچه که باید درباره بورس کالا بدانید

محمود حاجی هاشمی مدیر بورس کالا و انرژی کارگزاری بانک ملت در گفت‌وگو با شهر بورس، درباره تاریخچه تأسیس بورس کالا، مزایای این بازار، عرضه خودرو در بورس کالا و … صحبت‌هایی را انجام داد که مشروح آن را در زیر می‌خوانید:

**بورس کالا چطور به وجود آمد؟

*شهر بورس: درباره تاریخچه تأسیس بورس کالا صحبت کنید. این بازار از چه زمانی تشکیل شد؟

در حوالی شهریورماه سال 82، بورس فلزات ایجاد شد و دقیقاً یک سال بعد، بورس کالای کشاورزی نیز ایجاد کردند.

در سال 85، ادغام این دو بورس تصویب شد که بورس کالا به وجود آمد و کار خود را از سال 87 آغاز کرد.

بورس کالا دو ویژگی مهم دارد؛ یک اینکه داد و ستد با یک سامانه معاملاتی توسط کارگزارها در تالار معاملات انجام می‌شود و دو اینکه، همه معاملات به‌صورت حراج انجام می‌گیرند.

*شهر بورس: عرضه محصولات در بورس کالا چه مزایایی دارد؟

یکی از مزایایی که بورس کالا دارد، اطمینان طرفین به یکدیگر است. ایجاد بورس کالا باعث شد که یک نهادی به وجود بیاید که هم فروشنده و هم خریدار به آن اعتماد داشته باشند و از طریق آن، معاملات خود را انجام بدهند.

اصالت کالا، برای خریداران بسیار مهم بود و بورس کالا فرایند امید نامه و مدارک پذیرش را ایجاد کرد که کالاها در آن پذیرش می‌شدند. پس از پذیرش، اصالت کالا مورد تائید قرار می‌گیرد تا خریداران با اطمینان بیشتری خرید کنند.

اتاق پایاپای نیز در همین راستا ایجاد شد و دو طرف خریدار و فروشنده اطمینان پیدا کردند.

ماهیت بورس، عرضه و تقاضا است و بر همین اساس، کالاها کشف نرخ می‌شوند. مشخص بودن عرضه و تقاضا هم شفافیت به دنبال دارد.

*شهر بورس: اوراق فروش سلف شامل چه مواردی می‌شوند؟

شرکت‌هایی از جمله ذوب‌آهن و فولاد مبارکه می‌توانند کالایی را به فروش برساند و برای تولید آن زمان داشته باشند و این یعنی مزیت تأمین مالی در بورس کالا.

در این حالت، خریدار مبلغ را پرداخت و فروشنده کار تولید را آغاز می‌کند.

اطلاعات معاملات در بورس کالا ثبت می‌شود و فعالان آن می‌توانند از آن در تحلیل‌های تکنیکالی و فاندامنتالی استفاده کنند تا به پیش‌بینی اقتصاد بپردازند.

پیش از ایجاد بورس کالا، معرفی شرکت‌ها در مناطق مختلف کشور کار سختی بود، اما در این بازار عرضه‌کنندگان توانستند محصولات خود را به همه خریداران داخلی و خارجی معرفی کنند.

*شهر بورس: به نظرتان چه مواردی می‌تواند شرکت‌ها را به استفاده از بورس کالا ترغیب کند؟

استفاده از ماده 6 قانون توسعه ابزارهای جدید بود که دولت، 10 درصد از مالیات بر درآمد حاصل از فروش محصولات عرضه شده در بورس کالا را بخشید مهم‌ترین اثر حضور شرکت‌ها در بورس کالا است.

در برخی از بازارهای آزاد، عدم انجام تعهد، جریمه‌ای در پی ندارد اما در بورس کالا جریمه‌ای برای این اقدام وجود دارد.

عرضه خودرو در بورس کالا؛ خوب یا بد؟

*شهر بورس: بورس کالا تا چه حد می‌تواند در حذف قیمت‌گذاری دستوری نقش ایفا کند؟

ورود هر کالایی به بورس کالا، مقاومت یک سری از دلال‌ها و افراد سودجو را در پی دارد. افرادی که به دنبال فرار مالیاتی و از این دست اقدامات هستند، شفافیت را دوست ندارند. هر کالایی را که بخواهید وارد بورس کنید، یک سری از افراد نمی‌گذارند که اینها دلال‌ها هستند.

امضاهای طلایی و قیمت‌گذاری دستوری همیشه وجود دارند، اما دستگاه‌های مانند وزارتخانه‌ها و نهادهای درگیر باید قوانینی برای آن وضع کنند.

دولت با قیمت‌گذاری دستوری به دنبال کاهش قیمت کالاهای تولیدی است. این موضوع شاید به‌طور کامل از بین نرود، اما کم‌کم جای خودش را باز می‌کند و عرضه و تقاضا باعث می‌شود که اثرگذاری قیمت‌گذاری دستوری کاهش یابد.

باید زیرساخت‌های ورود محصولات مختلف به بورس کالا فراهم شود و تنوع محصولات وجود داشته باشد تا نسبت به عرضه آنها در بورس کالا اقدام شود.

روزهای اولی که سیمان وارد بورس کالا شد، سیستم کشش معاملات را نداشت و در ابتدا به روزهای بعد موکول شد. باید زیرساخت‌های این امر هم محقق شود.

*شهر بورس: برای تسهیل در ورود شرکت‌ها به بورس کالا چه راهکاری را پیشنهاد می‌کنید؟

اولین کار این است که دولت به دستگاه‌هایی که در پی عرضه محصولات در بورس کالا هستند، امتیازاتی بدهد تا نسبت به تشویق آنها اقدام کند.

اگر بسته‌های تشویقی برای آنها در نظر گرفته نشود، راه قبلی را ادامه خواهند داد.

*شهر بورس: نظرتان درباره ورود خودرو به بورس کالا چیست؟

در ابتدا، باید تنوع در عرضه‌های بورس کالا به وجود بیاید و سپس حجم معاملات نیز افزایش پیدا کند.

ماهیت بورس کالا به این راحتی به دست نیامده است. معمولاً وقتی مردم خودرویی خریداری می‌کنند و مشکلی در آن وجود دارد به نمایندگی مراجعه می‌کنند. اگر پس از عرضه خودرو در بورس کالا، مشکلی به وجود بیاید اعتماد به بورس کالا از بین می‌رود.

تمامی دولت‌ها در سال‌های گذشته به شیوه‌های مختلف از شرکت‌های ایران خودرو و سایپا حمایت کرده‌اند.

از طرف دیگر، نیروی انتظامی هم می‌تواند در این زمینه همکاری داشته و از شماره‌گذاری خودروهایی که برگه بورس کالا ندارند، اجتناب کند و همکاری و توافق بین ارگان‌های ذی‌ربط باید شکل بگیرد.

نباید ماهیت بورس کالا به خاطر عرضه خودرو و تحریم‌ها، زیر سؤال برود و نتواند به تعهدات خود عمل کند.