به گزارش شهر بورس نوسانات شدید قیمت در بازار آهن یکی از اصلی‌ترین عوامل در افزایش ریسک‌های سرمایه‌گذاری در این بازار به شمار می‌رود. البته این نوسانات شدید در برخی مقاطع زمانی خاص و به علت‌های مختلف رخ می‌دهد و همواره اتفاق نمی‌افتد؛ اما در همین دوره‌های نوسانی آن‌چنان شدید و غیرقابل‌پیش‌بینی رخ می‌دهد که می‌تواند ضررهای مالی سنگینی به خریداران آهن وارد کند. ناگفته نماند که بسیاری از واسطه‌ها نیز با دامن زدن به این دوره‌های نوسانی شدید در بازار آهن به سودهای کلانی می‌رسند. در این مقاله سعی می‌کنیم شما را با دلایل اصلی نوسانات قیمت آهن بیشتر آشنا کنیم. هم‌چنین با بررسی دوره‌های پرنوسان و کم‌نوسان بازار آهن در چندسال گذشته و مشاهده روندها به فعالان این بازار کمک کنیم تا تصمیمات هوشمندانه‌تری بگیرند و از زیان‌های احتمالی دور بمانند.
از دلایل اصلی نوسانات قیمت آهن‌آلات در ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نوسانات قیمت دلار
- نوسانات قیمت جهانی فولاد و مواد اولیه
- اخلال در زنجیره تأمین و تولید
- کاهش یا افزایش دوره‌ای تقاضا
- تصمیمات ناگهانی دولت مانند وضع تعرفه‌ها
- التهاب و جو روانی در بازار مانند ایجاد کمبود مصنوعی یک محصول
بخش اول: چرا قیمت آهن این‌قدر بالا و پایین می‌شود؟
تغییر قیمت دلار عامل اصلی نوسان شدید قیمت آهن
با نگاهی به دوره‌های پرنوسان گذشته در بازار آهن می‌توان قاطعانه گفت که اکثر نوسانات شدید قیمت آهن به علت نوسانات قیمت ارز اتفاق افتاده است. التهاب در بازار ارز باعث تیره‌وتار شدن چشم‌انداز تورمی شده و به‌صورت روانی باعث افزایش تقاضا در یک مقطع کوتاه می‌شود. این افزایش تقاضای کاذب قبل از تأثیر واقعی نرخ دلار بر هزینه تولید باعث رشد قیمت آهن در بازار می‌شود. این دوره‌های پرنوسان به دلیل پیش‌خور کردن حجم تقاضا باعث کاهش تقاضا برای خرید آهن در ماه‌های بعد شده و به‌گونه‌ای نوعی مقدمه برای شروع یک دوره رکودی به شمار می‌روند. در ادامه قیمت دلار با تغییر قیمت فولاد صادراتی و مواد وارداتی خط تولید باعث تشدید نوسانات قیمت مقاطع فولادی در بازار آهن خواهد شد که جهش یا سقوط ناگهانی قیمت انواع آهن آلات را در پی خواهد داشت.
از دیگر علت‌هایی که می‌تواند باعث تغییرات قیمت آهن در بازار شود باید به نوسانات قیمت جهانی فولاد و مواد اولیه نظیر سنگ‌آهن، زغال‌سنگ و قراضه اشاره کرد. این تغییرات قیمت در بازارهای بین‌المللی چه به‌صورت مستقیم و چه به‌صورت غیرمستقیم بر هزینه تولید و توزیع آهن در بازار داخلی تأثیرگذار است. از تمایل تولیدکنندگان به صادرات در زمان‌های افزایش قیمت جهانی فولاد و کاهش عرضه‌های داخلی گرفته تا افزایش قیمت پایه شمش فولادی در بورس کالا با قیمت‌های جهانی مرتبط هستند. این‌ها مواردی هستند که بازه‌های نوسانات قیمت آهن در بازار را شدیدتر می‌کنند. به‌عنوان مثال، جهش قیمت بیلت در بازار چین می‌تواند در عرض چند روز بازار ایران را هم تحت تأثیر قرار دهد.
