آموزش کندل شناسی؛ کشف راز نمودارهای شمعی

کندل چیست؟

پیش از آن‌که به آموزش کندل شناسی بپردازیم، بهتر است ابتدا با مفهوم کندل آشنا شویم. کندل استیک (candle stick) یک واژه انگلیسی است که معنای آن شمع‌دان است. نخستین کسانی که از کندل‌ها استفاده می‌کردند تا قیمت بازار و شتاب قیمت را در بازارهای مالی شناسایی کنند، ژاپنی‌ها بودند. به این ترتیب می‌توان کندل را یک نمودار قیمتی تعریف کرد که با استفاده از آن می توان اطلاعات مختلفی را در مورد یک سهم به دست آورد. به عنوان مثال پس از آموزش کندل شناسی و تسلط بر مفاهیم کندل خوانی می‌توانید کم‌ترین و بیش‌ترین قیمت و هم‌چنین قیمت‌های باز و بسته شدن سهم را در یک بازه زمانی معین تشخیص دهید.

به عبارت دیگر، زمانی می‌توان از کندل استیک استفاده کرد که تغییرات قیمت سهم از یک روند مشخص پیروی کند. معمولا زمانی که سهم در نقاط حمایت و مقاومت قرار دارد، شاهد تشکیل الگوهای کندل استیک خواهیم بود. از جمله مزایای الگوهای کندل استیک می‌توان به انتخاب قیمت‌های مناسب برای خرید سهام اشاره کرد. اما در سمت مقابل، به کمک کندل خوانی نمی‌توان قیمت‌های مناسب برای خروج از دارایی را به درستی تعیین کرد.

نمودارهای شمعی نمود هیجان سرمایه‌گذاران در بازارهای مالی را به نمایش می‌گذارند. به همین ترتیب سهام‌داران و تحلیل‌گران تکنیکال قادر خواهند بود به کمک این نمودارها زمان مناسب خرید و فروش دارایی را تشخیص دهند. از همین رو می‌توان به کمک آموزش کندل شناسی، یک شیوه مناسب را برای تحلیل انواع دارایی‌ها از جمله سهام و معاملات آتی به کار گرفت.

کندل چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟

در بخش قبلی تا حدودی به این سوال پاسخ دادیم. اما اگر بخواهیم کمی جزئی‌تر به این قضیه نگاه کنیم، می‌توانیم به چند مسئله اشاره کنیم. نخست آن‌که کندل‌ها میزان عرضه و تقاضا را نشان می‌دهند. به عبارت دیگر قوت و ضعف عرضه و تقاضا از جمله مواردی است که می‌توان با کندل خوانی به آن پی برد. به علاوه می‌توان فشار خرید و فروش را نیز به کمک تفسیر کندل‌ها متوجه شد.

نکته دیگر، تعداد و حجم خریداران و فروشندگان است. در نهایت با بررسی این موارد می‌توان میزان قدرت خرس‌ها و گاوها را نسبت به یک‌دیگر در بازار بورس سنجید. به این ترتیب می‌توان قیمت آتی سهم را در بازار پیش‌بینی کرد. البته این امر تنها یک پیش‌بینی است و می‌تواند صحیح یا غلط باشد. زمانی که شما آموزش کندل شناسی را به پایان برسانید، می‌توانید این اطلاعات را با تفسیر کندل‌ها به دست آورید.

آموزش کندل شناسی و آشنایی با اجزای مختلف نمودار شمعی

نمودار شمعی به طور کلی از دو قسمت تشکیل شده است. این دو بخش عبارت‌اند از:

1. بدنه اصلی
2. سایه

بدنه اصلی شمع، قیمت آغازی و پایانی معاملات را نشان می‌دهد. به آن بخش از کندل که بیرون از بدنه قرار دارد، سایه یا shadow گفته می‌شود. خط بالایی سایه بالایی و خط پایینی سایه پایینی نام دارد.

• بیشتر بخوانید: در تحلیل تکنیکال از کدام انواع نمودار استفاده می‌شود؟

وظیفه سایه‌ها آن است که دامنه نوسان سهم را در طول یک بازه زمانی نشان دهند. زمانی که قیمت باز شدن سهم کمتر از قیمت بسته شدن آن باشد کندل توخالی و سفید یا سبز خواهد بود. یعنی کندل سفید توخالی نشان‌دهنده افزایش قیمت در سهم است.

