گواهی انحصار وراثت چیست؟ + مراحل اجرا و اخذ گواهی

به گزارش شهر پلاس، یکی از چالش های حقوقی که خانواده ها پس از فوت یک عضو با آن مواجه می شوند، موضوع تقسیم اموال متوفی بین وارثین است؛ این مفهوم از طرف سازمان های قضایی، با اصطلاح انحصار وراثت معرفی شده است. برای واگذاری مالکیت اموال متوفی، یکی از مدارکی که حتما باید ارائه شود، گواهی انحصار وراثت است؛ برای صدور این حکم، وکالت یک نفر از طرف وارثین نیز از اعتبار قانونی برخوردار است، اما برای اجرای این حکم، حضور تمامی وارثین الزامی می باشد.

به دلیل وجود تنش های متعدد در این فرآیند، بدیهی است که امکان عدم همکاری وارثین در اجرای این حکم وجود دارد؛ بنابراین وجود شرایطی که طی آن مالکیت اموال متوفی بدون نیاز به گواهی انحصار وراثت تقسیم شود، مسئله ای سوال برانگیز است! طی مقاله «آیا تقسیم ارث بدون انحصار وراثت امکان پذیر است؟» تحت نظر بهترین وکیل حقوقی و با استناد به مواد قانونی، به سوال مذکور پاسخ داده شده است.

اگر متوفی پول، اموالی منقول یا غیر منقول(غیر قابل نقل و انتقال) از خود به جای بگذارد، برای مطالبه حق و سهم بازماندگان از ارث باید روندی حقوقی طی شود؛ حضور تمامی وارثین برای تقسیم اموال الزامی است، حتی اگر وارثی تمایل به دریافت سهم الارث نداشته باشد، باید به صورت قانونی از اخذ ارثیه انصراف دهد!

اولین قدم در روند حقوقی تقسیم اموال متوفی، دریافت گواهی انحصار وراثت است؛ به دلیل این برگه که از شورای حل اختلاف محل صادر می شود، درصد خطای قانونی و شرعی در تقسیم اموال تقریبا به صفر می رسد!

محتوای این گواهی، نتیجه استعلام هویت وارثین متوفی از جمله فرزندان، همسر و والدین وی می باشد و پس از تاییدیه شورای حل اختلاف، میزان شرعی و قانونی سهم الارث افراد مشخص می شود؛ به صورت خلاصه، انحصار وراثت به معنای «تعیین تکلیف میراث فرد فوت شده» بوده که در برگه ای معتبر با عنوان گواهی صادر می شود.

تقسیم ارثیه بین وارثان، بدون وجود گواهی انحصار وراثت، پیگرد قانونی به دنبال دارد؛ به استثنای شرایط خاصی که در قانون پیش بینی شده است.

آیا ارائه گواهی الزامی است؟

تعریفی که از سمت مراجع قضایی برای ارث ارائه شده، بدین شرح می باشد: «ارث به کلیه اموال، عنوان‌ ها، بدهی ‌ها، حقوق و وظایف شخص پس از مرگش گفته می‌شود که به شخص دیگری منتقل می‌گردد.»

دسترسی وراث به این اموال با فرآیندی قانونی همراه است؛ ابتدایی ترین گام برای دریافت ارث، اخذ و ارائه گواهی انحصار وراثت بوده و اگر بازماندگان خارج چهارچوب مشخص شده توسط قانون برای تقسیم اموال متوفی اقدام کنند، آثار و تبعات حقوقی این امر شامل حالشان می شود! بدان معنا که تقسیم اموالی که سند آن ها ثبت رسمی شده یا به عنوان سهام در شرکت ها یا سرمایه در بانک ها و مراکز دولتی در جریان اند، تنها با ارائه گواهی انحصار وراثت به مراجع ذی صلاح امکان پذیر است.

مراحل اجرا و اخذ گواهی انحصار وراثت چیست؟

برای واگذاری مالکیت اموال متوفی و دسترسی به حساب های بانکی وی، مراحل زیر باید توسط وارثین طی شوند:

ثبت دادخواست مربوطه: پس از برگزاری مراسم کفن و دفن متوفی و صدور گواهی رسمی فوت، امکان تقسیم ارثیه میان بازماندگان به وجود می آید؛ برای شروع این فرآیند حقوقی باید دادخواست گواهی انحصار وراثت از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی توسط وارثین ثبت شود. برای ثبت دادخواست انحصار وراثت، باید با استفاده از مدارک هویتی(شناسنامه و کارت ملی) تمام افرادی ذی نفع، فرم های مربوطه کامل و در سامانه خدمات الکترونیک قضایی ذخیره شود.

