چند هزار ایرانی همچنان در فقر مطلق زندگی می‌کنند؟/ آیا یارانه‌ها می‌توانند فقر مطلق را ریشه‌کن کنند؟

به گزارش شهر بورس، تحقیقات نشان می‌دهد که تغییرات در میزان یارانه‌های نقدی تأثیر مستقیمی بر تعداد افرادی که زیر خط فقر مطلق زندگی می‌کنند، داشته است. با افزایش یارانه‌های نقدی در سال ۱۴۰۱، جمعیت زیر خط فقر مطلق کاهش محسوسی یافت. در این سال، ۳۴۷ هزار و ۲۷۰ نفر از مردم ایران زیر خط فقر مطلق جهانی زندگی می‌کردند. این در حالی است که در سال‌های گذشته، با شروع پرداخت یارانه‌های نقدی در سال ۱۳۸۹، تعداد افراد زیر خط فقر مطلق به طور مداوم کاهش یافت، به طوری که در سال ۱۳۹۱ به حدود ۶۱ هزار نفر رسید. با این حال، تورم فزاینده و نوسانات اقتصادی در سال ۱۳۹۷، ناشی از خروج آمریکا از برجام، دوباره منجر به افزایش تعداد افراد زیر خط فقر شد.

افزایش یارانه‌ها؛ کاهش فقر یا توهم رفاه؟

در دولت سیزدهم، با افزایش یارانه‌ها، تعداد افراد زیر خط فقر مطلق کاهش یافت. این افزایش یارانه‌ها قدرت خرید خانوارهای کم‌درآمد را تقویت کرد و امکان تهیه کالاهای اساسی را برای آنان فراهم ساخت. اما با این حال، باید توجه داشت که این تأثیرات به دلیل تورم مداوم کوتاه‌مدت بوده و در بلندمدت ممکن است از بین برود.

تعریف خط فقر مطلق بر اساس استانداردهای جهانی

طبق تعریف بانک جهانی در سال ۲۰۲۲، خط فقر مطلق جهانی برای کشورها بر اساس برابری قدرت خرید (PPP) معادل ۲.۱۵ دلار در روز تعیین شده است. به عبارتی، هر فردی که هزینه‌های روزانه‌اش کمتر از این مبلغ باشد، در فقر مطلق قرار دارد و در تأمین نیازهای اولیه زندگی خود دچار مشکل است. این نیازها شامل مواد غذایی، آب آشامیدنی سالم، مسکن، آموزش اولیه و خدمات بهداشتی است.

روند جمعیت زیر خط فقر در ایران؛ یک نگاه کلی

بر اساس آمارها، در سال ۱۳۸۴ تعداد ۵۲۷ هزار نفر از جمعیت کشور زیر خط فقر مطلق قرار داشتند. این عدد تا سال ۱۳۸۸ به ۶۸۸ هزار نفر رسید. با آغاز پرداخت یارانه‌های نقدی در سال ۱۳۸۹، تعداد افراد زیر خط فقر کاهش یافت و در سال ۱۳۹۱ به حداقل میزان خود یعنی ۶۱ هزار نفر رسید. با این حال، نوسانات ارزی و تورم در سال‌های بعدی، مجدداً باعث افزایش جمعیت زیر خط فقر شد.

اثر یارانه‌های نقدی بر جمعیت فقیر کشور

افزایش جمعیت زیر خط فقر مطلق از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ به دلیل ثابت ماندن میزان یارانه نقدی و ناتوانی در مقابله با تورم رخ داد. از سال ۱۳۹۸، با افزایش یارانه به ۱۰۰ هزار تومان، این روند همچنان ادامه یافت و تا سال ۱۴۰۰ تعداد افراد زیر خط فقر به ۶۰۵ هزار نفر رسید. اما در سال ۱۴۰۱، با افزایش یارانه‌ها توسط دولت سیزدهم، این عدد به ۳۴۷ هزار نفر کاهش یافت.

به طور کلی، تغییرات در میزان یارانه‌های نقدی به عنوان یک ابزار کوتاه‌مدت برای کاهش جمعیت زیر خط فقر مطلق عمل می‌کند. اما برای کاهش پایدار فقر، نیاز به اصلاحات ساختاری و کاهش تورم در کشور است.

منبع: اکوایران