مروری بر اقتصاد جهانی در هفته‌ای که گذشت: از تاریخ 3 تا 10 مهر 1403

به گزارش شهر بورس، اقتصادهای ایالات متحده و کانادا با وجود فشارهای تورمی مداوم، نسبتاً پایدار باقی مانده‌اند. در ایالات متحده، فدرال رزرو همچنان با احتیاط پیش می‌رود و اعلام کرده است که نرخ بهره تا زمان رسیدن به اهداف تورمی بالا باقی خواهد ماند. پیش‌بینی‌های رشد اقتصادی با مقداری کاهش روبه‌رو شده و انتظار می‌رود رشد تولید ناخالص داخلی ایالات متحده تا پایان سال 2024 به 2.0 درصد برسد که از پیش‌بینی قبلی 2.3 درصد کمتر است. تورم هسته‌ای در ایالات متحده همچنان حدود 3.5 درصد است که بالاتر از هدف 2 درصدی فدرال رزرو است.

بخش‌های کلیدی مانند فناوری و تولید با افزایش هزینه‌های بهره وری نیروی کار و اختلالات زنجیره تأمین مواجه هستند. در سپتامبر، تولید صنعتی 0.4 درصد کاهش یافت و این سومین ماه متوالی کاهش بود. در همین حال، هزینه‌های خانوار همچنان بالا بوده  و با رشد 0.7 درصدی، همچنان افزایش یافته است و علت آن نرخ بیکاری 3.8 درصدی است. در کانادا نیز نگرانی‌های تورمی ادامه دارد و تورم در اواخر شهریور و اوایل مهر ماه به 4.2 درصد رسید که بانک مرکزی کانادا را وادار کرد تا احتمال افزایش نرخ بهره را مطرح کند.

آمارهای کلیدی در رابطه با آمریکای شمالی:

– پیش‌بینی رشد تولید ناخالص داخلی ایالات متحده برای سال 2024: 2.0 درصد
– نرخ بیکاری ایالات متحده: 3.8 درصد
– تورم هسته‌ای ایالات متحده: 3.5 درصد
– تورم کانادا: 4.2 درصد

اروپا

اروپا با چشم‌انداز اقتصادی متفاوتی روبرو است. منطقه یورو همچنان با قیمت‌های بالای انرژی به دلیل ادامه جنگ در اوکراین دست و پنجه نرم می‌کند و شاهد کاهش فعالیت‌های اقتصادی است. آلمان، بزرگترین اقتصاد اروپا، پیش‌بینی رشد تولید ناخالص داخلی خود برای سال 2024 را به 0.8 درصد کاهش داده که از پیش‌بینی قبلی 1.2 درصد کمتر است. تولید صنعتی در آلمان در اواخر شهریور و اوایل مهرماه 1.2 درصد کاهش یافت و تورم به 4.8 درصد رسید که عمدتاً ناشی از افزایش شدید هزینه‌های انرژی است.

بانک مرکزی اروپا (ECB) با چالش جدی میان کنترل تورم و یا جلوگیری از تشدید رکود اقتصادی روبرو شده است. بانک مرکزی اروپا نرخ بهره را در میزان 4.5 درصد نگه داشت و تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که در صورت ادامه شرایط نامساعد اقتصادی، ممکن است در اوایل سال 2025 مشوق‌های مالی را معرفی کند.

ایتالیا در هفته گذشته عملکرد اقتصادی بهتر از حد انتظار گزارش دادند؛ به طوری که در ایتالیا، فصل گردشگری بهبود اقتصادی را به همراه داشته است. با این حال، تورم کلی منطقه یورو همچنان 5.3 درصد است که به‌طور قابل توجهی بالاتر از هدف 2 درصدی بانک مرکزی اروپا است.

آمارهای کلیدی در رابطه با اروپا:

– تورم منطقه یورو: 5.3 درصد
– پیش‌بینی رشد تولید ناخالص داخلی آلمان: 0.8 درصد
– نرخ بهره بانک مرکزی اروپا: 4.5 درصد

 آسیا

چشم‌انداز اقتصادی آسیا همچنان دوگانه است؛ با عملکرد مطلوب در جنوب شرق آسیا و با رشد آهسته و اندک در شرق آسیا روبرو است.  اقتصاد چین همچنان با رشد آهسته اقتصادی و بحران املاک و مسکن روبرو است. گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد که رشد تولید ناخالص داخلی چین در سال 2024 ممکن است تنها به 4.5 درصد برسد که از پیش‌بینی اولیه 5.0 درصد کمتر است. شاخص اعتماد مصرف‌کننده به پایین‌ترین سطح خود از سال 2020 رسیده و بخش املاک همچنان بار سنگینی بر رشد کلی اقتصاد دارد، به طوری که فروش املاک نسبت به سال گذشته 8 درصد کاهش یافته است. در مقابل، جنوب شرق آسیا نشانه‌های ثبات اقتصادی را نشان می‌دهد.