اما زمانی که قیمت باز شدن کندل بیشتر از قیمت بسته شدن باشد، نشان‌دهنده کاهش قیمت سهم است. به این ترتیب این کندل توپر و به رنگ مشکی یا قرمز خواهد بود. به طور کلی می‌توان گفت از یک نمودار شمعی چهار داده زیر قابل استخراج است:

• قیمت آغازین یا open
• قیمت پایانی یا close که به قیمت بسته‌شدن نیز معروف است
• بالاترین قیمت یا قیمت سقف یا high
• پایین‌ترین قیمت یا قیمت کف یا low

در بخش‌های بعدی آموزش کندل شناسی جزئیات بیشتری را در این باره مطرح می‌کنیم.

تحلیل اجزای نمودارهای شمعی

در آموزش کندل شناسی لازم است یک کندل را به شکلی صحیح تفسیر کنید. برای شروع، ابتدا به بدنه کندل می‌پردازیم. قسمت پایینی بدنه در کندل‌های سفید نشان‌دهنده قیمت باز شدن سهم است. به همین ترتیب قسمت بالایی به منزله قیمت بسته شدن است. این مسئله در کندل سیاه برعکس است. یعنی قسمت بالایی قیمت باز شدن را نشان می‌دهد و قسمت پایینی به منزله قیمت بسته شدن سهم است.

در مورد سایه‌ها نیز سایه‌های بالایی شمع هم در کندل‌های مشکی و هم در کندل‌های سفید نشان‌‌گر بالاترین قیمتی است که سهم در آن بازه زمانی تجربه می‌کند. مشخص است که سایه پایینی نیز به پایین‌ترین قیمت اشاره دارد.

 در شکل زیر می‌توانید بخش‌های مختلف کندل را مشاهده کنید و مفهوم هر یک را نیز متوجه شوید. به این ترتیب و با توجه به این نکات می‌توانید کندل خوانی را به شکلی صحیح انجام دهید.

چند نکته مهم در آموزش کندل شناسی

• بدنه‌های بزرگ‌تر نشان‌دهنده افزایش قدرت خریداران یا فروشندگان هستند که با توجه به رنگ بدنه می‌توان این مطلب را تشخیص داد.
• چنان‌چه شمع سفید باشد، قدرت خریداران بیشتر است و شمع سیاه حاکی از افزایش شمار فروشندگان است.
• سایه‌های بلند در نمودار شمعی نشان می‌دهد که معاملاتی که در سهم انجام شده است، خارج از محدوده قیمتی باز و بسته‌شدن سهم است.
• سایه بالایی بلندتر، به منزله وجود خریدار قوی در سهم است. این مسئله به افزایش قیمت سهم می‌انجامد. اما فروشندگان قوی نیز در این سهم وجود دارند و به این دلیل قیمت سهم در محدوده قیمت پایانی بسته می‌شود.
• زمانی که قیمت آغازی و پایانی با هم برابر و منطبق بر یکی از دو سر کندل باشد، به احتمال زیاد در چند کندل جلوتر شاهد معکوس شدن جهت بازار خواهیم بود.
• زمانی که قیمت آغازی و پایانی با هم برابر باشند و در وسط کندل قرار گیرند، این امر نشان‌گر روند خنثی است.

به کمک این موارد می‌توانید کندل خوانی را بهتر درک کنید. در ادامه و در لابلای مباحث آموزش کندل شناسی، نکات دیگری نیز در این خصوص ارائه خواهد شد.

انواع کندل

بهتر است پیش از آشنایی با انواع الگوهای نمودار شمعی، اشاره‌ای به انواع کندل داشته باشیم تا بهتر بتوانیم الگوهای کندل استیک را بررسی کنیم.

کندل Long Days

برخی از شمع‌ها بدنه‌هایی بلند دارند ولی سایه‌های آن‌ها کوتاه‌ است. این شمع‌ها را در الگوهای مختلفی می‌توان مشاهده کرد. در این‌جا نیز رنگ‌های سیاه و سفید همان معانی قبلی را دارند.

کندل فرفره

فرفره‌ها دقیقا برعکس شمع‌های Long Days هستند. یعنی این کندل‌ها بدنه‌هایی کوتاه با سایه‌هایی بلند دارند. کندل سیاه نزولی و کندل سفید صعودی است.

