به گزارش شهر بورس، در روزهایی که التهاب بازارها در اوج است، بسیاری از سرمایه‌گذاران به دنبال پناهگاهی امن برای دارایی‌های خود هستند. سپرده‌های بانکی دیگر توان رقابت با تورم را ندارند و همین موضوع، توجه‌ها را بیش از گذشته به سمت صندوق‌های درآمد ثابت جلب کرده است. به‌تازگی ارزش دارایی تحت مدیریت صندوق «یاقوت آگاه» از مرز ۳۰ هزار میلیارد تومان عبور کرده؛ رکوردی که نشان‌دهنده اعتماد روزافزون سرمایه‌گذاران به این ابزار است. به همین بهانه با عرفان رحمانی، تحلیلگر بازار سرمایه، درباره دلایل رشد و محبوبیت صندوق‌های درآمد ثابت و جایگاه ویژه یاقوت گفت‌وگو کردیم.
از دید کلان، این صندوق‌ها چه نقشی در اقتصاد جهانی و کشورها ایفا می‌کنند؟
مأموریت اصلی صندوق‌های درآمد ثابت در دنیا تبدیل پس‌اندازهای خرد به سرمایه‌گذاری پایدار است. آن‌ها با تجمیع منابع خرد و سرمایه‌گذاری در اوراق دولتی، شرکتی و بازار پول، به ستون میانی زنجیره تأمین مالی تبدیل می‌شوند. این منابع به دولت‌ها و بنگاه‌های تولیدی در اجرای پروژه‌های بزرگ کمک می‌کند.
همچنین، صندوق‌های درآمد ثابت به سرمایه‌گذاران خرد کمک می‌کنند ریسک پورتفوی خود را مدیریت کنند. در حالی که چینش پرتفوی متنوعی از اوراق برای سرمایه گذاران خرد بسیار دشوار است، صندوق‌ها این کار را با هزینه کمتر و مدیریت حرفه‌ای انجام می‌دهند. به این ترتیب، هم ریسک و هم هزینه سرمایه گذاری کاهش پیدا می‌کند. از این منظر، صندوق‌های درآمد ثابت علاوه بر حفظ سرمایه مردم، به توسعه اقتصاد و افزایش تولید کشور نیز یاری می‌رسانند. در نتیجه این ابزارها هم می‌توانند برای سرمایه‌گذاران خرد و هم بنگاه‌های اقتصادی کشورها، ارزش‌آفرین باشند.
چرا در کشورهای دارای اقتصاد تورمی، اقبال به صندوق‌های درآمد ثابت بیش از سپرده‌گذاری بانکی است؟
محبوبیت این صندوق‌ها یک پدیده جهانی است. در کشورهای با نرخ تورم بالا، سرمایه‌گذاران به‌طور طبیعی به دنبال ابزارهایی هستند که ضمن حفاظت از ارزش دارایی در برابر تورم، امکان نقدشوندگی برای پوشش هزینه‌های روزمره را هم فراهم کنند. در نتیجه صندوق‌های درآمد ثابت با نقدشوندگی بالا و نرخ سود مطلوب و نزدیک به نرخ تورم، به یکی از جذاب‌ترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری کم‌ریسک تبدیل می‌شوند.
حالا سوالی که پیش می‌آید آن است که چرا صندوق‌های درآمدثابت در قیاس با سپرده‌گذاری بانکی، گزینه جذاب‌تری هستند؟ در پاسخ می‌توان یک مقایسه ساده انجام داد. سود سپرده‌های کوتاه‌مدت بانکی معمولاً زیر ۷ درصد و در بهترین حالت ۱۰ تا ۱۲ درصد است. حتی در سپرده‌های بلندمدت، بانک‌ها طبق مقررات نمی‌توانند بیش از ۲۵ درصد سود بدهند. اما صندوق‌های درآمد ثابت، درحال حاضر امکان کسب سود موثر سالیانه‌ای تا 36 درصد را فراهم می‌کند.
در واقع صندوق‌های درآمد ثابت علاوه بر سود روز شمار بالاتر از سود بانکی، از مزایایی مانند نقدشوندگی بالا، عدم وجود نرخ شکست و نبود جریمه برداشت برخوردارند. به همین دلیل، خرید واحدهای چنین صندوق‌هایی، برای سرمایه‌گذاری کم‌ریسک بسیار کارآمدتر از سپرده بانکی است.
