تاثیر ایده های دکتر محمد باقر صدری از مکتب اقتصادی اتریش

به گزارش شهر بورس، دکتر محمد باقر صدری از پیشگامان توسعه اقتصادی آذربایجان《 ۱۳۲۳ -۱۴۰۲ ه.ش》در سن ۷۹ سالگی دارفانی را وداع گفت و روی در نقاب خاک کشید و دوستدارانش را در غم و ماتم فرو برد.

از او به عنوان دیپلمات اقتصادی آذربایجان نام برده می شود که هزاران بار بین تهران و تبریز در سفر بود و علاوه برای توسعه علمی اقتصاد ایران نگاهی جدید به پیشرفت دیار خود آذربایجان نیز داشت  و همکاری‌های نزدیک او  با وزرای آذربایجانی در کابینه دولت های گذشته و همچنین با مهندس عبدالعلی زاده،دکتر سبحان اللهی، مرحوم دکتر جبار زاده و تعدادی دیگر از نمایندگان و استانداران سخت کوش برای طرح مسائل توسعه آذربایجان و اخذ اعتبارات ملی ورد کارشناسان استانداری و اتاق تجار تبریز است.

نویسنده این یاداشت نیز بخشی از این تلاش ها را در هفته حیدر بابا در دهه هشتاد آورده ام. صدری به عنوان یک اقتصاددان معاصر  که در وهله اول منادی توسعه و پیشرفت ایران بزرگ بود با طرح دیدگاه‌های علمی و آموخته های خود در مکاتب اقتصادی اروپا راه نجات ایران را در روی آوری به علم،بهره گیری از تجارب موفق کشورها،ارتباطات بین‌المللی، کار و تلاش،و حاکمیت دیدگاههای توسعه می دانست.

بی شک او در خاطره ها زنده می ماند و در تاریخ بزرگان اقتصاد و منادیان توسعه ایران و آذربایجان نامش به نیکی می ماند. او که از علاقمندان مکتب اقتصادی اتریش، از دانشگاه گراتس در رشته اقتصاد دکترا گرفته بود تحت تاثیر شعار جهانی این دانشگاه که در سال ۱۸۱۱ م تاسیس شده قرار داشت.

شعار این دانشگاه «دانش،فن آوری،اشتياق» است. دکتر صدری نیز تحت تاثیر همین شعارهای دانشگاه معتبر اروپایی  بود.

مکتب اقتصادی اتریش یکی از مهمترین مکاتب اقتصادی در جهان است که نظرات و ایده ها و دیدگاه‌های اقتصاددان آن در دانشگاه‌های اقتصاد و بازرگانی اکثر کشورها  تدریس می شود.

نظرات مهمی چون کارآفرینی و نو آوری از اتریش سر زده است. زایش مکتب اقتصادی اتریش،۱۵۱ سال پیش با انتشار کتابی با عنوان «اصول علم اقتصاد» از سوی «کارل منگر» آغاز شد.

این مکتب به ارائه نظرات جدید و ابتکاری در محورهای سرمایه،بهره،پول و اعتبار مشهور است.بعدها با شکل گیری مکتب ویرجینیا به اوج خود رسید.

جوایز نوبل زیادی بدلیل ارائه نظرات ابتکاری ،علمی نصیب دانشمندان اتریشی شده است. خلاصه مکتب اقتصادی اتریش به قول شاهین کارخانه پژوهشگر تاریخ اقتصادی این است که یکی ازمهم‌ترین آموزه‌های مکتب اتریش، لزوم محدودیت مداخله دولت در اقتصاد است.

اقتصاددانان مکتب اتریشی استدلال می‌کنند که چون سیاستگذاران توانایی پیش‌بینی عواقب مداخلاتشان را ندارند، اولین مداخله در اقتصاد با نیت خیر و با قصد کمک به افراد جامعه، به رشته‌ای از مداخلات منجر می‌شود که در نهایت وضعیت فرد و جامعه را به مراتب از وضعیت قبل از مداخله بدتر می‌کند.