کندل ماروبزو (Marubozu)

کندل ماروبزو (Marubozu) به گونه‌ای است که در ابتدا و انتهای آن‌ سایه‌ای وجود ندارد. در این شرایط به آن‌ها Marubozu Full گفته می‌شود. اما Marubozu Open کندلی است که قیمت آغازین آن فاقد سایه است. در Marubozu Close قیمت بسته شدن فاقد سایه است. این سه کندل را می‌توانید در تصویر زیر مشاهده کنید. می‌بینید که کندل‌های سیاه به نام bearish‌ و کندل‌های سفید به نام bullish شناخته می‌شوند.

این کندل خود به دو دسته سفید و مشکی تقسیم می‌شود که آشنایی با آن‌ها در آموزش کندل شناسی مهم است. ماروبزوی مشکی، در زمانی پدیدار می‌شود که شاهد روند نزولی باشیم. این کندل اگر به شکل کامل باشد، نه سایه بالایی دارد و نه سایه پایینی. با مشاهده این کندل می‌توان دریافت که فشار فروشندگان در سهم بیشتر است. در این شرایط قیمت باز شدن و بالاترین قیمت با هم برابر هستند. هم‌چنین قیمت بسته شدن و کمترین قیمت نیز یکی هستند.

ماروبزوی سفید در روندهای صعودی ایجاد می‌شود. مجددا مانند ماروبزوی مشکی، اگر این کندل کامل باشد، سایه بالایی و پایینی در آن دیده نمی‌شود. زمانی که تحلیل‌گر این کندل را مشاهده کند، می‌تواند نتیجه‌گیری کند که فشار خریداران در سهم بیشتر است. در چنین شرایطی قیمت باز شدن و کمترین قیمت سهم با هم برابرند و قیمت بسته شدن نیز مساوی با سقف قیمت است.

کندل دوجی (Doji)

کندل‌های دوجی به دسته‌ای از کندل‌ها اطلاق می‌شود که قیمت شروع و قیمت پایانی در آن‌ها برابر است. از همین رو کندل‌های دوجی بدنه‌ای نازک و باریک دارند. معمولا این کندل‌ها به شکل یک خط باریک نشان داده می‌شوند. در واقع این شمع‌ها بدنه‌ای ندارند اما دارای سایه هستند. چنین کندلی را می‌توان به منزله تردید در بین خریداران و فروشندگان برداشت کرد.

برخی مواقع پیش می‌آید که دوجی‌ها بعد از ماروبزوی سفید پدیدار می‌شوند. چنین شرایطی نشان‌دهنده آن است که خریداران قدرت خود را از دست داده‌اند. به این ترتیب سهم برای ادامه دادن روند صعودی‌اش، نیازمند خریداران جدیدی است.

اما اگر دوجی پس از ماروبزوی سیاه ظاهر شود، این امر نشان از کم بودن فروشندگان دارد. یعنی اگر فروشندگان جدیدی در سهم وجود داشته باشند، روند نزولی هم‌چنان ادامه خواهد یافت. توجه به این نکات به شما کمک می‌کند که آموزش کندل شناسی را به شکل بهتری فرا بگیرید.

انواع کندل دوجی

دوجی‌ها خود به لحاظ ظاهری به انواع دیگری تقسیم می‌شوند. سه نوع این کندل عبارت‌اند از:

• دوجی پایه‌بلند (Long-Legged Doji)
• دوجی سنگ قبر (Grave Stone Doji)
• دوجی سنجاقک (dragon Fly Doji)

دوجی پایه‌بلند نشان می‌دهد که قدرت خریدار و فروشنده با هم برابر است. در دوجی سنگ قبر خبری از سایه پایینی نیست یا اگر هم باشد بسیار کوتاه خواهد بود. در دوجی سنجاقک نیز سایه پایینی بسیار بلند است. در واقع دوجی سنجاقک و دوجی سنگ قبر عکس یک‌دیگر هستند.

آشنایی با انواع الگوهای نمودار شمعی

حال که با انواع کندل آشنا شدیم، می‌توانیم آموزش کندل شناسی را با معرفی الگوهای کندل استیک در تحلیل تکنیکال ادامه دهیم. الگوهای شمعی به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند و خود زیرمجموعه‌های دیگری هم دارند. این الگوها عبارت‌اند از:

• الگوهای تک‌کندلی
• الگوهای دوکندلی
• الگوهای سه‌کندلی

در ادامه الگوها را شرح می‌دهیم و به این ترتیب می‌توانید با توجه به تعداد کندل‌های هر الگو، نوع آن را تشخیص دهید.

