بی‌اعتمادی «بورس» را به کما می‌برد

علی قربانی در گفت‌وگویی تفضیلی با خبرنگار شهر بورس، پیرامون وضعیت فعلی بازارهای مالی چون بازار سرمایه، بازار ارز و طلا، بحث حبابی بودن بازار سرمایه و احتمال ریزش آن و اینکه بی‌اعتمادی «بورس» را به کما می‌برد ، صحبت هایی مطرح کرد و توصیه هایی نیز برای تازه واردان به این بازار داشت که در ادامه می خوانید:

*شهربورس: از وضعیت بازار سرمایه شروع کنیم. روند فعلی را چطور ارزیابی می‌کنید؟

بازار الان به یک جایی رسیده که تحلیل بردار فنی نیست. بازاری نیست که با ترسیم چارت یا عوامل بنیادی خط مشق تعیین کرده و برای آن سناریو بنویسیم.

الان باید ببینیم که مردم به کدام سمت می‌روند، چون هیچ نوع تحلیلی جواب نمی‌دهد؛ نه تکنیکال، نه فاندامنتال و نه رفتارشناسی بازار. تنها چیز روان شناسی هیجانات رفتاری – اقتصادی مردم است.

مردم با دید حفظ سرمایه خود در مقابل تورم وارد بازار سرمایه می‌شوند و به سمت سهامی می‌روند که مشتری زیاد دارند. رفتارهای هیجانی از این موضوع نشات می گیرد.

از اصول سرمایه گذاری خارج شده و تعریف های جهانی و بین المللی همه عوض می‌شوند. تعریف سهام، بازار و سهامداری این نیست که الان در بازار سرمایه می بینیم که مانند پرنده های مهاجر از یک سهمی به سمت سهم دیگری پرواز کنیم.

*شهربورس: وضعیت بازار ارز را چطور پیش بینی می کنید؟

من همچنان معتقدم که قیمت دلار پایین تر خواهد آمد. الان یک سری از دوستان برای توجیه نظرات خودشان از موضوع ارزش جایگزینی استفاده می کنند، اما مگر قرار است که شرکت دیگری ساخته شود؟ مگر ما می خواهیم در پذیره نویسی شرکت کنیم؟

ارزش یک برگ سهم به جریان نقدینگی، میزان سودآوری و خرید آینده شرکت است. همه اینها باید یک عدد منطقی داشته باشد. این موضوع درمورد بازاری صدق می کند که شرکت در حال افتتاح است و شما می خواهید پذیره نویسی کنید. البته بحث تجدید ارزیابی از مسئله ارزش جایگزینی جداست.

تجدید ارزیابی یک حساب آرایی است و در سودآوری شرکت تاثیری ندارد. الان تب و تاب تجدید ارزیابی هم فروکش کرده است. سال گذشته اگر خبر افزایش سرمایه یک شرکت منتشر می شد، سهم تا عرش اعلی بالا می رفت، اما الان استقبال چندانی از این سهم ها انجام نمی شود.

بحث ارزش جایگزینی در تجدید ارزیابی از منظور اصلی من متفاوت است.

سهامی که با p/e دو هزار در حال معامله است، چند نسل بعد از شما می‌خواهد پول‌تان را پس بگیرد؟ همه اینها مسائلی است که باعث می شود تحلیل هفتگی کار سختی باشد.

هیجاناتی که بازار را 400 درصد بالا آورده، ممکن است در 30 دقیقه تغییر روند بدهد و همین بازار 80 درصد اصلاح کند همانطور که در روزهای اخیر شاهد اصلاحی شدن بازار بودیم.

*شهر بورس: البته بحث ارزش دفتری سهام هم در این بین مطرح است.

ارزش دفتری سهم ها طبق یک فرمت حسابداری به دست می‌آید و راه روشن می‌شود. ارزش دفتری روشن کننده وضعیت امروز سهام و شرکت است.

طی دو سال گذشته، متورم ترین بازارها را تصور کنید. چرا شرکتی که دو سال پیش ارزش گذاری و عرضه اولیه شده، باید نهایتاً 300 درصد رشد کند، نه 2 هزار درصد.

تمام فرمول های رایج و تعاریف اقتصادی دیگر در بازار سرمایه جواب نمی‌دهد؛ مگر اینکه عمق بازار زیاد شود.

*شهر بورس: راهکار عمق بخشیدن به بازار سرمایه چیست؟

کار خیلی عالی که سازمان انجام می دهد، افزایش تعداد عرضه های اولیه است تا شاهد تعمیق بازار سرمایه شویم. بحث کاهش خریدهای اعتباری هم به همین خاطر است.