تصمیمات لحظه‌ای دولت در خصوص تعرفه‌های وارداتی و صادراتی، تغییرات در سهمیه‌بندی و قیمت یارانه‌ای انرژی، افزایش تعرفه‌های حمل بار و یا ممنوعیت‌های صادراتی، تأثیر مستقیم بر تولید و عرضه و نهایتاً قیمت آهن آلات در بازار دارد. به‌عنوان مثال، در سال 1401 اعمال عوارض صادراتی جدید و افزایش عرضه‌های داخلی یکی از دلایلی است که قیمت داخلی برخی مقاطع در آن زمان کاهش چشمگیری پیدا کرد.
عرضه و تقاضای فصلی یکی دیگر از دلایل نوسانات بازار آهن به‌ویژه تغییر قیمت آهن آلات ساختمانی است. چرا که بازار ساخت‌وساز در ایران فصلی و مربوط به نیمه اول سال است. به همین دلیل در نیمه اول سال تقاضا برای آهن‌آلات به‌ویژه مقاطع طویل فولادی مانند تیرآهن، میلگرد، نبشی و ناودانی افزایش می‌یابد که منجر به رشد قیمت‌ها در بازار آهن می‌شود. در نیمه دوم سال، به‌ویژه پاییز و زمستان، به دلیل کاهش ساخت‌وساز و رکود پروژه‌ها، تقاضا افت کرده و قیمت‌ها ثبات یا کاهش پیدا می‌کنند. البته در سال‌های اخیر به دلیل تورم و پررنگ‌تر شدن عواملی نظیر دلار تقاضای فصلی تأثیر کمتری بر بازار دارد.
اخلال در زنجیره تأمین و محدودیت‌های انرژی صنایع فولادی از مشکلات عمده بازار آهن در سال‌های اخیر بوده است. همین موضوع با تأثیر بر عرضه‌ها باعث نوسانات قیمت آهن آلات و ایجاد جو روانی در بازار می‌شود. قطعی برق در تابستان و گاز در زمستان، مستقیماً باعث کاهش تولید می‌شود و در صورت بالا بودن تقاضا، باعث رشد قیمت‌ها در بازار آهن خواهد شد؛ مانند اخبار قطع برق صنایع فولادی در اواخر بهار 1404 که باعث ثبات یا افزایش قیمت آهن آلات حتی با وجود اصلاح نرخ ارز شده است. نمونه مشخص دیگر تابستان 1402 بود که قطعی برق گسترده در آن زمان باعث افزایش 15 درصد قیمت آهن حتی با وجود رکود در بازار شد.
عوامل روانی و جو رسانه‌ای یکی دیگر از دلایل ایجاد نوسانات قیمت در بازار آهن است که دلالان و واسطه‌ها از عاملین اصلی آن هستند. اخبار مربوط به کمبود آب، مذاکرات ایران و آمریکا، تحریم‌های جدید، تنش‌های منطقه‌ای یا سیاست‌های خارجی، تأثیر مستقیم روانی بر تصمیمات خریداران دارند. در بسیاری موارد، حتی بدون وجود تأثیر مستقیمی این عامل روانی در بازار زودتر از واقعیت اقتصادی واکنش نشان داده و همین باعث نوسانات کاذب می‌شود.
بخش دوم: در چه ماه‌هایی قیمت آهن بیشتر نوسان دارد؟
بازار آهن در سال‌های اخیر دوره‌های پرالتهاب و نوسانی زیادی داشته است. در ادامه برخی از این دوره‌ها و عوامل ایجاد هریک را بیشتر بررسی می‌کنیم.
- دوره پرنوسان تابستان 1397 در بازار آهن
با خروج آمریکا از برجام و شروع دور جدید تحریم‌ها، نرخ ارز به‌شدت افزایش یافت. در همین دوره، قیمت انواع آهن آلات دچار افزایش چند صددرصدی و نوسانات روزانه تا 10 درصد شد و بسیاری از خریداران مجبور به خرید آهن با قیمت‌های دو برابر شدند. قیمتی که در ماه‌های آتی دچار اصلاح شدند.