الگوی چکش (Hammer)

معمولا در شرایطی که سهم یک روند نزولی را تجربه می‌کند، کندل چکش در انتهای این روند پدیدار می‌شود. مشاهده این الگو معمولا خبر از تغییر روند می‌دهد. البته مجددا یادآور می‌شویم که این امر یک احتمال است که ممکن است به وقوع بپیوندد یا خیر. این الگو سه ویژگی بارز دارد که در زیر می‌توانید آن‌ها را مطالعه کنید.

• بدنه کندل در قسمت بالا قرار می‌گیرد.
• کندل فاقد سایه بالایی است. اگر هم سایه بالایی وجود داشته باشد، بسیار کوتاه است.
• سایه پایینی در کندل چکش دو تا سه برابر اندازه بدنه کندل است.

در کندل چکش معمولا رنگ‌ کندل چندان مهم نیست؛ اما اگر کندل سفید و توخالی باشد، به منزله قدرت بالا در بازگشت سهم است. این امر نشان‌دهنده افزایش قیمت سهم خواهد بود. توجه به این مسائل از جمله مهم‌ترین بخش‌ها در آموزش کندل شناسی است.

الگوی کندل مرد آویزان (Hanging Man)

این کندل نام‌های مختلفی دارد. نا‌م‌هایی چون مرد آویخته، مرد دارآویز، دارآویخته، مرد حلق آویخته و … همگی به این کندل اشاره دارند. این کندل در پایان یک روند صعودی ایجاد می‌شود. کندل خوانی مرد آویزان نشان می‌دهد که روند صعودی به نزولی تغییر کرده است. این کندل در نقطه مقاومت سهم ایجاد می‌شود. در این الگو بدنه در بالای کندل قرار می‌گیرد.

از دیگر ویژگی‌هایی که این کندل دارد می‌توان به این مسئله اشاره کرد که اندازه سایه پایینی معمولا بیش از دو برابر بدنه کندل است. این کندل اغلب فاقد سایه بالایی است یا اگر هم سایه‌ بالایی داشته باشد، ارتفاع آن بسیار کوتاه خواهد بود. رنگ بدنه مشکی، حاکی از قدرت بالای روند سهم برای برگشت است.

الگوی چکش معکوس (Inverted Hammer)

یکی دیگر از الگوهایی که در آموزش کندل شناسی باید بررسی شود، الگوی کندل چکش معکوس است. این الگو هم بسیار مشابه الگوی چکش است. همانند الگوی کندل چکش، الگوی چکش معکوس هم در پایان یک روند نزولی ایجاد می‌شود.

در این الگو شاهد آن هستیم که بدنه در پایین کندل قرار می‌گیرد. هم‌چنین اندازه بدنه به اندازه نصف سایه بالایی است. رنگ سفید بدنه در این کندل نشان می‌دهد که سهم از قدرت بالایی برای برگشت روند برخوردار است.

الگوی هارامی (Harami)

هارامی هم یکی دیگر از الگوهایی است که در آموزش کندل شناسی باید به آن بپردازیم. لغت هارامی، ژاپنی است و معنای آن باردار بودن است. این الگو از دو کندل تشکیل می‌شود که کندل اول مادر و کندل دوم فرزند نام دارد.

کندل خوانی این الگو، می‌تواند نشان‌دهنده توقف یا کند شدن روند باشد. اصولا رنگ دو کندل در چنین الگویی با هم متفاوت است. مثلا ممکن است کندل مادر سفید و کندل فرزند سیاه باشد یا برعکس. مانند سایر کندل‌هایی که بررسی کردیم، رنگ سفید به منزله مثبت بودن روند سهم و رنگ سیاه نشانه منفی بودن است.

الگوی ستاره ثاقب (Shooting Star)

این الگو در پایان یک روند صعودی مشاهده می‌شود. در این الگو بدنه در پایین کندل است و سایه بالایی حداقل سه ‌برابر بدنه خواهد بود. کندل خوانی این الگو خبر از احتمال تغییر روند به سمت نزولی می‌دهد.

 

الگوی انبرک پایینی (Tweezer bottom)

این الگو نیز از دو شمع تشکیل می‌شود که رنگ‌های آنان متفاوت است. ابتدا یک کندل نزولی مشکی ایجاد می‌شود. اندازه بدنه این شمع بزرگ است و سایه‌ای در آن دیده نمی‌شود.

 

پس از این‌که کندل اول تشکیل شد، نوبت به تشکیل کندل دوم می‌رسد. این کندل نیز در محدوده قیمتی شمع اول است. کندل دوم معمولا یا به شکل دوجی است یا از الگوی چکش معکوس پیروی می‌کند.

