هیاهوی وعده‌ها؛ نقدی بر اولین مناظره انتخابات

شهر بورس – علی‌اصغر نوروززاده: اولین مناظره انتخابات دوره چهاردهم ریاست جمهوری در حالی به پایان رسید که انتظارات از هیچ‌یک از نامزدها برآورده نشد. باید در نظر داشت که موضوع اولین مناظره “اقتصاد” بود و شاید گزاف نگفته باشیم که مهم‌ترین موضوع امروز کشور نیز اقتصاد است، چه از جنبه کلان و سیاست‌های پولی و مالی و چه از جنبه خرد آن که بیشتر متوجه اقشار مختلف و به‌طور عام مردم ایران است.

مناظره شب گذشته، در سه محور اقتصادی با سوالات کارشناسان و پاسخ نامزدها دنبال شد. سوالات کلیشه‌ای و تکراری و پاسخ‌های تکراری‌تر که گوش مردم سال‌هاست با آن‌ها پر شده است.

کارشناسان و سوالات بماند برای بعد؛ امروز روی سخن ما با نامزدهایی‌ست که چهار تن از ایشان، در دوره‌های قبل نیز کاندیدای عالی‌ترین مقام اجرایی کشور بوده‌اند و دریغ از تنوع در ادبیات و ارتقای فهم و درک وضعیت اقتصادِ امروز کشور!

خبر مرتبط

پیش بینی نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ایران

نیویورک‌تایمز در گزارش پوشش انتخابات ریاست جمهوری ایران، پیش‌بینی نتیجه چهاردهمین دوره انتخابات ایران را برای نخستین بار در بیش از یک دهه اخیر، دشوار توصیف کرد.

اگر قرار باشد نامزدها را نسبت به پاسخ‌هایشان تقسیم‌بندی کنیم، باید قاضی‌زاده هاشمی را سوار بر عملکرد دست و پا شکسته و وعده‌های عملیاتی نشده دولت سیزدهم تصور کنیم، در حالی که قالیباف بر روی همان پاشنه همیشگی بود، پزشکیان همه‌چیز گفت به جز راه‌کار اقتصادی، جلیلی خود را مغز متفکر اقتصادی و عملیاتی با داده‌های جدولی معرفی کرد، زاکانی هیچ و پورمحمدی نیز از قرار معلوم در هیچ دولتی حضور نداشته و یک‌دفعه از آسمان برای این انتخابات فرستاده شده است.

بیایید کمی بر مواضع نامزدها در مناظره دقیق‌تر شویم و مرور کنیم که هر یک چگونه سوالات را به نفع خود و برای کسب رأی مخاطبان پاسخ دادند.

قاضی‌زاده هاشمی؛ مرد وعده‌های سه‌روزه و یک‌ماهه

برحسب قرعه‌کشی مناظره، قاضی‌زاده هاشمی اولین نامزدی بود که بایستی سوالات کارشناسان را پاسخ می‌داد. از همان ابتدا با رویکردی که پیش‌بینی می‌شد با معرفی دستاوردهای دولت سیزدهم و قرار دادن خود در لیست مدیران دولت، سعی بر ایجاد کارنامه موفق داشت. از قرار معلوم ایشان نیز فراموش کرده‌اند که پیش‌تر در ساختار تصمیم‌گیری و مدیریت کشور حاضر بوده است و در دوره قبل به عنوان کاندیدای پوششی حضور داشت.

هاشمی عملکرد خود در بنیاد شهید و ایثارگران، که یکی از بزرگترین صاحبان اقتصادی کشور است را دلیل حضور خود و موفقیت احتمالی در سمت ریاست جمهوری معرفی می‌کرد. همچنان با اصرار بر وعده‌های غیرعملیاتی (همانند سایر نامزدها) از بازسازی اقتصاد می‌گفت. نکته جالب ماجرا اینجا بود که ایشان که پس از سه سال نتوانست وضعیت نمادهای بورسی بنیاد شهید را سامان ببخشد، بازهم وعده حمایت از بازار سرمایه و بورس را مطرح کرد.

هاشمی همانند زاکانی قرار ثابتی داشت؛ آن‌هم تخریب سایر نامزدها! گویی برای پاسخ‌گویی به سوالات نیامده‌ بودند و فقط باید گوش به دهان نامزدها ببندند و شروع به تخریب کنند. البته این رویه دور از ذهن نبود، در انتخابات دوره سیزدهم نیز نقش بیشتری برای ایشان در نظر گرفته نشده بود.

قالیباف؛ من یک مدیر قوی هستم!

