به گزارش شهر بورس، ورود استارت‌آپ‌ها به بازار سرمایه، یکی از گام‌های کلیدی برای توسعه زیست‌بوم نوآوری در ایران است. در شرایطی که بخش بزرگی از اقتصاد کشور نیازمند دمیدن روح فناوری در ساختارهای سنتی است، اتصال زیست‌بوم استارت‌آپی به بازار سرمایه، نه‌تنها راهی برای تأمین مالی پایدار این کسب‌وکارهاست، بلکه به ارتقای شفافیت، حکمرانی شرکتی و رشد برندهای فناور ایرانی نیز کمک می‌کند.
مزایای ورود استارت‌آپ‌ها به بازار سرمایه
۱. تأمین مالی بلندمدت: استارت‌آپ‌ها اغلب برای توسعه به سرمایه‌های بزرگی نیاز دارند که فراتر از ظرفیت سرمایه‌گذاران جسورانه است. بازار سرمایه می‌تواند این نیاز را با هزینه کمتر و ساختاری شفاف تأمین کند.
۲. افزایش شفافیت و انضباط مالی: الزام به افشای اطلاعات و گزارش‌های حسابرسی‌شده، کیفیت مدیریت و پاسخ‌گویی را افزایش می‌دهد و به اعتماد عمومی نسبت به این کسب‌وکارها دامن می‌زند.
۳. ایجاد بازار ثانویه برای سهامداران اولیه: بسیاری از کارکنان و بنیان‌گذاران استارت‌آپ‌ها سهام‌دار هستند. امکان نقدشوندگی در بازار سرمایه، انگیزه آن‌ها را تقویت می‌کند و در عین حال ابزار مدیریت منابع برای رشد شرکت فراهم می‌شود.
۴. ارتقای جایگاه برند و تعامل با نهادهای عمومی: حضور در تابلوی بورس یا فرابورس، اعتبار و دیده‌شدن را افزایش می‌دهد و در تعامل با دولت، مشتریان بزرگ و تأمین‌کنندگان تأثیر مثبتی دارد.
تجربه تپسی و ادامه مسیر
عرضه اولیه سهام تپسی در تابستان ۱۴۰۱ به‌عنوان اولین استارت‌آپ پلتفرمی در فرابورس، نقطه عطفی بود که نشان داد مسیر حضور کسب‌وکارهای نوآور در بازار سرمایه، هرچند دشوار، اما امکان‌پذیر است. تپسی با عبور از فرآیند ارزش‌گذاری، حسابرسی و انطباق با مقررات، الگویی عملیاتی برای سایر استارت‌آپ‌ها شد.
با این حال، ورود سایر استارت‌آپ‌ها به بورس همچنان با موانعی روبروست. به‌عنوان نمونه، دیوار، یکی از موفق‌ترین محصولات دیجیتال کشور و زیرمجموعه گروه هزاردستان، علی‌رغم سهم بازار چشمگیر، عملکرد مالی مثبت و اعتبار برند، هنوز موفق به ورود به بازار سرمایه نشده است.
از سوی دیگر، دیجی‌کالا نیز که در سال گذشته بخشی از سهام خود را به همراه اول واگذار کرد و شراکت استراتژیک مهمی را رقم زد، در آستانه آماده‌سازی برای ورود به بازار سرمایه قرار گرفته؛ هرچند هنوز زمان دقیقی برای عرضه رسمی اعلام نشده است.
چالش ارزش‌گذاری و ضرورت تحول در نگاه مقررات‌گذار
یکی از مهم‌ترین موانع ورود استارت‌آپ‌ها به بورس، نبود رویه‌ای روشن و تخصصی برای ارزش‌گذاری شرکت‌هایی است که عمده دارایی آن‌ها نامشهود است. در مدل سنتی بازار سرمایه، دارایی‌هایی مانند املاک، ماشین‌آلات و دارایی‌های فیزیکی معیار اصلی ارزش‌گذاری هستند؛ در حالی‌که در شرکت‌های دیجیتال، ارزش واقعی در داده‌ها، برند، الگوریتم‌ها، سهم بازار، سرمایه انسانی و مدل رشد نهفته است.
تا زمانی که این دارایی‌های نرم در مدل‌های ارزش‌گذاری رسمی بازار سرمایه به رسمیت شناخته نشوند، استارت‌آپ‌ها در عمل با دیواری نامرئی از محدودیت مواجه‌اند. بنابراین، بازار سرمایه و نهادهای مقررات‌گذار باید نگاه خود را به دارایی و ارزش اقتصادی به‌روزرسانی کنند و مدل فکری نوینی را برای تحلیل و ارزیابی شرکت‌های نوآور تدوین نمایند.
برای آنکه بازار سرمایه به تکیه‌گاه واقعی اقتصاد دانش‌بنیان تبدیل شود، لازم است:
سازمان بورس و فرابورس دستورالعمل‌های پذیرش را متناسب با مدل‌های کسب‌وکار دیجیتال بازنگری و ساده‌سازی کنند.
نهادهای مالی و مشاوران پذیرش توان تحلیلی خود در ارزش‌گذاری شرکت‌های نوآور را ارتقاء دهند.
استارت‌آپ‌ها نیز از مراحل اولیه، زیرساخت‌های حقوقی، مالی و گزارش‌دهی خود را بر مبنای شفافیت و آمادگی برای حضور در بازار سرمایه طراحی کنند.
ورود استارت‌آپ‌ها به بازار سرمایه، نه‌تنها راهکاری برای رشد اقتصادی است، بلکه پنجره‌ای به آینده‌ای شفاف‌تر، رقابتی‌تر و پویاتر در اقتصاد ایران می‌گشاید. اگر مسیر سیاست‌گذاری و ذهنیت تصمیم‌گیران با تحولات جهانی همسو شود، می‌توان به تشکیل اکوسیستمی امیدوار بود که در آن، غول‌های فناوری ایرانی در کنار بازیگران بزرگ بازار سرمایه، آینده اقتصاد کشور را رقم می‌زنند.