صندوق یاقوت که امروزه یکی از نقدشونده‌ترین صندوق‌های بازار است، از چه زمانی آغاز به کار کرده و چه ویژگی‌هایی باعث تمایز آن شده است؟
صندوق‌های درآمد ثابت به خودی خود دارای دو نوع هستند. نوعی که ماهانه سود مشخصی تقسیم می‌کنند که در این دسته می‌توان به صندوق «همای» اشاره کرد؛ اما نوع دیگر این صندوق‌ها که نسبتا جدیدتر هستند، به جای واریز سود ماهانه، ارزش واحدهای صندوق افزایش پیدا می‌کند. صندوق یاقوت که یک صندوق قابل‌معامله در بورس (ETF) تحت مدیریت گروه آگاه است، یکی از همین صندوق‌هاست که بدون واریز سود ماهانه، سود مرکب نصیب سرمایه‌گذاران می‌کند.
عرضه صندوق درآمد ثابت یاقوت به ابتدای سال ۹۹ برمی‌گردد. در آن زمان برای نخستین بار صندوق‌های درآمد ثابت بدون تقسیم سود ماهانه توانستند از نظر تعداد، میزان دارایی تحت مدیریت و ارزش معاملات از صندوق‌های درآمدثابتی که ماهانه سود واریز می‌کنند، پیشی بگیرند. مزیت اصلی این صندوق‌ها اعطای سود مرکب از طریق افزایش ارزش واحدهای صندوق، به جای واریز سود ماهانه بود. همین موضوع باعث شد چالش‌های مالیاتی نهادهای حقوقی حل شود و گرایش شرکت‌ها به سرمایه‌گذاری در صندوق‌های بدون تقسیم سود افزایش پیدا کند. به مرور زمان، حتی سرمایه‌گذاران بزرگ بازار نیز جذب این صندوق‌ها شدند؛ اکنون و مخصوصاً در مواقعی که بازار سهام شرایط مساعدی ندارد، این صندوق‌ها بهترین گزینه برای نگه‌داشت سرمایه تا زمان مناسب بازگشت به بازار سهام هستند.
در حوالی سال ۱۴۰۰، سهم دارایی تحت مدیریت صندوق‌های درآمدثابت دارای تقسیم سود، حدود ۵ تا ۶ درصد بیشتر از صندوق‌های بدون تقسیم سود بود. اما امروزه با استقبال سرمایه‌گذاری درآمد ثابت با سوددهی مرکب، شرایط کاملاً برعکس شده است. اکنون بیش از ۹۰ درصد ارزش معاملات و دارایی تحت مدیریت صندوق‌های درآمد ثابت، در اختیار صندوق‌های بدون تقسیم سود است. این صندوق‌ها رشد خیره‌کننده‌ای داشته‌اند و یاقوت یکی از نمونه‌های برجسته این تغییر است.
مهم‌ترین دستاوردهای یاقوت در سال‌های اخیر چه بوده است؟
یاقوت به‌تازگی موفق شده رکورد دستیابی به ۳۰ هزار میلیارد تومان دارایی تحت مدیریت را ثبت کند که نشان‌دهنده اعتماد و همراهی فزاینده سرمایه‌گذاران است. از ابتدای سال ۹۹ تاکنون این صندوق دستاوردهای مهمی داشته است. برای نمونه، از سال ۱۴۰۲ تا امروز توانسته بیش از ۱۵ هزار میلیارد تومان منابع حقیقی جذب کند و در این شاخص، بیشترین جذب منابع از سرمایه‌گذاران حقیقی در میان صندوق‌های درآمد ثابت را به خود اختصاص دهد.
دلیل اصلی گرایش سرمایه‌گذاران به یاقوت، پایداری در اعطای سود مطلوب و مطمئن است. در حالی که برخی صندوق‌ها برای جلب توجه، مدتی سود بالا پرداخت می‌کنند و سپس با افت شدید سود یا نوسانات قیمتی روبه‌رو می‌شوند، یاقوت طی این سال‌ها همواره یکی از پربازده‌ترین صندوق‌های درآمد ثابت بازار بوده و در عین حال ثبات عملکردی خود را نیز حفظ کرده است.
از نظر معاملات هم آمار جالبی وجود دارد. بیش از ۱۰ درصد ارزش معاملات کل صندوق‌های درآمد ثابت به یاقوت اختصاص دارد. از ابتدای سال جاری، در اکثر ماه‌ها «یاقوت آگاه» پرمعامله‌ترین صندوق درآمد ثابت بازار بوده و در سه سال اخیر نیز معمولا بیشترین نسبت ارزش معاملات به ارزش دارایی را داشته است. این ارقام نشان می‌دهد که یاقوت را می‌توان نقدشونده‌ترین صندوق درآمد ثابت بدون تقسیم سود در سال‌های اخیر دانست.
تمام این آمارها نشان می‌دهد که عبور یاقوت از مرز ۳۰ همتی تنها یک عدد نیست؛ بلکه نماد اعتماد سرمایه‌گذاران به ابزاری است که در فضای پرنوسان بازار، توانسته ثبات، نقدشوندگی و سودآوری را توأمان ارائه دهد.
