به گزارش شهر بورس، شامگاه یکشنبه، ۱۶ شهریور ۱۴۰۴، شاهد پدیده نجومی بی‌نظیر و تماشایی ماه‌گرفتگی کامل یا “ماه خونین” خواهیم بود. در این رویداد، ماه به رنگ قرمز جذاب و بی‌نظیری درخواهد آمد. این خسوف کامل، دومین خسوف ۱۶ شهریور است که به‌طور جهانی قابل مشاهده است و بیش از ۷۷ درصد از ساکنان زمین، از جمله تمام ایران، می‌توانند شاهد این پدیده شگفت‌انگیز باشند.
چرا ماه خونین می‌شود؟
ماه‌گرفتگی کامل زمانی رخ می‌دهد که زمین دقیقاً بین خورشید و ماه قرار می‌گیرد و سایه کامل خود را روی سطح ماه می‌اندازد. اما سوال اصلی این است که چرا در این حالت، ماه به رنگ قرمز درمی‌آید؟
علت این تغییر رنگ به جو زمین بازمی‌گردد
جو زمین مانند یک فیلتر عمل می‌کند. هنگامی که نور خورشید از جو زمین عبور می‌کند، طیف‌های آبی و بنفش نور خورشید به دلیل پراکندگی در جو زمین از مسیر خود منحرف می‌شوند و تنها طیف‌های قرمز به ماه می‌رسند. این طیف‌های قرمز که کمتر پراکنده می‌شوند، به سطح ماه می‌رسند و باعث می‌شوند که ماه در این زمان به رنگ قرمز و مسی درآید. این تغییر رنگ، که در واقع نتیجه فیزیک نور است، به‌عنوان “ماه خونین ۱۴۰۴” شناخته می‌شود و تجربه‌ای بصری و علمی منحصربه‌فرد ایجاد می‌کند.
چرا این پدیده اهمیت دارد؟
ماه‌گرفتگی کامل به‌ویژه در شرایطی که ماه در نزدیک‌ترین فاصله خود از زمین قرار دارد (حالت حضیض)، اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند. در این حالت، ماه کمی بزرگ‌تر از حالت معمول به نظر می‌آید و در ترکیب با رنگ قرمز، تجربه‌ای تماشایی و شگفت‌انگیز به وجود می‌آید. این رویداد نه تنها برای علاقه‌مندان به نجوم جذاب است، بلکه فرصتی منحصر به فرد برای دانش‌پژوهان و رصدگران فراهم می‌آورد تا به‌طور دقیق‌تر و علمی‌تری به مطالعه ماه و تأثیرات آن در فرآیندهای طبیعی بپردازند.
زمان‌بندی ماه‌گرفتگی ۱۶ شهریور ۱۴۰۴
ماهی که در این تاریخ شاهد تغییرات جذاب خود خواهد بود، از ساعت ۱۸:۵۸ وارد مرحله نیم‌سایه‌ای می‌شود، زمانی که ماه به آرامی شروع به کم‌نور شدن می‌کند. این مرحله به‌طور طبیعی مقدمه‌ای برای مشاهده رنگ قرمز ماه است. در ساعت ۲۱:۰۰، خسوف کامل آغاز می‌شود و ماه به‌طور کامل در سایه زمین فرو می‌رود، تا در ساعت ۲۱:۴۱ به اوج خود برسد. در این زمان، ماه در تاریک‌ترین قسمت سایه قرار می‌گیرد و به تیره‌ترین حالت خود می‌رسد.
پدیده‌ای برای همه؛ دسترسی عمومی به رصد ماه‌گرفتگی
ماه‌گرفتگی کامل یک رویداد قابل دسترس برای همه است. حتی اگر ابزارهای خاصی مانند تلسکوپ یا دوربین دوچشمی نداشته باشید، می‌توانید این پدیده را با چشم غیرمسلح تماشا کنید. البته استفاده از این ابزارها، امکان مشاهده جزئیات بیشتری از ماه و رنگ‌های متفاوت آن را فراهم می‌کند.
همچنین، در ایران برنامه‌های رصد متعددی در نقاط مختلف کشور برگزار می‌شود که شامل رصد با تلسکوپ و دوربین دوچشمی است. این برنامه‌ها به‌صورت عمومی و رایگان برگزار می‌شود و افراد می‌توانند از فرصت‌های آموزش‌محور نیز بهره‌مند شوند.