هایک کتاب راه بردگی را برای توضیح همین مسئله در سال۱۹۴۴ م نوشت. کتابی که به سرعت در بریتانیا و ایالات متحده پرفروش شد. او در سال۱۹۴۵ میلادی مقاله مهم استفاده دانش در جامعه را نوشت و در سال۱۹۵۰ م از مدرسه اقتصاد لندن (LSE) به دانشگاه شیکاگو نقل مکان کرد.

در آنجا کتاب سه جلدی «قانون، قانون‌گذاری و آزادی» را نوشت و در سال۱۹۷۴ برنده جایزه نوبل اقتصاد شد. در واقع، در نتیجه این جایزه بود که مکتب اتریش احیا شد.

کشور اتریش که ۹ میلیون نفر جمعیت و ۸۴ هزار کیلومتر وسعت دارد با بهره گیری از همین نظرات اقتصا دی ،چهاردهمین اقتصاد جهان را دارا شده است.

خلاصه دکتر صدری که به زبان‌های آلمانی و انگلیسی نیز مسلط بود دیدگاههای مکتب اقتصادی اتریشی را می خواست وارد اقتصاد ایران کند.سخنرانی ها و مقالات علمی او نیز تاثیر این مکتب را نشان می دهد.

در بیش از ده دوره دبیر علمی همایش ملی توسعه صادرات اتاق تجار تبریز بود و سخنرانی های آغازین و پایانی و تحلیل ها و جمع بندی ها را  در پیش تصمیم گیرندگان و بزرگان اقتصادی و بازرگانی ایران انجام می‌داد.

تلاش‌های مرحوم صدری موجب شد که بخشی از قطعنامه های همایش های ملی توسعه صادرات غیر نفتی تبریز بعنوان قوانین صادراتی از سوی وزارتخانه ها و سازمان های ملی تصویب و اجرایی شود.دکتر صدری می گفت،راه نجات اقتصاد ایران کار و تلاش و تولید محصولات کیفی و خدمات مرغوب و راه یابی به بازارهای جهانی و کسب درآمدهای ارزی و انتقال فناوری ها برای کمک به تولید و اشتغال به داخل کشور است.

وی صادرات و مالیات را  مثل علمای اقتصاد سکوی توسعه کشور می دانست و معتقد بود که تولید و اقتصاد کشور باید توان و قابلیت های رقابتی را در بازارهای منطقه ای و جهانی داشته باشد.و علاوه بر آن زیرساخت های لازم نیز در کنار این عوامل ایجاد شود.

عاشق توسعه دیار خود آذربایجان هم بود و در اوایل انقلاب وارد مدیریت شهرداری تبریز،بازرگانی و اتاق تبریز هم روی آورد ولی نبود اندیشه توسعه و حاکم نبودن جریان علمی در این نهادها وی را رنج میداد و خود را به مراکز علمی و رسانه ای سوق میداد و یاداشت های اقتصادی او در دهه ۶۰ زینت بخش روز نامه اطلاعات میشدکه دانشجویانش می‌توانند از لابلای این یاداشتها و همچنین سخنرانی های او در همایش های ملی توسعه صادرات و یا نشست های متعدد اقتصادی با صاحبان اندیشه و تصمیم گیرندگان به نوشتن کتابی از دیدگاه‌های این اقتصاددان مردمی که دغدغه مردم،ایران و اقتصادش را داشت مبادرت کنند.

مطمین ام در کتب مستندی که اتاق تجار تبریز با عنوان تاریخ صناعت تبریز و بزرگان اقتصادی  در دست آماده دارد فصلی مهم به آثار و خدمات مرحوم صدری اختصاص خواهد یافت تا نسل آینده در الگوگیری برای ساختن ایرانی آباد و آزادو پیشرفته دیدگاه‌های  علمی اش را ببینند ،الگو بگیرند و در عملی کردن آن بکوشند.

محمد فرج پور باسمنجی – عضو خانه توسعه آذربایجان