استعلام: پس از ثبت دادخواستی با مضمون انحصار وراثت، بازماندگان متوفی از جمله همسر، فرزندان و والدین وی و وضعیت حیاتشان استعلام گرفته می شود؛ هویت تمامی وارثین مشخص و در گواهی ثبت می شود.

تقسیم سهم الارث: اگر فردی از وارثین طی وصیت نامه یا بر اساس مواد قانونی محروم الارث نشده باشد (مثلا بر اساس قانون مدنی، وارثی که قاتل متوفی شناخته شود، محروم الارث می شود.)، ارثیه بین بازماندگانی که استعلام گرفته شده، تقسیم می شود. میزان سهم الارثی که قانون برای وارثین مشخص کرده، بر اساس جنسیت افراد و نوع رابطه آن ها با متوفی، متفاوت است.

صدور گواهی انحصار وراثت: پس از مشخص شدن وارثین و سهم هر یک از آن ها، گواهی انحصار وراثت صادر می شود؛ اگر یکی از وارثین نتواند در این فرآیند حقوقی شرکت کند، وکالت او به وارث دیگری، برای صدور این گواهی توسط شورای حل اختلاف کفایت می کند.

همچنین برای سهولت بیشتر روند و صرفه جویی در زمان و هزینه ها، همه بازماندگان می توانند به یک وارث وکالت دهند تا فرآیند حقوقی را تا مرحله صدور گواهی انحصار وراثت پیش ببرد؛ اما مسئله وکالت دادن وارثین، تا همین مرحله از تقسیم اموال متوفی امکان پذیر است. یک وکیل کیفری می تواند به شما در این زمینه کمک کند، از همین رو اگر ساکن اصفهان هستید، به سراغ بهترین وکیل کیفری اصفهان بروید و پرونده را به او بسپارید.

برای پیدا کردن وکیل اصفهان، مستر وکیل آماده خدمت رسانی به شماست؛ شما می توانید با مراجعه به این سایت با بهترین های هر حوزه حقوقی که می خواهید آشنا شوید و بررسی های لازم را انجام دهید و در نهایت پرونده را به یک وکیل بسپارید.

نحوه دریافت گواهینامه بین المللی رانندگی + مدارک لازم

آیا تقسیم ارث بدون انحصار وراثت امکان پذیر است؟

تا این بخش از مقاله به مراحل اخذ و اهمیت وجود گواهی انحصار وراثت برای واگذاری مالکیت اموال متوفی، دسترسی به حساب های بانکی، حقوق، سهام وی و … اشاره شد؛ اما طی شرایطی تقسیم ارث بدون گواهی انحصار وراثت، تحت پوشش قانون صورت می گیرد:

• ورثه محجور با غایب باشد.
• تمامی پول وی در گاوصندوق شخصی اش ذخیره شده یا در کار و کاسبی غیردولتی و شخصی در جریان باشد؛ بدان معنا پول متوفی نباید در حساب های بانکی یا سهام شرکت های خصوصی یا دولتی جاری باشد.
• اموال متوفی نباید سند رسمی داشته باشد؛ بدان معنا که مالکیت متوفی بر مالی نباید در دفترخانه اسناد ثبت شده باشد.

مثلا اگر متوفی، مالک مسکنی است، در صورتی برای تقسیم آن به گواهی انحصار وراثت احتیاجی نیست که سند ملک از نوع قولنامه ای باشد؛ بدان معنا که مالک آن نباید به صورت قانونی قابل استعلام باشد. بنابراین اگر مالک اموال ثبت قانونی نشده داشته باشد، بدون اخذ گواهی انحصار وراثت و با توافق خانوادگی تمام وارثین بر تقسیم نامه ای، سهم الارث مشخص و دریافت می شود. همانطور که پیش تر به آن اشاره شد، تقسیم اموال بدون ارائه گواهی انحصار وراثت، جرم محسوب می شود؛ اثبات شرایط فوق در مراجع قانونی و تنظیم تقسیم نامه از جمله اعمالی است که مراحل و مدارک مربوط به آن برای افراد غیر متخصص دشوار است، به همین دلیل استخدام و مشاوره با وکیلی حقوقی توصیه می شود.

کلام آخر

گواهی انحصار وراثت سندی است که پس از فوت فرد برای تقسیم اموالش بین بازماندگان صادر می شود؛ ضمن این گواهی، وارثین در قید حیات و حاضر متوفی توسط شورای حل اختلاف استعلام شده و سهم الارث هرکدام از آنها نیز مشخص می شود. وجود گواهی انحصار وراثت برای تقسیم اموالی با سند رسمی، حساب های بانکی، سهام در شرکت های دولتی و هرگونه مالی که مالک آن(متوفی) در سامانه قضایی قابل استعلام است، الزامی می باشد.