۱۸ بهمن انتشار پول کاغذی در ایران هفت قرن پیش

به گزارش شهر بورس، با صدور یک یرلیغ “فرمان حکومتی” گیخاتوخان، کار تهیه پول کاغذی به‌نام «چاو» در تبریز و در محلی به‌نام «چاوخانه» آغاز شد که از چهارماه بعد در سراسر قلمرو این خان، جای سکه‌های طلا و نقره را گرفت و پول رایج شد. این عمل به اقتباس از خان بزرگ مغولان “قاآن” که در خان بالیغ “پکن” می‌نشست صورت گرفته بود. خان بزرگ که تمامی حاکمان قلمرو مغولان، از روسیه تا شبه جزیره کره و از رود فرات تا رود سند ـ واقعا و یا ظاهرا ـ مطیع او بودند، پول کاغذی را از سال ۱۲۷۱ میلادی در چین رایج کرده بود، زیرا که طلا و نقره موجود در چین تکافوی هزینه‌های سنگین و ولخرجی و اسراف آنان نبود. قدمت پول کاغذی در چین که به‌صورت «بلوکی ـ نوعی مُهرزنی» چاپ می‌شد به‌سال ۶۰۰ میلادی باز می‌گردد ولی پولی دائمی نبود و هرگاه که هزینه‌های دولت بالا می‌رفت و طلا برای ضرب سکه کافی نبود، پول کاغذی چاپ می‌کردند که نوعی برات “حواله خزانه داری دولت” بود که بعداً و پس از حل مسئله، این پول کاغذی جمع‌آوری می‌شد، به این صورت که دارندگان آن به‌ خزانه‌داری و کارگزاران آن مراجعه و پول کاغذی را می‌دادند و طلا و نقره می‌گرفتند.

ارزش پول ملی ایران 20 درصد کاهش یافت!

خزانه گیخاتوخان هم که مانند قاآن “خان بزرگ همه مغولان” مردی ولخرج و سطحی‌نگر بود و بزرگ وزیرش ـ صدر جهان “صدرالدین احمد خالدی زنجانی” ولخرج‌تر از او ـ تهی از طلا و نقره شده بود. وی و صدر جهان پس از مشورت با «چینگ سانگ» نماینده تام‌الاختیار «خان بزرگ» تصمیم به تهیه و رایج کردن پول کاغذی گرفتند به‌نام «چاوِ مُبارک».

این تصمیم به اجرا درآمد و «چاو» که قطعی بزرگ داشت با نقوش و برخی حروف‌چینی به جریان گذارده شد. طولی نکشید که مخالفت با این پول از تبریز و شیراز آغاز شد، مغازه‌ها از فروش کالا به چاو خودداری کردند، مردم آن را «چاو نامبارک» اسم گذاردند و چون بیم شورش و انقلاب می‌رفت چندماه بیشتر عمر نکرد و گیخاتوخان اعتبار آن را لغو کرد.