اندونزی و ویتنام پیشتاز بازیابی اقتصادی در منطقه هستند و انتظار می‌رود رشد تولید ناخالص داخلی اندونزی در سال 2024 بیش از 5.2 درصد باشد که عمدتاً به دلیل تقاضای داخلی بالا و پروژه‌های زیربنایی دولتی است. هند نیز عملکرد خوبی دارد و انتظار می‌رود رشد تولید ناخالص داخلی این کشور تا پایان سال به 6.1 درصد برسد.

اقتصاد ژاپن اما در حالت رکود باقی مانده است. تورم در اواخر شهریور و اوایل مهرماه به 2.8 درصد رسید و رشد اقتصادی همچنان کند بوده و در حدود 1.4 درصد متوقف شده است. سیاست پولی به شدت انبساطی بانک مرکزی ژاپن تحت نظارت گسترده قرار دارد، زیرا ین همچنان ضعیف می‌شود و در برابر دلار آمریکا به پایین‌ترین سطح در 10 ماه اخیر رسیده است.

آمارهای کلیدی برای آسیا:

– پیش‌بینی رشد تولید ناخالص داخلی چین: 4.5 درصد
– پیش‌بینی رشد تولید ناخالص داخلی اندونزی: 5.2 درصد
– پیش‌بینی رشد تولید ناخالص داخلی هند: 6.1 درصد
– تورم ژاپن: 2.8 درصد

آمریکای لاتین

وضعیت اقتصادی آمریکای لاتین همچنان بسیار ناپایدار است. برزیل، بزرگترین اقتصاد منطقه، با رشد صنعتی قوی 1.5 درصدی در اواخر شهریور و اوایل مهرماه مواجه شد که با صادرات بالای محصولات کشاورزی تقویت شد. بانک مرکزی برزیل سیگنال داده که ممکن است در ماه‌های آتی نرخ بهره را به 11.5 درصد کاهش دهد، زیرا تورم در این کشور به 4.1 درصد رسیده است.

اقتصاد مکزیک، که به شدت وابسته به ایالات متحده است، از تقاضای بالای صادراتی سود می‌برد و پیش‌بینی می‌شود رشد تولید ناخالص داخلی آن در سال 2024 به 2.6 درصد برسد. با این حال، تورم بالا، که در حال حاضر 5.6 درصد است، همچنان برای مقامات مکزیکی نگران‌کننده است، زیرا رشد دستمزدها نتوانسته همگام با افزایش قیمت‌ها پیش برود.

آرژانتین همچنان با بحران ابرتورم روبرو است که در سپتامبر به 124 درصد در مقایسه با سال گذشته رسید. بحران مالی مداوم و بی‌ثباتی سیاسی به شدت اعتماد سرمایه‌گذاران را تضعیف کرده و پزو آرژانتین همچنان در برابر ارزهای بین المللی تضعیف می‌شود.

آمارهای کلیدی در رابطه با آمریکای لاتین:

– رشد صنعتی برزیل: 1.5 درصد
– پیش‌بینی رشد تولید ناخالص داخلی مکزیک: 2.6 درصد
– تورم آرژانتین: 124 درصد

خاورمیانه و آفریقا

منطقه خاورمیانه با رشد اقتصادی متوسط مواجه بود که با ثبات قیمت نفت و افزایش فعالیت‌های تجاری تقویت شد. عربستان سعودی همچنان نقش کلیدی در بازارهای انرژی جهانی ایفا می‌کند و تولید نفت این کشور در حدود 9 میلیون بشکه در روز ثابت مانده است. دولت سعودی بر ایجاد تنوع در اقتصاد خود تمرکز دارد و بخش‌های غیرنفتی در اواخر شهریور و اوایل مهرماه با رشد 4.5 درصدی همراه بودند.

در آفریقا، عملکرد اقتصادی بسیار نامتوازن است. آفریقای جنوبی، همچنان با کمبود برق دست و پنجه نرم می‌کند که باعث کاهش فعالیت‌های اقتصادی شده. پیش‌بینی می‌شود رشد تولید ناخالص داخلی آفریقای جنوبی برای سال 2024 به 1.3 درصد کاهش یابد که از 1.7 درصد قبلی کمتر است. نیجریه، بزرگترین اقتصاد آفریقا، با تورم بالا روبرو است که در سپتامبر به 24.1 درصد رسید و بحران ارزی همچنان اقتصاد این کشور را تحت تأثیر قرار داده است.

