بازار طلا پر از رمز و رازهایی است که خرید را خیلی سخت می‌کند. اما وقتی از آن‌ها اطلاع داشته باشیم و آگاهی خودمان را افزایش دهیم، نه تنها سخت نیست بلکه لذت‌بخش هم می‌شود. زرق و برق و تراش‌های زیبای زیورآلات طلایی عقل و هوش را از سر هر بیننده‌ای می‌برد، اما وقتی به سراغ این زیبای طلایی می‌روید و می‌خواهید یک خریدعالی و بدون نقص داشته باشید که بعدها دچار ضرر و زیان نشوید،  باید بدانید در هنگام خرید به مواردی مانند کارمزد طلا و اجرت ساخت باید اهمیت دهید. این دو فاکتور از مهم‌ترین فاکتورهای تاثیرگذار بر روی قیمت طلا هستند. بی توجهی به اجرت ساخت و کارمزد طلا سبب می‌شود که شما هزینه بیشتری را بابت یک سرویس طلا، انگشتر و حتی یک النگو بپردازید و زمانی متوجه اشتباه خود می‌شوید که قصد فروش یا تعویض آن را داشته باشید، آن موقع متوجه کلاهی که سرتان رفته خواهید شد.

اجرت طلا یا کارمزد طلا چیست؟

شما زمانی که یک طلا می‌خرید علاوه بر ارزش خود طلا که شامل وزن و عیار آن می‌شود. یک هزینه دیگر به نام کارمزد ساخت را نیز پرداخت می‌کنید، در واقع با این کار شما دستمزد و حقوق کسانی که بر روی آن قطعه طلای خام کارکرده‌اند را هم می‌پردازید. پس مقدار پولی که بابت هر گرم ساخت طلا به کارخانه و کلا به بنکدار پرداخت می‎گردد، اصطلاحا کارمزد ساخت طلا یا همان اجرت ساخت طلا نامیده می‎شود.

اجرت و کارمزد ساخت طلا، بسیار متغیر بوده و از قانون و قاعده خاصی پیروی نمی‌کند. کارهایی که مدل جدیدتری هستند، معمولا اجرت بالاتری نسبت به مدل‌های قدیمی دارند. یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در کارمزد طلا می‌تواند این باشد که فرد طلاساز چقدر در درست کردن آن مصنوعات طلا سهم داشته است. امروزه دستگاه‌های  CNC و ربات‌ها، جای انسان‌ها را گرفته‌اند، کارمزد ساخت طلاهایی که با استفاده از این دستگاه‌ها ساخته می‌شوند، کمتر می‌باشد. هر چقدر در هنگام ساخت مصنوعات طلایی، کسری طلا زیادتر باشد، کارمزد افزایش می‌یابد.

همچنین در جواهرسازی به علت دقت زیاد کار و استفاده از سنگ‌های قیمتی که احتمال شکستن آن وجود دارد، معمولا کارمزد و اجرت هم بیشتر است. نکته جالب دیگر در مورد طلا این است که در ایران کارمزد یک نوع کار بر روی دو فلز متفاوت، اجرت‌های متفاوتی دارند، اما در کشورهای اروپایی این قاعده وجود ندارد.

نحوه محاسبه کارمزد طلا

همانطور که در قسمت بالا اشاره شد، اجرت طلا بابت طراحی و ساخت طلا در نظر گرفته می‌شود. اگر محصولی که طراحی شده، فرآیند ساخت ساده‌تری داشته باشد، اجرت ساخت آن نسبت به سایر محصولات کمتر بوده و در اصطلاح به آن طلای کم اجرت گفته می‌شود. با توجه به اینکه فرآیند ساخت  و ویژگی محصولات مختلف، اجرت ساخت طلا ممکن است درصدی از قیمت طلای بکار رفته در آن محصول یا مبلغی ثابت در نظر گرفته شود.

عموما ذهنیت افراد بر این باور است که اجرت ساخت طلا در طلافروشی‌های سنتی نسبت به گالری‌های طلا، پایین‌ترمی‌باشد. این در حالی است که لزوما این اتفاق رخ نمی‌دهد و ممکن است که در یک گالری محصولات طلای کم اجرت نیز به مشتریان ارائه گردد.

