به گزارش شهر بورس، شورای امنیت سازمان ملل متحد اخیراً مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک را علیه ایران فعال کرد. این مکانیسم، بخشی از توافق هسته‌ای برجام است که به کشورهای عضو اجازه می‌دهد در صورت ادعای نقض تعهدات از سوی ایران، تحریم‌های لغو شده شورای امنیت را بدون رأی‌گیری جدید بازگردانند. فرآیند آن به گونه‌ای است که پس از طرح شکایت و عدم حل اختلاف در کمیسیون مشترک، تحریم‌ها به طور خودکار اعمال می‌شود و از این رو به آن مکانیسم ماشه یا چکاننده می‌گویند.
فعال‌سازی این مکانیسم با مخالفت ایران و برخی کشورها روبرو شد و بلافاصله بر بازارهای داخلی تاثیر گذاشت؛ نرخ ارز و طلا نوسانات شدیدی را تجربه کردند. این وضعیت، پرسش‌های جدی در میان فعالان اقتصادی و افکار عمومی ایجاد کرده: آیا بازگشت تحریم‌های شورای امنیت آثار واقعی بر اقتصاد ایران دارد یا بیشتر جنبه روانی و تبلیغاتی است؟
دلایل کم‌اثر بودن مکانیسم ماشه بر اقتصاد ایران
تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که اقتصاد ایران پیش‌تر از تحریم‌های مشابه عبور کرده و تفاوت چشمگیری ایجاد نخواهد شد. تمرکز بر مدیریت جو روانی و تقویت روابط تجاری، کلیدی برای عبور از این مرحله است.
نظر کارشناسان و فعالان اقتصادی درباره مکانیسم ماشه
کارشناسان و مدیران ارشد اقتصادی، نظرات متنوعی ارائه داده‌اند که عمدتاً بر کم‌اثر بودن جنبه‌های اقتصادی و برجسته بودن تاثیرات روانی تاکید دارند. در جدول زیر، خلاصه‌ای از دیدگاه‌های کلیدی آورده شده است:
| کارشناس/فعال | خلاصه نظر |
|---|---|
| صمد حسن‌زاده، رئیس اتاق بازرگانی ایران | تحریم‌های جدید خسارت دارد اما آثار آن کمتر از تبلیغات است؛ بخش خصوصی چرخه تولید را حفظ کرده و تجربیات مدیریت بحران به دست آورده. |
| مجیدرضا حریری، رئیس اتاق مشترک ایران و چین | تحریم‌ها فقط هسته‌ای و موشکی است و بر روابط ایران-چین تاثیری ندارد؛ سفیر چین نیز مانع بودن آن را رد کرده. |
| مجید شاکری، کارشناس اقتصادی | محدودیت بانکی یا نفتی ندارد؛ آثار بیشتر امنیتی است. پیشنهاد: تجارت مستقیم با چین، کاهش وابستگی به امارات و صادرات به روسیه. |
| حسن حسن‌خانی، کارشناس ارزی | ماشه از ابتدای برجام فعال بود؛ آمریکا با ابزارهای حقوقی مانع سرمایه‌گذاری می‌شد حتی بدون منع قانونی. |
| حسین صمصامی، اقتصاددان و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس | تمرکز بر هسته‌ای و موشکی؛ اثر مستقیم بر نفت و بانک ندارد اما انتظارات تورمی و جو روانی را افزایش می‌دهد. |
| خسروانی، نایب رئیس اتحادیه فروشندگان خودرو | جو رسانه‌ای برای توجیه افزایش قیمت است؛ تغییر برای خودروسازان خارجی کم و عامل اصلی، نوسان ارز رسمی. |
| عبدالله مهاجر دارابی، عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی ایران | با وفاق بخش خصوصی آثار را خنثی کنیم؛ اشتباه در مدیریت می‌تواند شرایط بد ایجاد کند. |
| ابوالفضل روغنی، رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی ایران | اقتصاد با تحریم به زانو درنمی‌آید؛ تحریم داخلی بیشتر اذیت‌کننده است. |
| مهدی رباطی، مدیر ارشد بازار سرمایه | بیش از ۹۰ درصد مراودات با چین ادامه دارد؛ تفاوتی قبل و بعد ماشه نیست. |
| حسین راغفر، اقتصاددان | تهدید اصلی فقر است نه ماشه؛ مقابله با تحریم از طریق تولید داخلی. |
| یحیی آل اسحاق، وزیر اسبق بازرگانی و رئیس اتاق مشترک ایران و عراق | اثر مستقیم اقتصادی کم؛ بیشتر روانی و اجتماعی، جز در کشتیرانی. |
| محمد طاهر رحیمی، کارشناس اقتصادی | تحریم‌های بازگشتی قبلاً عبور شده؛ تاثیر اصلی بر انتظارات و پیش‌بینی دلار نجومی. |
| احمدرضا فرشچیان، رئیس کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی | ۴۰ سال تحریم را پشت سر گذاشته‌ایم؛ دولت تسهیلگر باشد و از سختگیری دست بردارد. |
| هادی خانی، معاون وزیر اقتصاد | عادی‌سازی با FATF مانع فروش نفت نیست بلکه فرصت مدیریت تحریم‌ها را افزایش می‌دهد. |
| افشین کلاهی، رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق بازرگانی ایران | تاثیر عملی غیرقابل انکار اما روانی مهم‌تر؛ شبکه‌سازی خارج از کشور و کمک شرکت‌های ایرانی ضروری. افزایش قیمت‌ها موقتی و بازار به واقعیت بازمی‌گردد. |
| دیاکو حسینی، معاون بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران | چین و روسیه اجرا نمی‌کنند؛ تحریم‌ها بی‌اثر و ناقص می‌شود. |
| محمد کشاورززاده، سفیر اسبق ایران در چین | چین اسنپ‌بک را قبول ندارد؛ روابط ادامه می‌یابد. |
| حمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی | ربطی به زندگی مردم ندارد؛ فقط موشکی و هسته‌ای، فروش نفت و تجارت مختل نمی‌شود. |
| سعید اشتیاقی، فعال اقتصادی و عضو اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین | تحریم‌ها اذیت‌کننده نیست؛ تاثیر بیشتر روانی و کم بر اقتصاد. |
| منصور پوریان، رئیس شورای تأمین دام کشور | صادرات سنتی به عراق، افغانستان و کشورهای عربی ادامه دارد؛ ماشه نمی‌تواند جلویش را بگیرد. |
این نظرات نشان می‌دهد که تمرکز بر روابط تجاری پایدار با شرکای کلیدی مانند چین و روسیه، و مدیریت انتظارات تورمی، می‌تواند آثار منفی را به حداقل برساند. سرمایه‌گذاران بورس ببینید چگونه این تحولات بر سهام معدنی و صنعتی تاثیر می‌گذارد و استراتژی‌های هوشمندانه را کشف کنید.
منبع: خبرگزاری تسنیم