سازمان بورس زحمت خود را می کشد و هشدارهای لازم داده شده است، اما یکی از مراحل تولد، بزرگ شدن و مرگ یک حباب این است که متاسفانه نمی شنوند.

الان فعالان بازار بورس در ایران فقط به دنبال حفظ ارزش پول‌شان هستند و دیگر برای‌شان مهم نیست که چه سهامی بخرند و مهم این است که بورس بخرند!

*شهربورس: افراد تازه وارد زیادی هستند که وارد بازار سرمایه شده  و آموزشی هم ندیده‌اند. در این شرایط شاید این اتفاقات طبیعی باشد.

ما اگر سرمایه گذار هستیم، باید به دنبال ارزش ذاتی سهم ها باشیم، چون اینجا بازار سرمایه است، نه بازار پول.

در این شرایط، می توانیم یک سهم را سال ها نگهداری کنیم تا عوامل بنیادی آن اتفاق بیفتد و یا اگر این طور نشد، از سهم خارج شویم.

آموزش دیدن، حکم سرمایه گذاری دارد. بازار الان به همه سود می‌دهد، اما این بازار همیشه به شما سود نمی‌دهد. روزی خواهد آمد که باید در بازار سود کنید. در آن بازار، آموزش برای شما خیلی مفیدتر و بهترین نوع سرمایه گذاری است.

*شهربورس: به تازگی یک سری اساتیدی هم پیدا شده‌اند که به مردم آدرس اشتباه می‌دهند.

برخی از افراد جدیداً پیدا شده اند که با غرض ورزی، یک سری توصیه هایی برای خرید و فروش انجام می دهند. این افراد هیچ گونه تعهد اخلاقی ندارند. مردم باید در این حوزه بیشتر دقت کنند.

آموزش همیشه واجب است. کار کردن در هر شغلی نیازمند آموزش است و بورس هم یک شغل به حساب می آید.

افرادی که وارد بازار سرمایه می شوند، باید روحیات خودشان را بشناسند. متاسفانه آموزش های روانشناسی بازار، حلقه مفقوده آموزش‌هاست. فکر می کنم تا کنون حتی 10 کلاس آموزشی درباره روانشناسی ترید در ایران برگزار نشده است.

دیدگاه اکثر مردم، فقط حفظ پول شان است و به دنبال سرمایه گذاری نیستند. برای این نوع دیدگاه، آنها بهترین کار را می کنند.

در این مدت شاید هیچ کدام از حرفه ای ها به اندازه یک فرد تازه کار که به این شیوه کار می کند، سود نکرده است.

*شهربورس: در چند وقت اخیر یک سری تقسیم‌بندی‌هایی مانند شاخص دولت و شاخص ملت در بازار سرمایه مرسوم شد؛ این تقسیم بندی ها را قبول دارید؟

در همه جای دنیا این نامگذاری ها اتفاق می افتد. پول مستقیماً با ذهن درگیر است و ذهن به طور خودکار در قبال پول واکنش ها و تصمیم هایی دارد که باور نمی کنید ذهن شما این تصمیم را گرفته است.

دولت در همه جای دنیا صاحب سهام یک سری شرکت های بزرگ است. من باور نمی کنم که دولت عمداً باعث دو قطبی شدن بازار سرمایه شود. مسئولان سازمان خیلی هوشمندانه رفتار می کنند. آنها تجربه چند ریزش بزرگ و در پی آن، بی اعتمادی بزرگ را دیده اند.

در طول ریزش سال 81 تا صعود سال 91، همه افراد جامعه بورس را «قمار» می دانستند. در آن سال ها P/E  بازار 6 بود. در سال 91 هم دوباره همین اتفاق افتاد و تا سال 96 ادامه داشت. الان همان افراد که بورس را قمار می دانستند، صبح تا شب در دفتر پست های پیشخوان در صف دریافت کد بورسی هستند.

*شهر بورس: داستان کم شدن اعتبارات چیست؟

مسئولان سازمان افراد بسیار باهوشی هستند. آنها می دانند که یکی از عوامل ریزش سال 92 مسئله اعتبارات بود، لذا در حال کاهش اعتبارات هستند که بازار دوباره به سمت ریزش نرود. اگر آنها قصد و نیتی داشتند، این کار را نمی کردند.

ممکن است در رده های پایین یک سری تخلفاتی وجود داشته باشد، اما در نقطه مقابل تا جایی که مسئولان کشور و اقتصاددان ها بدانند، مدام توصیه می کنند که مردم با پول مازاد وارد بازار سرمایه شوند.

مسئله مبهمی که برای من وجود دارد، این است که صف خرید میلیاردی را من و شما درست نمی کنیم.