معمولا کارمزد طلا بر حسب گرم محاسبه می‌شود. یعنی هر گرم طلا مثلا 35 هزار تومان کارمزد دارد، بعضی از طلافروشان، درصدی حساب می‌کنند که معمولا بین 4 تا 6 درصد قیمت طلا را در نظر می‌گیرند. کارمزد طلا به صورت درصدی از نظر اتحادیه ممنوع می‌باشد. کارمزد زیورآلات خارجی مثلا ایتالیایی ممکن است به بیش از 200 هزار تومان در یک گرم طلا هم برسد. بعضی از زیورآلات ایرانی ساخت اصفهان نیز چنین کارمزدی دارند. اگر بخواهیم قیمت نهایی یک مدل طلا را به طور نمونه محاسبه کنیم باید به صورت زیر عمل نمائیم.

×وزن طلا  = X2

X2 + سود مغازه دار 7%  +مالیات بر ارزش افزوده  9%  = قیمت نهایی طلا

بر اساس این فرمول مسلما کارمزد مصنوعات طلا در یک یا دو گرم بسیار به چشم نمی‌آید، اما فرض کنید قصد خرید یک سرویس طلای 40 گرمی را داشته باشید، در این صورت کارمزد ساخت یک سرویس 40 گرمی رقم قابل توجهی خواهد بود. برای درک بهتر یک مثال می‌زنیم؛ فرض کنید یک طلا با مشخصات زیر را می‌خواهید خریداری کنید:

قیمت گرم طلای 18 عیار =  380000 تومان

کارمزد هر گرم طلا =  35000 تومان

وزن طلا  =  40 گرم

سود مغازه دار = 7 %

مالیات بر ارزش افزوده = 9 %

حال اگر طبق فرمولی که در بالا گفته شد، قیمت هر گرم طلا 18 عیار را با هزینه کارمزد جمع کرده و عدد حاصل را در وزن طلا ضرب نمائیم، سپس 7 % سود مغازه دار و 9% مالیات بر ارزش افزوده را به این رقم‎ها اضافه کنیم قیمت نهایی طلا بدست می‌آید.

380,000 + 35000 = 415000

415000 × 40 = 16,600,000

16,600,000 + 7% ( 1,162,000 ) + 9% (1,598,580 ( = 19,360,580

پس همانطور که دیدید کارمزد به صورت بالا محاسبه می‌شود، حال وقتی می‌گوئیم طلا بدون کارمزد روش محاسبه تغییر کرده و فروشنده باید اجرت و مالیات بر ارزش افزوده را از مبلغ کم کند. در این صورت محاسبه به صورت زیر خواهد بود؛

قیمت یک گرم طلا 18 عیار +  سود مغازه دار ( 7% )×وزن طلا  = قیمت نهایی طلا بدون اجرت

380,000 + 7% ( 26,600)  × 40 = 16,264,000

همانطور که می‌بینید قیمت نهایی سرویس طلا وقتی کارمزد ندارد و درواقع کم اجرت محسوب می‍شود چیزی حدود 3 میلیون تومان با زمانی که کارمزد دارد، فرق می‍کند و این رقم تقریبا معادل 5/7 گرم طلا می‍باشد. یعنی شما می‌توانید با خرید یک طلای بدون اجرت 5/7 گرم طلا به دارایی خوداضافه نمائید. گاها برخی از طلافروشی‌ها هزینه ارزش افزوده را هم مجدد از مشتری دریافت می‌کنند این در حالی است که طبق نظر اتحادیه طلاسازن باید مالیات به کارمزد تعلق گیرد، اما واقعیت این است که اکثر طلافروشان این رقم را هم دریافت می‌کنند.