- دوره کم‌نوسان بهار 1399 در بازار آهن
در این بازه با وجود شیوع کرونا، بازارهای داخلی و جهانی در کمترین میزان تقاضا و در رکود بود و نرخ ارز نیز نسبتاً باثبات بود. نوسانات قیمت آهن آلات در این دوره بین 200 الی 500 تومان بود و بازار آرامش نسبی را تجربه می‌کرد.
- دوره پرنوسان پاییز 1400 در بازار آهن
در این بازه زمانی نرخ دلار طی چند هفته بیش از 5000 تومان افزایش یافت و هم‌زمان در بازار جهانی قیمت فولاد نیز گران شد. این التهاب در بازار ارز باعث افزایش تقاضای آهن و گران شدن روزانه قیمت آهن در دوره شده بود.
بخش سوم: چگونه در برابر نوسانات بازار آهن‌آلات ضرر نکنیم؟
نوسانات روزانه قیمت‌ها در بازار آهن می‌تواند باعث ایجاد ضررهای مالی جبران‌ناپذیری شود. برای جلوگیری از ضرر در برابر نوسانات بازار آهن باید موارد زیر را رعایت کنید.
- تحلیل مداوم بازار
- خرید پله‌ای آهن
- خرید از مراجع معتبر
- پرهیز از رفتار هیجانی
فعالان بازار باید به‌طور روزانه قیمت‌ها، نرخ ارز، وضعیت تولید کارخانه‌ها و اخبار سیاسی را رصد کنند. استفاده از نظر کارشناسان مجرب، سامانه‌های آنلاین معتبر و مراجع تحلیلی تخصصی مانند فولاد ایرانیان در این زمینه ضروری است. شناخت رفتار بازار در دوره‌ها و فصول مختلف سال می‌تواند به کاهش ضرر در خرید آهن کمک کند.
خرید آهن به‌صورت مرحله‌ای و با حجم‌های متناسب در دوره‌های نوسانی می‌تواند باعث کاهش ریسک افت ناگهانی قیمت و مانع از ایجاد ضرر مالی شود. چرا که تجربه سال اخیر نشان داده قیمت آهن آلات پس از هر دوره نوسانی شدید دچار افت قیمت و رکود می‌شود.
برندهای معتبر به دلیل فعالیت چندین ساله در بازار در دوره‌های نوسانی از فعالیت‌های بدنام کننده دوری می‌کنند. هم‌چنین کاهش واسطه‌ها و خرید از منابع مطمئن باعث کاهش هزینه نهایی و شفافیت بیشتر در قیمت‌گذاری می‌شود. این موضوع به‌ویژه در زمان‌های پرنوسان اهمیت بیشتری دارد.
این عامل یکی از ابزار دلالان برای ایجاد تنش در بازار و استفاده از رفتار هیجانی خریداران است. در بازارهای پرنوسان، رفتار احساسی و عجولانه (چه در خرید و چه در فروش) به‌ویژه برای تازه‌واردان می‌تواند ضررهای مالی جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. در صورت تجربه کم حتماً با تحلیل و مشورت با کارشناسان مطمئن اقدام به خرید آهن کنید.
خرید آهن در دوره‌های نوسانی
نوسانات قیمت در بازار آهن‌آلات اجتناب‌ناپذیر است، اما تحلیل صحیح، شناخت رفتار بازار، برنامه‌ریزی خرید و همکاری با کارشناسان تحلیل بازار و استفاده از گزارش‌های تحلیلی مراجع معتبر می‌تواند چشم‌انداز روشن‌تری از بازار آهن پیش روی شما قرار دهد. چرا که دوره‌های نوسانی به همان اندازه احتمال ضرر می‌توانند فرصت‌های نوسانی برای کسب سود در بازار آهن باشند.