*شهر بورس: یعنی در چند وقت اخیر دولت در حال حمایت از برخی سهم‌ها بود؟

نمی دانم چرا مردم منتظر هستند که دولت از همه چیز حمایت کند و وقتی یک اتفاقی می افتد، می خواهیم دولت یک اقدامی انجام بدهد!

دولت الان یک بازاری فراهم کرده تا مردم با هر مقدار سرمایه ای که دارند، در این بازار ارزش پول شان را حفظ کنند. بورس یک محل تجارت و سرمایه گذاری است که اگر هدایت شود، می تواند در تولید کشور به کار گرفته شود.

دولت به بهترین شکل ممکن وظیفه خود را انجام داده و حالا وظیفه ما این است که در این بازار سالم کار کنیم.

هر سهمی، برای خودش داستان جدایی دارد. هر صنعتی ممکن است یک سال در چرخه رونق و یک سال در چرخه رکورد باشد. این موضوع هم فقط مربوط به ایران نیست و در همه جای دنیا اتفاق می افتد.

صف خرید و فروش برای شرکت های بزرگ منطق ندارد و خنده دار است.

شرکت هایی که تعداد سهام بالایی دارند، صف برای آنها منطق ندارد. این شرکت ها باید بین منفی و یا مثبت 3 معامله شوند.

یکی از انتقاداتی که به افراد منتقد وارد می شود، این است که می‌گویند «آنها نقد هستند».

من تاکید می کنم که در چند وقت اخیر «فول سهم» بودم و اگر یک ریال هم در حسابم بود، قطعاً با آن سهام می خریدم.

*شهر بورس: پس به افراد تازه کار همچنان ادامه فعالیت در بازار سرمایه را توصیه می‌کنید؟

الان برای حفظ ارزش پول و کمک به چرخه اقتصاد کشور، وظیفه داریم در بازار سرمایه فعالیت کنیم.

به جای اینکه در تجارت های ناسالم مثل خرید و فروش ارز و معامله کاغذی طلا فعالیت داشته باشیم، سرمایه خود را به بازار سرمایه بیاوریم. اینها یک سری فعالیت های مخرب اقتصادی است و ما با هر دیدگاهی که داریم، باید به اقتصاد کشورمان کمک کنیم.

*شهر بورس: تئوری حبس پول را تا چه میزان قبول دارید؟

حرف من این است که به همدیگر احترام بگذاریم؛ چه آنهایی که می گویند بورس حباب است و چه آنهایی که می گویند حباب نیست. واقعیت این است که شاخص تا اینجا آمده. اگر عمق بازار همچنان بیشتر شود، فکر نمی کنم حبس پول در بازار اتفاق بیفتد، چون این اتفاق عواقب بدی خواهد داشت.

در این صورت یک بی اعتمادی نسبت به بازار ایجاد می شود و این بی اعتمادی هم می تواند بورس را به مدت 6، 7 سال به «کما» ببرد.

*شهر بورس: برای افرادی که به تازگی قصد ورود به بازار سرمایه را دارند، چه پیشنهادی دارید؟

فقط چند اصل اولیه سرمایه گذاری را بدانند و رعایت کنند؛ به سراغ سهم های ارزشمند بروند، به موقع سیو سود کنند و با پول مازاد به بورس بیایند.

*شهر بورس: برای این افراد، آیا سرمایه گذاری در بازارهای موازی را هم پیشنهاد می‌کنید؟

در شرایط فعلی اقتصادی کشور، رفتن به بازارهای موازی مانند ارز، سکه و مسکن فقط باعث ضربه زدن به خودمان می‌شود.

تاوان سودی که افراد در این بازارها کسب می‌کنند را یک فرد دیگری می‌دهد. زمانی که یک فرد در بازار ارز تقاضا را بالا می‌برد و نرخ‌ها با افزایش روبه‎رو می‎‌شوند، داروی کودک سرطانی با کدام ارز وارد خواهد شد؟ همه چیز پول نیست.

*شهر بورس: برخی از منتقدان بر این باورند که بورس موجب تورم می‌شود؛ با این نظریه موافق هستید؟

اگر نقدینگی موجود در بورس مدیریت نشود و این پول به جامعه سرازیر شود، به بازارهای مخربی مانند ارز و طلا خواهد رفت.

از مسئولان خواهش می‌کنم که صورت مسئله را پاک نکرده و از ظرفیت موجود در بازار سرمایه به بهترین شکل ممکن استفاده کنند.

پول ترسو است و اگر یک روزی از بازار سرمایه فرار کند، هیچ چیزی نمی تواند مقابل این سیل نقدینگی دوام بیاورد. در این برهه زمانی باید بازار تعمیق یابد، چون اگر نقدینگی بازار به جامعه سرازیر شود، باید پراید را با قیمت 500 میلیون تومان خریداری کنیم!