طلای بدون کارمزد و طلای کم اجرت

بعضی از مصنوعات طلا در مغازه‌های طلافروشی، کارمزد ساخت کمی دارند. حتما تا به حال شنیده‌اید که النگو بخرید چون کارمزد کمی دارد. کارمزد النگو معمولا بسیار کم می‌باشد. بعضی از این طلاجات به خاطر این که ساخت آن‌ها ساده‌تراست و یا اینکه دقت زیادی در حین ساخت لازم ندارد یا به دلیل اینکه  با دستگاه CNC تولید می‌شوند، کارمزد ناچیزی دارند. به علاوه کارگاه‌های طلاسازی، معمولا به صورت عمده یک نمونه کار را می‌سازند، به همین خاطر کارمزد و اجرت این گونه مصنوعات طلایی کم یا گاهی صفر است. به این مدل طلاها که در واقع نو هستند ولی کارمزد کمی دارند طلا کم اجرت گفته می‌شود.

گاهی پیش می‌آید که یک طلافروش قصد دارد طلاهای قدیمی را از ویترین خود برداشته و طلاهای جدید را جایگزین نماید، در این صورت معمولا آن‌ها، طلاهای نو خود را بدون اجرت در معرض فروش قرار می‌دهند، تا بتوانند زودتر به پول تبدیل‌شان کنند. اما طلای بدون کارمزد یا بدون اجرت، در واقع همان طلای دست دوم است که طلافروشان مجدد از افرادی که قصد فروش طلای خود را دارند خریداری می‌کنند.

برای این مدل طلاها یک‎بار در همان زمان که نو بوده‌اند، کارمزد و مالیات پرداخت شده است، به همین دلیل برای بار دوم این مبالغ حذف می‌شوند. به این مدل طلاها، طلای بدون کارمزد یا بدون اجرت می‌گویند. خرید طلاهای بدون اجرت برای کسانی که قصد دارند طلایی با قیمت مناسب تهیه کنند بسیار مقرون به صرفه می‌باشد. چرا که در واقع مشتری صرفا مبلغ طلای بکار رفته را پرداخت می‌کند و هیچ هزینه‌ای اضافه‌ای بابت ساخت و طراحی آن نمی‌پردازد.

افرادی که اقدام به خرید محصولات طلا می‌‌کنند، با قصد و نیت‌های متفاوتی این کار را انجام می‌دهند. از جمله این موارد می‌توان به سلیقه شخصی آن‌ها، بودجه و توان مالی، خرید محصولات طلا با هدف پس انداز و …  اشاره کرد. تمام این موارد می‌توانند انگیزه‌ای باشند تا افراد را به خرید طلای کم اجرت تشویق کنند. برخی به دلیل داشتن بودجه کم به سراغ طلاهایی با اجرت کم یا بدون اجرت می روند چرا که می‌خواهند در ازای پولی که می‌دهند، وزن بیشتری طلا خریداری کنند، به جای آن که هزینه کارمزد بیشتری بپردازند. برای همین امروزه شاهد هستیم که افرادی که به دنبال طلاهای ساده و مینیمال هستند، بیشتر شده است. چرا که هر چه طلا ساده‌تر و ظریف‌تر باشد، اجرت ساخت پایین‌تری خواهد داشت.

مزایا خرید طلا بدون اجرت

طلاهای بدون اجرت از مزیت بسیار زیادی بخوردار می باشند که در زیر به آن‌ها اشاره خواهیم کرد؛

پرداخت نکردن دستمزد ساخت طلا( اجرت طلا)

بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری

ارزان بودن قیمت طلا

سود کردن با خرید طلای دست دوم در طی گذر زمان

معایب خرید طلای دست دوم

به طور کلی در کنار مزایایی که خرید طلاهای دست دوم دارد باید بدانید که خرید طلا بدون اجرت دارای معایبی نیز می‌باشد که باید قبل از خرید به آن‌ها توجه کرد. ریسک بالای این مدل خرید این است که ممکن است طلافروشان از عدم آگاهی شما سوءاستفاده کنند و طلای تقلبی به جای طلای اصل به شما بفروشند. برای همین بسیاری از صاحب نظران به افرادی که می‌خواهند به قصد سرمایه‌گذاری طلای دست دوم بخرند، پیشنهاد می‌کنند که سکه طلا بخرند. از مزایای خرید سکه طلا این است که اجرت ندارد و در هنگام خرید و فروش هیچ کارمزدی از آن کسر یا به آن اضافه نمی‌گردد. بنابراین خرید سکه یکی از بهترین گزینه‌ها جهت سرمایه‌گذاری امن می‌باشد.