مکان‌های رصد ماه‌گرفتگی در شهرهای مختلف ایران
برنامه‌های رصد ماه‌گرفتگی در بسیاری از شهرهای ایران برگزار می‌شود. برای نمونه، در شهر تهران، شما می‌توانید به مکان‌های مختلفی همچون منطقه فرهنگی گردشگری عباس‌آباد و بام تهران مراجعه کنید، یا در تبریز به رصدخانه خواجه نصیرالدین طوسی بروید.
| نام شهر | تجهیزات رصدی | آغاز و پایان رصد | نشانی محل برگزاری |
| اراک | یک دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دو چشمی | ۱۹ تا ۱ بامداد دوشنبه | اراک، جاده روستایی رودباران (منطقه امن) |
| اصفهان | 6 دستگاه تلسکوپ | 18:30 | اصفهان، خیابان سعادت آباد، جنب مجموعه ورزشی امین، مرکز نجوم ادیب |
| اصفهان | 2 دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دو چشمی | 18 تا 24 | اصفهان، خیابان لاله جنوبی، مرکز نجوم ایرسا |
| اقلید | یک دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دو چشمی | 18 تا 23 | استان فارس، شهر اقلید، گردنه تیمارجان |
| اهواز | 4 دستگاه تلسکوپ | ۱۸ تا ۰۰:۳۰ بامداد | اهواز، کوروش، خیابان اصلی فاز 4، نبش 14، مرکز تخصصی نجوم اهواز |
| ایلام | 2 دستگاه تلسکوپ | ۲۰ تا ۲۳ | ایلام، میدان امام حسین (ع)، جاده چغاسبز |
| آبادان | 3 دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دوچشمی | 19 تا ۰۰:۳۰ بامداد | خوزستان ، آبادان، پارک 17 هکتاری |
| بجنورد | تلسکوپ دوربین دوچشمی | ۱۹ تا ۲۳ | خراسان شمالی، بجنورد، میدان خرمشهر، بعد از کارخانه ماکارانی، اداره کل کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان |
| بندرعباس | 3 دستگاه تلسکوپ | 19 تا ۲۴ | بندرعباس، خیابان اتوبوس رانی، بام مجتمع تجاری بندرعباس مال |
| بوکان | 4 دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دو چشمی | 20 تا 22 | بوکان، کمربندی،نساجی، جنب پارک موکریان، پژوهشسرای ابوریحان بیرونی |
| بهاباد | 2 دستگاه تلسکوپ و تجهیزات عکاسی | 20 تا 23 | استان یزد، شهر بهاباد، پارک بانوان |
| پاسارگاد (سعادت شهر) | تلسکوپ ۱۱ اینچ | 19:30 تا 22:30 | سعادت شهر ، کیلومتر 7 جاده سعادت شهر به ارسنجان |
| تبریز | تلسکوپ رصدخانه | ۱۸ تا ۵ بامداد دوشنبه | رصدخانه خواجه نصیرالدین طوسی دانشگاه تبریز |
| تبریز | ۵ دستگاه تلسکوپ و دوربین دوچشمی | 16 تا ۵ بامداد دوشنبه | رصدخانه خواجه نصیرالدین طوسی دانشگاه تبریز، قله بیلیندی |
| تبریز | 4 دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دوچشمی | ۱۹ تا ۲۳:۳۰ | تبریز، پارک شاه گولی، انتهای جاده سلامت، تپه پرچم |
| تهران | ۷ دستگاه تلسکوپ و ۴ دستگاه دوربین دوچشمی | ۱۸ تا ۲۳ | منطقه فرهنگی گردشگری عباس آباد، بوستان آب و آتش، پل طبیعت |
| تهران | 4 دستگاه تلسکوپ و 1 دوربین دو چشمی | ۱۹ تا ۲۲:۳۰ | تهران، بام تهران (ولنجک) |
| تهران | 3 دستگاه تلسکوپ | 18 تا 22 | تهران، خیابان ولیعصر، خیابان فلاحی (زعفرانیه)، پارک زعفرانیه، رصدخانه آموزشی زعفرانیه |
| تهران | یک دستگاه تلسکوپ | ۱۹:۳۰ تا ۲۳:۳۰ | میدان فرهنگ، بام حق شناس |
| تهران | بیش از 3 دستگاه تلسکوپ و چند دوربین دوچشمی |
۱۹ تا ۲۳ | دانشگاه علوم و تحقیقات، ساختمان کتابخانه |
| تهران | 2 دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دوچشمی | 19:30 تا 22:30 | خ اطاعتی جنوبی، خ مهدی سوم، کوچه رنجبر، دبستان تلاش |
| تهران | تلسکوپ 8 اینچ دابسونی | 20 تا 22 | تهران، ضلع شمال غربی میدان هفت تیر، جنب ورودی مترو هفت تیر |
| جم | تلسکوپ | 20 تا 23 | جم، شهرک توحید، فرهنگسرا |
| جم | یک دستگاه تلسکوپ، یک دوربین دوچشمی و یک ویدئو پروژکتور | 17 تا 24 | استان بوشهر، شهرستان جم، روستای گردشگری مکو |