آمارهای کلیدی در رابطه با خاورمیانه و آفریقا:

– رشد بخش غیرنفتی عربستان: 4.5 درصد
– تولید نفت عربستان: 9 میلیون بشکه در روز
– تورم نیجریه: 24.1 درصد

در هفته گذشته، اقتصاد جهانی با چالش‌های مختلفی در سراسر قاره‌ها روبرو بوده است، از مشکلات عرضه انرژی در اروپا تا فشارهای تورمی در آمریکای لاتین و شرق آسیا. به نظر می‌رسد که روند اقتصادی جهانی همچنان ناپایدار باقی خواهند ماند و بانک‌های مرکزی و دولت‌ها مجبور خواهند بود سیاست‌های انعطاف‌پذیری برای مدیریت این چالش‌ها اتخاذ کنند.

ایران

در هفته گذشته، اقتصاد ایران نیز تحت تأثیر رویدادهای داخلی و بین‌المللی قرار گرفت. یکی از مهم‌ترین وقایع، شهادت سید حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله لبنان، بود که تأثیرات ژئوپلیتیکی و اقتصادی بالقوه‌ای بر اقتصاد ایران و منطقه داشت. این حادثه، علاوه بر تنش‌های سیاسی، بر بازارهای اقتصادی ایران نیز سایه انداخته است.

شهادت سید حسن نصرالله باعث شد تنش‌های منطقه‌ای در خاورمیانه افزایش یابد و احتمال درگیری‌های نظامی میان گروه‌های مقاومت و نیروهای خارجی بیشتر شود.

در نتیجه، بازارهای اقتصادی ایران نیز با نوسانات قابل توجهی مواجه شدند. بازار ارز، که همیشه به تنش‌های سیاسی حساس است، بلافاصله واکنش نشان داد و ارزش ریال ایران در برابر دلار کاهش یافت. نرخ دلار در بازار آزاد به حدود 600,000 ریال رسید که نشان‌دهنده افزایش 6 درصدی در طول هفته بود. همچنین، بازار بورس ایران تحت تأثیر این تحولات قرار گرفت و شاخص کل بورس تهران در روزهای پس از حادثه با کاهش 3 درصدی مواجه شد. سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به دلیل نگرانی از افزایش تنش‌های منطقه‌ای و تأثیرات آن بر اقتصاد ایران، رویکردی محتاطانه‌تر اتخاذ کردند.

ایران به عنوان یکی از صادرکنندگان مهم نفت در جهان، همواره از تحولات منطقه‌ای به ویژه در لبنان و سوریه تأثیر می‌پذیرد. شهادت سید حسن نصرالله موجب افزایش بی ثباتی در منطقه و تهدید جریان عرضه نفت در خاورمیانه شد. این احتمال وجود دارد که قیمت‌های جهانی نفت تحت تأثیر این رویداد افزایش یابد که به نوبه خود می‌تواند فرصت‌هایی را برای افزایش درآمدهای نفتی کشورهای صادر کننده نفت فراهم کند. در هفته گذشته، قیمت نفت برنت به بالاترین سطح خود در سه ماه اخیر یعنی 97 دلار در هر بشکه رسید.

در واکنش به این حادثه، مقامات ایرانی بر لزوم حفظ آرامش در بازارهای مالی و کنترل نوسانات ارزی تأکید کردند. بانک مرکزی ایران اعلام کرد که تدابیری برای حمایت از ارزش ریال و تثبیت بازار ارز اتخاذ خواهد کرد. در همین حال، وزرای اقتصادی ایران نیز تلاش‌هایی را برای جلب سرمایه‌گذاری داخلی و حفظ سطح تولید داخلی به منظور کاهش تأثیرات منفی بر اقتصاد انجام داده‌اند.

تحولات ژئوپلیتیکی در منطقه همواره تأثیرات عمیقی بر اقتصاد ایران داشته است و انتظار می‌رود که این روند در هفته‌های آینده نیز ادامه یابد. با افزایش تنش‌ها، ممکن است بازارهای مالی ایران ناپایدار باقی مانده و فشار بر اقتصاد کشور افزایش یابد. با این حال، چنانچه ایران بتواند با اتخاذ سیاست‌های مناسب و هماهنگی با سایر کشورهای منطقه، تنش‌ها را کنترل کند، می‌تواند از این فرصت‌ها برای تقویت بخش انرژی و صادرات نفت خود بهره‌برداری کند.

آمارهای کلیدی در رابطه با ایران:

– نرخ ارز دلار به ریال: 600,000 ریال (افزایش 6 درصدی در هفته گذشته)
– کاهش شاخص کل بورس تهران: 3 درصد
– قیمت جهانی نفت برنت: 97 دلار در هر بشکه (بالاترین سطح در سه ماه اخیر)

تهیه شده در مرکز شتاب تبریز- TAC