به گزارش شهر بورس، در بسیاری از معاملات خودرو، فروشندگان پس از امضای قولنامه، خودرو را بدون انجام فک پلاک تحویل می‌دهند؛ غفلتی که ممکن است آنها را در مظان اتهام تخلفات رانندگی یا حتی جرائم کیفری قرار دهد. تا زمانی که پلاک جدید صادر نشده، خودرو از نظر قانون همچنان به نام فروشنده ثبت شده است.
اهمیت فک پلاک در معامله خودرو
یکی از پرتکرارترین مشکلات حقوقی در معاملات خودرو، بی‌توجهی به فرآیند فک پلاک است. فروشنده تصور می‌کند با تنظیم قولنامه یا مبایعه‌نامه، مالکیت به خریدار منتقل شده، اما از دید قانون، این انتقال زمانی رسمیت می‌یابد که پلاک جدید به نام خریدار صادر شود.
در بسیاری از موارد، خریدار با همان پلاک قدیمی تردد می‌کند و مرتکب تخلفات متعددی از جمله عبور از چراغ قرمز، سرعت غیرمجاز یا حتی جرائم سنگین‌تر می‌شود. از آنجا که پلاک خودرو هنوز به نام فروشنده است، تمامی این تخلفات در سوابق او ثبت می‌شود و او باید بی‌گناهی خود را اثبات کند.
فک پلاک از منظر قانونی
از نظر حقوقی، فک پلاک به معنای جداسازی پلاک قدیمی و نصب پلاک جدید برای مالک تازه است. این فرآیند بخشی از انتقال رسمی مالکیت خودرو محسوب می‌شود.
حتی اگر در قولنامه ذکر شده باشد که «مسئولیت خودرو از تاریخ تحویل با خریدار است»، این شرط از نظر مراجع قضایی معتبر نیست، زیرا پلاک هنوز به نام فروشنده است و از نظر قانونی او دارنده وسیله نقلیه محسوب می‌شود.
استناد قانونی فک پلاک
بر اساس ماده ۷۲۰ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)، هر شخصی که از خودرویی با پلاک متعلق به دیگری بدون رضایت او استفاده کند، مرتکب جرم شده و قابل مجازات است.
این بدان معناست که اگر خودرویی بدون فک پلاک واگذار شود و خریدار با آن مرتکب جرم شود، فروشنده باید در مراجع قضایی بی‌گناهی خود را ثابت کند؛ فرآیندی زمان‌بر و پرهزینه.
مسئولیت‌های مدنی و کیفری فروشنده
تا زمانی که فک پلاک به‌طور رسمی انجام نشود، قانون، فروشنده را مالک خودرو می‌داند. در نتیجه، اگر خودروی واگذارشده در تصادف یا جرم استفاده شود، فروشنده با مسئولیت مدنی و کیفری روبه‌رو خواهد شد. برای رهایی از این وضعیت، او باید اسناد مبایعه‌نامه، وکالت‌نامه فک پلاک یا شهادت شهود را ارائه دهد.
راهکارهای قانونی و عملی برای پیشگیری
کارشناسان حقوقی توصیه می‌کنند که تحویل خودرو منوط به فک پلاک در مراکز تعویض پلاک باشد. بهتر است قولنامه و پرداخت بیعانه در دفتر انجام شود، اما خودرو تا زمان فک پلاک تحویل نگردد.
در مراکز تعویض پلاک، هم‌زمان با انجام مراحل کارشناسی، وجه معامله به فروشنده تحویل و سوئیچ خودرو به خریدار واگذار می‌شود.
پرسش متداول
❓ اگر در قولنامه نوشته شود که مسئولیت خودرو از تاریخ معامله با خریدار است، آیا فروشنده باز هم مسئول است؟
✅ بله؛ این قید صرفاً توافق خصوصی بین طرفین است و در برابر قانون اعتباری ندارد. اثبات اینکه خودرو هنگام وقوع تخلف در اختیار خریدار بوده، ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد.
نتیجه‌گیری
فک پلاک بخش حیاتی انتقال مالکیت خودرو است و بی‌توجهی به آن می‌تواند فروشنده را با عواقب مالی و کیفری سنگینی مواجه کند. بنابراین، فروشندگان باید تا زمان انجام فک پلاک، از تحویل خودرو خودداری کرده و تمام مراحل تسویه را در مرکز تعویض پلاک انجام دهند.
بی‌احتیاطی در فک پلاک، ساده‌ترین معامله را به پیچیده‌ترین پرونده قضایی تبدیل می‌کند.
منبع: روزنامه ایران