الگوی ستاره صبح‌گاهی (Morning Star)

یکی دیگر از الگوهای مهم در آموزش کندل شناسی، ستاره صبح‌گاهی نام دارد. این الگو در دسته الگوهای سه کندلی قرار دارد. با مشاهده این الگو می‌توان دریافت که در انتهای روند نزولی هستیم و روند صعودی آغاز خواهد شد. ستاره صبح‌گاهی در پایان روند نزولی مشاهده می‌شود. هر یک از کندل‌های این الگو، پیامی خاص دارند.

• شمع اول، به شکل نزولی و پرقدرت است.
• شمع دوم معمولا بدنه بزرگی ندارد و بدون سایه است. این کندل می‌تواند صعودی یا نزولی باشد.
• کندل سوم نسبت به کندل دومی، حالتی صعودی دارد.

الگوی سه ستاره صعودی (Bullish Tri-Star)

این الگو هم مانند الگوی قبلی دارای سه کندل است. اگر میان کندل اولی و کندل بعدی‌اش یک شکاف نزولی وجود داشته باشد و هم‌چنین میان کندل دوم و سوم نیز یک شکاف صعودی ایجاد شود، این امر می‌تواند به منزله تغییر روند از نزولی به صعودی تلقی شود.

 

الگوی ستاره عصرگاهی (Evening Star)

در آموزش کندل شناسی، ممکن است با الگوی ستاره عصرگاهی هم مواجه شویم. این الگو هم از سه کندل تشکیل می‌شود. ستاره عصرگاهی نشان می‌دهد که با انتهای یک روند صعودی، یک روند نزولی در پیش خواهد بود. شمع‌ها در این الگو به این صورت هستند:

• کندل نخست صعودی و پرقدرت خواهد بود.
• کندل دومی بدنه‌ای کوچک دارد و معمولا بدون سایه است.
• کندل سوم حالتی نزولی دارد.

الگوی پوشاننده صعودی (Engulfing)

این الگو دو شمع دارد که رنگ‌های آن خلاف یک‌دیگر هستند. الگوی پوشاننده صعودی در پایان یک روند نزولی ایجاد می‌شود. کندل دوم بدنه‌ای سفید دارد که از روند صعودی خبر می‌دهد.

شمع دوم تمام شمع اول را که نزولی است پوشش می‌دهد. در الگوی پوشاننده صعودی، بود و نبود سایه‌های کندل تفاوتی ایجاد نمی‌کند.

الگوی سه مکعب سفید

در آموزش کندل خوانی الگوی دیگری داریم به نام سه مکعب سفید. این الگو سه شمع دارد که تمام آن‌ها سفیدرنگ هستند. میان این سه شمع شکاف نزولی مشاهده می‌شود. این امر به منزله پایان روند نزولی و تغییر پرقدرت روند سهم به یک روند صعودی است. تمام شمع‌های این الگو روندی صعودی دارند.

الگوی ابر تیره (Dark Cloud Cover)

این الگو از دو شمع تشکیل شده است که رنگ‌های آن با یک‌دیگر متفاوت است. با مشاهده این الگو و به کمک کندل خوانی می‌توان رسیدن سهم به قیمت مقاومت را استنباط کرد. شمع‌های این الگو، بدنه‌های بزرگی دارند. شمع نخست سفیدرنگ خواهد بود و شمع دوم حداقل نیمی از شمع اول را پوشش می‌دهد. اگر این شمع‌ها در نقاطی ایجاد شوند که بالاتر از دیگر شمع‌ها باشد، به منزله تغییر روند صعودی به نزولی تفسیر می‌شود.  

الگوی رسوخ‌گر (Piercing Line)

این الگو دقیقا برعکس الگوی ابر تیره است. مجددا در این الگو نیز دو کندل داریم. ابتدا کندل مشکی ایجاد می‌شود و سپس کندل سفید حداقل نیمی از کندل مشکی را می‌پوشاند. با مشاهده این الگو می‌توان از تغییر روند نزولی به صعودی خبر داد. این امر نشان‌دهنده افزایش قیمت سهام خواهد بود.

الگوی سه کلاغ سیاه (Three Black Crows)

زمانی که چنین الگویی در نمودار یک سهم دیده شود، خبرهای خوشی در راه نیست. با مشاهده چنین الگویی، می‌توان از ادامه روند منفی سهم و کم شدن قیمت خبر داد.