کلیدواژه قالیباف در طول مناظره “من یک مدیر تراز هستم” بود. قالیباف که با پشتوانه قریب به 11 سال مدیریت شهرداری پایتخت، خود را مدیر تراز جمهوری اسلامی می‌داند، پس از بارها شکست در انتخابات و کناره‌گیری به نفع رئیس دولت سیزدهم در دوره قبل، این‌بار با هدف رسیدن به آرزوی همیشگی خود پا به عرصه گذاشته است و شاید خود نیز بهتر از هرکسی می‌داند که اگر این‌بار هم شکست بخورد، دیگر روی آمدن به عرصه انتخابات ریاست جمهوری را نخواهد داشت.

نباید یادمان برود که قالیباف هم‌اکنون رئیس مجلس بوده و حداقل جایگاه ریاست بر مجلس را برای خود محفوظ می‌داند. پس بی‌راه نبود که از تقابل با گفتمان نامزدها دوری می‌کرد

قالیباف بهره‌وری، بهبود عملکرد و مدیریت قوی رئیس‌جمهوری را به کرات در صحبت‌های خود مطرح کرد و خود را فرشته نجات کشور معرفی می‌کرد. البته زاکانی که مشخصاً برای پوشش سعید جلیلی در مناظره حضور داشت، ایشان را هم از لطف خود بی‌نصیب نگذاشت.

نکته قابل توجه در خصوص قالیباف گذر از پورمحمدی بود. دقیقاً همان‌جایی که با یک لبخند از صحبت نامزد دیگر انتخابات گذر کرد. شاید این گذر تدبیری بود که در تقابل با روحانی آموخته بود و تقابل گفتاری در مناظره را به نفع خود نمی‌دانست.

قالیباف که در این دوره به عنوان یکی از شانس‌های اصلی جبهه انقلاب تصور می‌شود بایستی نظر بزرگان قوم را جلب کند تا جلیلی به نفعش انصراف دهد، پس بهتر است وارد چالش نشود و در گوشه رینگی که تکلیف برنده آن هنوز مشخص نیست، برای خود حاشیه امن بسازد.

مسعود پزشکیان؛ کلی‌گویی همراه با خوانش اقتصادی عجیب!

مسعود پزشکیان، نماینده فعلی مجلس، که به نظر می‌رسد خود او نیز از تأیید صلاحیت شورای نگهبان شوکه بود، به عنوان کاندیدای جبهه اصلاحات وارد کارزار انتخابات شده است. تکنیک مناظراتی وی همانند قالیباف دوری از کشمکش بود. ارائه کلیات نظری، وعده اصلاح ساختار و حل مشکل تحریم و نقدِ قرار گرفتن در لیست سیاه FATF مهم‌ترین بخش‌های پاسخ‌هایش بود. البته پزشکیان تأکید دیگری هم داشت که مذاق دیگر نامزدها به خصوص پوششی‌ها خوش نیامد و آن‌هم جذب سرمایه‌گذاری خارجی بود.

پزشکیان رویکرد خود را حل مشکلات بین‌المللی، پرداخت عملیاتی و رفع موانع سرمایه‌گذاری معرفی کرد و همانند سایر نامزدها یا به سوالات کارشناسان پاسخ نداد و یا این‌که همان کلیشه‌های سابق را تکرار کرد.

پزشکیان در اولین مناظره سیبل زاکانی و قاضی‌زاده هاشمی بود، هر دور از پاسخ نامزدها که تمام می‌شد، هر دو نامزد پوششی یک چالش جدید پیشِ پای پزشکیان پهن می‌کردند، اما وی نیز مشابه قالی‌باف با تغییر مسیر از این چالش‌ها عبور کرد. اما این صبر و دور زدن چالش‌ها دوام نیاورد و در انتها هرچند کوتاه اما در چند نوبت چالش‌های این دو نامزد را تلافی کرد.

سعید جلیلی؛ آمار خوانی و خود دولت پنداری در سال‌های گذشته

سعید جلیلی نامزد دیگر جبهه انقلاب در انتخابات پیش‌رو که سابقه حضور در انتخابات گذشته را نیز دارد، کلیدواژه اصلی خود را “دولت سایه” تعریف کرده بود و تأکید داشت خود را مشاور اصلی برنامه‌ریزی و اجرای دولت سیزدهم معرفی کند.

