به گزارش شهر بورس، بازار کار ایران سال‌هاست که تحت تأثیر حضور اتباع خارجی، به‌ویژه از کشورهای همسایه مانند افغانستان، عراق و پاکستان قرار دارد. بر اساس اظهارات مسئولان وزارت کار، حدود ۵ درصد از بازار کار کشور در اختیار اتباع خارجی است، اما برخی منابع غیررسمی این رقم را تا ۱۰ درصد یا بیشتر تخمین می‌زنند. این نیروها عمدتاً در بخش‌های ساخت‌وساز، کشاورزی، خدمات شهری و کارگاه‌های غیرقانونی فعالیت می‌کنند، جایی که کارفرمایان به دلیل دستمزد پایین‌تر و عدم نیاز به بیمه، ترجیح می‌دهند از آن‌ها استفاده کنند.
چرا کارفرمایان اتباع خارجی را ترجیح می‌دهند؟
اتباع خارجی، به‌ویژه غیرمجاز، اغلب با دستمزدهای پایین‌تر و بدون مطالبه مزایای قانونی مانند بیمه تأمین اجتماعی کار می‌کنند. این موضوع برای کارفرمایان، به‌خصوص در شرایط رکود اقتصادی، جذابیت زیادی دارد. قوانین پیچیده تأمین اجتماعی و مطالبات کارگران ایرانی، مانند حداقل دستمزد و بیمه، انگیزه کارفرمایان را برای استخدام نیروی کار خارجی افزایش داده است. این رقابت نابرابر، فرصت‌های شغلی کارگران ایرانی، به‌ویژه جوانان و زنان، را محدود کرده و نرخ بیکاری را بالا نگه داشته است.
پیامدهای حضور اتباع غیرمجاز در بازار کار
حضور گسترده اتباع غیرمجاز نه‌تنها به بیکاری کارگران ایرانی دامن زده، بلکه مشکلات اجتماعی، اقتصادی و امنیتی را نیز تشدید کرده است. نرخ بیکاری در ایران همچنان بالای ۷.۲ درصد است و در میان زنان و فارغ‌التحصیلان به سطوح نگران‌کننده‌ای رسیده است. در این شرایط، اشتغال اتباع خارجی در مشاغل سطح پایین، فرصت‌های شغلی را از کارگران ایرانی گرفته و معیشت آن‌ها را تحت فشار قرار داده است.
مقایسه با سیاست‌های مهاجرتی سایر کشورها
مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت کار اظهار داشت که کشورهای مهاجرپذیر مانند ترکیه و آلمان با سیاست‌های مهاجرتی مشخص، حضور نیروی کار خارجی را ساماندهی کرده‌اند. در ایران، اما نبود زیرساخت‌های مناسب برای مدیریت اتباع خارجی، وضعیت را شکننده کرده است. وی تأکید کرد که نیروی کار خارجی باید «مشاهده‌پذیر» و «مسئولیت‌پذیر» باشد تا حقوق و تکالیف متقابل با کارفرما و دولت رعایت شود. ساماندهی اتباع خارجی می‌تواند به نفع هر دو طرف باشد، اما بی‌توجهی به این موضوع، چالش‌ها را عمیق‌تر می‌کند.
راهکارهای پیشنهادی برای تعادل در بازار کار
برای رفع رقابت ناعادلانه، نیاز به سیاست‌گذاری دقیق‌تر در حوزه صدور مجوزهای اشتغال و نظارت بر شرایط کاری اتباع خارجی است. کارشناسان پیشنهاد می‌دهند که سقف ورود اتباع خارجی بر اساس نیاز واقعی هر استان و بخش اقتصادی تعیین شود. همچنین، افزایش حمایت‌های شغلی از کارگران ایرانی، به‌ویژه زنان و فارغ‌التحصیلان، و اجرای سختگیرانه‌تر قوانین علیه کارفرمایان متخلف می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.
جمع‌بندی داده‌های کلیدی
| موضوع | جزئیات |
|---|---|
| سهم اتباع خارجی | حدود ۵ تا ۱۰ درصد بازار کار |
| بخش‌های اصلی فعالیت | ساخت‌وساز، کشاورزی، خدمات شهری |
| چالش‌ها | بیکاری کارگران ایرانی، رقابت ناعادلانه |
| راهکارها | ساماندهی اتباع، نظارت بیشتر، حمایت از نیروی داخلی |
منبع: اکونگار