این الگو از سه شمع سیاه ایجاد می‌شود که پشت سر هم قرار می‌گیرند. اندازه این شمع‌ها معمولا با هم برابر است.

الگوی سه سرباز سفید (Three White Soldiers)

این الگو دقیقا معکوس الگوی سه کلاغ سیاه است. زمانی که در یک روند صعودی قرار داریم، معامله‌گران با کندل خوانی این الگو می‌توانند به اتفاق‌های خوش امیدوار باشند.

این الگو سه شمع سفید دارد که به شکل صعودی یکی پس از دیگری پشت سر هم پدیدار می‌شوند. الگوی سه سرباز سفید حاکی از وجود خریدار پرقدرت در سهم است. پس از تشکیل این الگو می‌توان شاهد افزایش قیمت سهام یا دارایی بود.

الگوی سه خط حمله (Three Line Strike)

تحلیل‌گران معمولا از این الگو به تنهایی استفاده نمی‌کنند. این الگو از سه شمع نزولی ایجاد می‌شود. پس از این سه شمع، یک شمع سفید با بدنه بزرگ در ادامه روند نزولی ایجاد می‌شود. با مشاهده این الگو می‌توان احتمال داد که قیمت به محدوده قیمت آغازین شمع نخست باز خواهد گشت.

الگوی تاسوکی رو به پایین

این الگو نیز در دسته الگوهای سه کندلی قرار می‌گیرد. دو شمع در این الگو مشکی و نزولی هستند. یک شمع دیگر صعودی و سفید است. شمع صعودی در میان شکاف قیمتی کندل اول و دوم ایجاد می‌شود. کندل خوانی دو شمع سیاه خبر از قدرت فروشندگان دارد و شمع سفید به منزله شناسایی سود از جانب فروشندگان تلقی می‌شود.

الگوی کودک رهاشده (Abandoned Baby)

این الگو خود به دو شکل نزولی و صعودی است. ممکن است در انتهای یک روند نزولی پس از ایجاد یک کندل سیاه قوی، شاهد تشکیل یک ستاره دوجی باشیم که با فاصله زیادی از شمع قبلی تشکیل شده است. در این شرایط احتمال برگشت، زمانی تایید می‌شود که پس از ستاره دوجی، یک شمع بزرگ سفید ایجاد شود که بدنه آن نتواند در راستای شمع سیاه پیشروی کند. این مسئله خبر از پایان روند نزولی و آغاز روند صعودی دارد. نام این الگو کودک رهاشده صعودی یا کف است. اما احتمال این‌که چنین الگویی ایجاد شود، بسیار کم است. زمانی که برعکس این حالت رخ دهد، شاهد الگوی کودک رهاشده نزولی یا سقف خواهیم بود. در شکل بالا می‌توانید نمونه‌ای از این الگو را مشاهده کنید.

جمع‌بندی

کندل‌ها گونه‌ای از نمایش نمودار قیمت سهام هستند که می‌توانند اطلاعات فراوانی را در اختیار تحلیل‌گران قرار دهند. به همین دلیل است که آموزش کندل شناسی از مسائل بسیار مهم در تحلیل نمودار سهام است. هر کندل به تنهایی می‌توا

• بیشتر بخوانید: اردر ترس چیست؟ حقه بازیگر سهم به دیگر سهامداران

به طور کلی سه دسته الگوی کندل استیک وجود دارد. الگوهای مرد دارآویز، چکش معمولی، چکش معکوس و ستاره ثاقب، الگوهای تک‌کندلی هستند. اما الگوهای هارامی، رسوخ‌گر، ابر تیره، پوشاننده و انبرک از جمله الگوهای دوکندلی هستند. به همین ترتیب الگوهای تاسوکی رو به پایین، سه خط حمله، سه کلاغ سیاه، سه سرباز سفید، سه ستاره صعودی، سه مکعب سفید، ستاره عصرگاهی، کودک رها شده و ستاره صبح‌گاهی هم جزو الگوهای سه‌کندلی هستند.

در پایان باید به این نکته اشاره کنیم که درست است که باید تمام حالت شمع‌ها و الگوها را بررسی کرد و از آن‌ها مطلع شد. اما تحلیل کندل‌ها به تنهایی کفایت نمی‌کند و باید به موارد دیگری نیز توجه کرد. استفاده از خطوط روند، خطوط حمایت و مقاومت، کانال‌ها و سایر ابزارهایی که در تحلیل تکنیکال وجود دارند، در اولویت بالاتری قرار دارد.

منبع: اخبار بورس