| خرم آباد | 4 دستگاه تلسکوپ | 20 الی 23 | خرم آباد، قلعه فلک الافلاک، هماهنگی با کانون پرورش فکری |
| خمینی شهر | 2 دستگاه تلسکوپ | ۱۹ تا ۲۳ | استان اصفهان، خمینی شهر، خیابان شریعتی، خیابان بوعلی، مرکز همیاران سلامت خانواده |
| دلیجان | تلسکوپ و دوربین دوچشمی | 19 تا 23 | دلیجان، انتهای خیابان دانشگاه، پژوهسرای خوارزمی |
| رفسنجان | 2 دستگاه تلسکوپ | ۱۹ تا ۲۳:۳۰ | مجموعه ریاست جمهوری |
| زاهدان | 2 دستگاه تلسکوپ | ۱۹:۳۰ تا ۲۲:۳۰ | زاهدان، مجتمع تفریحی گردشگری دشت عماد |
| زنجان | 2 دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دو چشمی | ۱۹:۳۰ تا ۲۴ | زنجان، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه، پارکینگ جنب کتابخانه ترکمان |
| ساری | 8 اینچ دابسونی | 20 تا 23 | ساری، انتهای شهبند، پارک کوشاسنگ |
| ساری | 4 دستگاه تلسکوپ | 19 تا 22:30 | ساری، پارک ملل، ورودی اصلی |
| سمنان | 3 دستگاه تلکسوپ | ۱۹ تا ۲۳ | سمنان، بالاتر از میدان امام رضا، رو به روی مرکز انتقال خون، مرکز ۲ کانون پرورش فکری |
| شاهین شهر | یک دستگاه تلسکوپ | ۲۰ تا ۲۳ | شاهین شهر، ابتدای بلوار طالقانی، فرهنگسرای اشراق |
| شهرضا | 2 دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دو چشمی | ۱۸:۳۰ تا ۲۲:۳۰ | استان اصفهان، شهرضا، دانشگاه آزاد شهرضا |
| شهرکرد | 3 دستگاه تلسکوپ | 18 تا 24 | شهرکرد بوستان مادر ، جنب مقبره حاج صولت |
| شهمیرزاد و مهدیشهر | 3 دستگاه تلسکوپ | 20 تا 22:30 | استان سمنان، شهمیرزاد: پارک پردیس ابتدای شهمیرزاد سمت راست،پنجمین جشنواره فرهنگی شهمیرزاد / مهدیشهر: کانون شهید بیدقی خیابان امام |
| شیراز | ۴ دستگاه تلسکوپ و چند دوربین دوچشمی | 19 تا 24 | شیراز، تقاطع معلم، بوستان معلم، فرهنگسرای نجوم شیراز |
| شیراز | تلسکوپ | 17 تا 24 | شیراز، جاده داریون، باغ‌های شهری خالد آباد |
| عجب‌شیر | 2 دستگاه تلسکوپ | ۱۹:۳۰ تا ۲۳:۳۰ | عجب‌شیر، خیابان استاد شهریار، مدرسه نمونه دولتی تربیت |
| کاشان | 2 دستگاه تلسکوپ | 16 تا 24 | روستای مرق |
| گلبهار | 2 دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دوچشمی | از 15 تا 3 بامداد روز بعد | استان خراسان رضوی، شهر گلبهار، موسسه آسمان نِگری سُها |
| مریوان | 3 دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دوچشمی | 17 تا 1 بامداد | مریوان پارک جنگلی امام – المان عینک |
| مشهد | 8 تا 10 دستگاه تلسکوپ | 18:30 تا 24 | مشهد، بوستان کوهسنگی، محوطه گرادیان‌ها، انجمن نجوم مشهد |
| مشهد | یک دستگاه تلسکوپ | 19 تا 24 | خراسان رضوی، مشهد، جاده کلات، کیلومتر ۳۰ جاده کلات، روستای ده سرخ |
| مشهد | تلسکوپ | ۱۸ تا ۲۴ | مشهد، بوستان کوهسنگی، فرهنگسرای علوم و نجوم |
| نجف آباد | دوربین دوچشمی و ابزار رصدی | 19 تا 23 | بلوار پارسال( دادگستری) منطقه جلال آباد |
| نیشابور | 3 دستگاه تلسکوپ | ۱۹ تا ۲۳:۳۰ | نیشابور، انتهای خیابان ۱۵ خرداد، محوطه فرهنگسرای سیمرغ |
| یاسوج | 3 دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دوچشمی بزرگ |
18 تا 22 | پارک ولایت، محل برگزاری نمایشگاه‌ها |
نتیجه‌گیری
ماه‌گرفتگی کامل ۱۶ شهریور ۱۴۰۴ نه تنها یک پدیده نجومی شگفت‌انگیز است، بلکه فرصتی کم‌نظیر برای درک بهتر پدیده‌های فضایی و علمی است. این رویداد جذاب، به‌ویژه به دلیل تغییر رنگ قرمز ماه و نزدیک بودن آن به زمین، اهمیت بسیاری دارد و برای علاقه‌مندان به نجوم و کسانی که به دنبال تجربه‌های بصری ویژه هستند، فرصتی استثنایی به شمار می‌آید.
پیشنهاد می‌کنیم این پدیده را از دست ندهید و از برنامه‌های رصدی در سراسر ایران استفاده کنید.