جلیلی سال‌هاست تیمی را که به گفته خودش متشکل از کارشناسان اقتصادی‌ست دور هم جمع کرده و نام آن‌را “دولت سایه” نامیده است. از مخالفان اجرای FATF در مجمع تشخیص که در مناظره دیشب نشان داد که گویی در جهانی دیگر زیست می‌کند و از تورم، قیمت ارز و چالش‌های بزرگ پیش‌روی اقتصاد بی‌خبر است. جلیلی همانند دوره‌های قبل که در انتخابات شرکت کرده است، با رویکرد ارائه آمال و آرزوهای خود به عنوان راهکارهای اقتصادی پا به این عرصه گذاشته است. کلی‌گویی، ارائه آمار و عدم ارائه برنامه عملیاتی به سوالات کارشناسان نکات قابل توجه صحبت‌های جلیلی در اولین مناظره اقتصادی بود.

البته جلیلی در این مناظره آسوده‌ترین نامزدی بود که روی صندلی‌اش نشسته بود و آمار و جداول تدوین شده‌اش را ارائه می‌داد. گویی در کلاس درس دانشگاه که مخاطبانش دانشجویان باشند. بدون هیچ هجمه‌ای از سوی نامزدهای پوششی فقط سخنرانی و دیگر هیچ!

زاکانی؛ بچه‌گانه و پوششی تمام‌عیار!

تیم انتخاباتی جبهه انقلاب پس از رضایت از عملکرد زاکانی در انتخابات سیزدهم که ماحصل آن شهرداری تهران بود، این‌بار نیز همان نقش را برایش در این دوره در نظر گرفته است. ایجاد تضاد و تنش در مناظره با هدف پوشش کاندیداهای مورد تأیید! اما نکته‌ای که پس از مناظره اول و تنش‌آفرینی‌های زاکانی مشهود به نظر می‌رسد، عدم قطعیت جبهه انقلاب در انتخاب کاندیدای واحد است.

همان‌طور که مشاهده کردیم، زاکانی حتی قالیباف را که عده‌ای آن‌را رقیب اصلی پزشکیان و کاندیدای اصلی جبهه انقلاب تصور می‌کردند، از هجمه‌های خود بی‌نصیب نگذاشت و در بخشی از صحبت‌ای خود با کنایه به حساب‌های متعدد شهرداری در دوره مدیریت قالیباف نیز اشاره کرد. شاید هنوز خیلی زود باشد که از استراتژی نهایی جبهه انقلاب مطلع شویم، اما آنچه پس از مناظره اول مشخص شد، عدم قطعیت در انصراف جلیلی به نفع قالیباف است.

پورمحمدی؛ خطابه‌های مرد امنیتی انتخابات

پورمحمدی در مناظره نخست رویکرد مشخصی داشت، دوری از تعارض، بیان کلیات و معرفی خود به عنوان مدیر تراز در مقابل قالیباف.

پورمحمدی با سابقه مدیریتی در سطح وزارت کشور و نهادهای اطلاعاتی و امنیتی و قدرت خطابه‌گویی مانند قالیباف در گوشه‌ی رینگ ایستاده و با صدای بلند خود را مدیری معرفی کرد که می‌تواند درمان‌گر وضعیت کنونی باشد.

پورمحمدی مانند پزشکیان رفع تحریم‌ها، خروج از لیست سیاه FATF و رونق سرمایه‌گذاری خارجی را راه‌حل‌های کلی خود معرفی کرد و همسو با سایر نامزدها هیچ پاسخ مشخصی برای سوالات کارشناسان مطرح نکرد.

تقابل پورمحمدی با قالیباف برای اعلام برتری مدیریت در لحظه‌ای از مناظره بالا گرفت که در آن، پورمحمدی از امضای حکم قالیباف برای تصدی صندلی شهرداری پایتخت گفت و قالیباف با یک لبخند از آن گذر کرد.

سخن پایانی

تمام آنچه نوشته شد به جهت این بود که بگوییم دستاورد مناظره نخست برای اقناع مردم در راستای رفع مشکلات اقتصادی پس از انتخاب رئیس‌جمهور آینده، هیچ بود!

تکرار مکررات، صحبت‌های کلیشه‌ای، مقایسه‌های نادرست، خود بزرگ‌بینی و وعده‌های واهی اهم آن‌چیزی بود که در مناظره نخست توسط نامزدها مطرح شد. برای مثال هیچ پاسخ مشخصی به پرسشی در خصوص مهار تورم از سوی هیچ نامزدی ارائه نشد.

هیچ پاسخ حساب‌شده‌ای در نحوه عملیاتی کردن رشد اقتصادی ۸ درصدی که در برنامه هفتم به آن اشاره شده، بیان نشد. هیچ پاسخ مشخصی در نحوه اصلاح سیستم بانکی ارائه نشد.

بنابراین می‌توان در مقابل مناظره اقتصادی نخست با موضوع “اقتصاد”، یک “هیچ” بزرگ نوشت.