سرمایه گذاری طلا بهتر است یا سکه؟

نکاتی مهمی که در هنگام خرید طلای بدون اجرت باید بدانید

برای خرید طلای دست دوم باید به نکاتی توجه کنید تا فروشنده نتواند از طریق فروش آن سر شما کلاه بگذارد. نکاتی که باید قبل از خرید طلای بدون اجرت به آن توجه کنید شامل؛

خرید از طلا فروشی مطمئن.

توجه به وجود کد طلا در فاکتور و روی محصول.

مطمئن شدن از تقلبی نبودن طلا.

بررسی عیار طلا.

سود و ارزش فروشنده بیش از اندازه نباشد.

فاکتور داشته باشد.

آیا فروش طلای دست دوم غیر قانونی است؟

برخلاف این‌که رئیس اتحادیه طلا و جواهر خرید و فروش طلاهای بدون اجرت و دست دوم را غیر قانونی اعلام کرده است. اما همیشه شاهد خرید و فروش طلای دست دوم بوده و هستیم. طلاهای دست دوم باید مطابق با قانون آب شوند، زیرا بسیاری از افراد طلاهایی با عیار پایین را به جای طلای 18 عیار می‌فروشند. که همین امر باعث ضرر کردن بسیاری می‌گردد. همچنین باید بدانید که طلای بدون اجرت با معیارهای سنجش اتحادیه طلا و قیمت جهانی طلا مطابقت ندارد. بنابراین ریسک خرید طلای دست دوم نسبتا بالا می‌رود.

به طور مفصل توضیح داده شد که شما زمانی که یک طلا را می‎خرید علاوه بر ارزش خود طلا که شامل وزن و عیار آن می‌باشد، شما هزینه اجرت طراحی و ساخت هم باید پرداخت کنید.

اما در هنگامی که می‌خواهید طلا را بفروشید تنها مبلغی که بدست می‌آورید، تنها بابت ارزش وزن طلایی است که دارید. به عنوان مثال اگر شما امروز یک طلای نو بخرید و بخواهید دو ماه بعد به قصد سود بیشتر آن را بفروشید، در صورتی که قیمت طلا دچار نوسانات غیر منتظره نشده باشد، نه تنها سود نمی‌کنید بلکه ضرر هم می‌نمائید. زیرا هم مدت سرمایه‌گذاری کوتاه بوده و هم شما هنگام خرید یک مبلغی اضافه‌تر بابت اجرت و مالیات و سود فروشنده پرداخت کرده‌اید، در حالی که موقع فروش دیگر این هزینه‌ها به شما برگرداننده نمی‌شود،  بلکه فقط قیمت خود طلای خام آن هم کمتر از قیمت بازار از شما خریداری می‌گردد.

بنابراین شما در چنین خرید و فروشی قطعا ضرر خواهید کرد. اما اگر به جای طلای نو از طلای دست دوم خرید کنید و در یک بازه زمانی طولانی به آن دست نزنید و سپس اقدام به فروش نمائید، قطعا سود خواهید کرد. چرا که قیمت طلا در بازار جهانی همواره روند رو به رشد دارد و کمتر دیده شده که قیمت طلایی که امثال می‌خرید با سال بعد یکی باشد.

در نتیجه شما با نگهداری طولانی مدت طلا خود به خود سود می‌کنید. از طرف دیگر در هنگام خرید چون اجرت و مالیات نداده‌اید، در هنگام فروش با فرض افزایش قیمت طلا، قطعا سود خواهید کرد. نکته دیگری که در هنگام خریداری طلا به قصد سرمایه گذاری باید به آن دقت کنید این است که، در هنگام خرید طلای دست دوم از خرید طلاهایی که نگین دارند بپرهیزید. چرا که نگین‌ها وزن طلا را بیشتر می‌کنند و درهنگامی که می‌خواهید بفروشید، وزن طلا را بدون نگین محاسبه می‌نمایند. در نتیجه شما به میزان وزن نگین بکار‌رفته در طلا ضرر خواهید کرد.