شهر بورس – امیر توپچی‌‌پور: در تار و پود فرهنگ و اندیشه ایرانی-اسلامی، واژه “مادر” نه یک تعریف صرف زیستی، که یک مفهوم مقدس، ریشه‌ای و هویت‌ساز است. برای درک عمق این تقدس، باید به کانون اصلی این تفکر در فرهنگ شیعه بازگشت؛ جایی که حضرت صدیقه طاهره، فاطمه زهرا (س)، معیار و نماد بی‌بدیل مهر، ایثار و جایگاه زن و مادر در هستی قرار می‌گیرد.
فاطمه (س)؛ الگوی جامع مادرانگی و ایثار جهانی
در مکتب تشیع، جایگاه مادر به‌طور مستقیم نشأت گرفته از سیره عملی حضرت فاطمه (س) است. ایشان در قامت “مادر نمونه”، نه تنها مربی و پرورش‌دهنده شخصیت‌های بزرگی چون حسنین (ع) و زینبین (س) بودند که هر کدام بعدها خود پرچمدار ایثار و هویت اسلامی شدند، بلکه در نقش “همسر نمونه” برای امیرالمؤمنین علی (ع)، و “دختر نمونه” برای رسول اکرم (ص)، ابعاد گوناگون یک زن کامل و تأثیرگذار را به جهانیان معرفی کردند.
مهر ایشان نه محدود به خانواده، که در عرصه اجتماعی نیز نمود داشت. ایثار ایشان نه تنها در زندگی شخصی، بلکه در حمایت بی‌دریغ از حق و حقیقت و ایستادگی در برابر انحراف، جلوه یافت. این الگو به مادران ایرانی آموخت که ایثار، تنها در بذل مال نیست، بلکه در بخشش از وجود، وقت، و تربیت فرزندانی صالح برای جامعه است.
مادر؛ محور انتقال ریشه‌های هویتی
در جامعه سنتی و مذهبی ما، مادران نقشی فراتر از سرپرست خانواده ایفا می‌کنند؛ آن‌ها محور انتقال هویت فرهنگی، زبان، آداب و سنن دینی هستند. مادر است که لالایی‌های محلی را در گوش فرزند زمزمه می‌کند و از این طریق، زبان مادری و هویت بومی را از گزند فراموشی حفظ می‌نماید. مادر است که مفاهیم اولیه دین، عشق به اهل بیت (ع)، و درک از واقعه عاشورا را پیش از ورود به مدارس، در ضمیر کودک نهادینه می‌کند.
این نقش در جوامعی مانند آذربایجان که حفظ زبان و سنن محلی اهمیتی مضاعف دارد، پررنگ‌تر است. مادران در این منطقه، همچون نگهبانان معبد، وظیفه حفاظت از این ریشه‌های هویتی را بر دوش می‌کشند.
ایثار امروز مادران در صحنه اقتصاد و اجتماع
ایثار امروز مادران ایرانی دیگر صرفاً در خانه‌داری خلاصه نمی‌شود. در عصر حاضر، مادران بسیاری همچون حضرت فاطمه (س) که در زمان خود در صحنه اجتماع فعال بودند، وارد عرصه‌های مختلف شده‌اند:
• مادران کارآفرین و شاغل: که با وجود مسئولیت مادری و همسری، دوشادوش مردان در عرصه اقتصاد ملی و منطقه‌ای (که ماهنامه “عصر تجارت” به آن می‌پردازد) فعالیت می‌کنند و از آسایش خود برای تأمین آینده فرزندان، ایثار می‌نمایند.
• مادران شهدا و ایثارگران: که با تقدیم گران‌بهاترین سرمایه خود به دفاع از آرمان‌ها و مرزهای هویت ملی، معنای واقعی ایثار را تجسم بخشیده‌اند.
پیوند مهر مادری و امنیت اجتماعی
مهر و محبتی که از مادر سرچشمه می‌گیرد، ضامن سلامت روانی و امنیت اجتماعی نسل آینده است. جامعه‌ای که از مهر مادری غنی است، کمتر درگیر آسیب‌های اجتماعی و گسست‌های فرهنگی می‌شود. هر جا که مهر و دلسوزی مادر به دلیل مشکلات اقتصادی، یا کم‌رنگ شدن ارزش‌های خانواده تضعیف شده، آسیب آن مستقیماً بر پیکر جامعه وارد آمده است.
در عصر رقابت‌های اقتصادی، باید توجه داشت که کار کردن مادران نباید به بهای سلب وقت تربیت و انتقال هویت باشد. سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی و اجتماعی باید با الگوبرداری از جایگاه والای مادر در اسلام، تسهیلاتی را فراهم آورد که مادر بتواند هم در عرصه اجتماع موفق باشد و هم در رسالت مادری، کوتاهی نکند.
مادران، میراث‌داران یک گنجینه عظیم از مهر، ایثار و هویت هستند که ریشه‌اش به پاکی حضرت زهرا (س) می‌رسد. ما نیز، موظفیم این جایگاه را فراتر از کلیشه‌های مرسوم نشان دهیم و قدردان زنانی باشیم که نه تنها فرزند می‌پرورانند، بلکه هویت یک ملت را پاسداری می‌کنند.
