به گزارش شهر بورس، در روزهای اخیر خبرهای مرتبط با مذاکرات ایران و کشورهای عضو برجام بار دیگر به صدر اخبار بازگشته است. دلیل اصلی این موضوع نزدیک شدن به مهلت پایانی لغو تحریم‌ها و اقدام سه کشور اروپایی بریتانیا، آلمان و فرانسه برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه است. آنها یک مهلت یک‌ماهه برای حل اختلافات پیشنهاد داده‌اند و در صورت اجرایی شدن این سازوکار، اقتصاد ایران می‌تواند با پیامدهای گسترده‌ای مواجه شود.
مکانیسم ماشه چیست؟
مکانیسم ماشه یا «اسنپ‌بک» در توافق برجام سال ۲۰۱۵ طراحی شد تا در صورت تشخیص نقض تعهدات، تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل بازگردند. نکته مهم این است که حتی یکی از اعضای دائم شورای امنیت می‌تواند این فرآیند را فعال کند و نیازی به اجماع همه اعضا وجود ندارد. این مکانیسم تا ۲۶ مهرماه امسال اعتبار دارد و همین موضوع اهمیت آن را دوچندان کرده است.
تأثیر بر متغیرهای کلان اقتصادی
فعال شدن مکانیسم ماشه می‌تواند به شکل مستقیم بر نرخ ارز، بیکاری، تورم و رشد اقتصادی اثر بگذارد. کارشناسان اتاق بازرگانی ایران پیش‌بینی کرده‌اند که نرخ بیکاری فعلی که کمتر از ۱۰ درصد است، ممکن است ظرف چند ماه به حدود ۱۲ درصد برسد. این رقم در سناریوهای مختلف می‌تواند بین ۱۰.۵ تا ۱۴ درصد نوسان داشته باشد.
اثر بر نرخ ارز
یکی از نخستین متغیرهایی که تحت تأثیر این سازوکار قرار می‌گیرد نرخ ارز است. کاهش درآمدهای ارزی کشور می‌تواند نرخ دلار را جهش دهد. برآوردها نشان می‌دهد که در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه، دلار می‌تواند تا محدوده ۱۳۵ هزار تومان رشد کند؛ هرچند کف و سقف پیش‌بینی‌ها بین ۱۱۵ تا ۱۶۵ هزار تومان عنوان شده است.
رشد اقتصادی و تورم
سناریوهای پیش‌رو نشان می‌دهد که رشد اقتصادی در صورت بازگشت تحریم‌ها احتمالاً کاهش یافته و حتی منفی خواهد شد. از سوی دیگر، تورم انتظاری ناشی از کاهش تولید، افت واردات و افزایش نرخ ارز می‌تواند به سطوح بالایی برسد. پیش‌بینی‌ها از تورم سالانه بین ۶۰ تا ۹۰ درصد متغیر است و عدد میانه حدود ۷۵ درصد برآورد می‌شود.
سرمایه‌گذاری و دارایی‌ها
فعال شدن این سازوکار می‌تواند بر سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی اثر منفی بگذارد. همزمان افزایش قیمت دارایی‌ها، از جمله طلا، محتمل خواهد بود. تحلیل‌ها نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری در صندوق‌های طلا به‌ویژه برای افرادی که سرمایه کمتری دارند می‌تواند گزینه مناسبی باشد. در مقابل، سپرده‌گذاری بانکی در شرایط تورمی بدترین انتخاب عنوان شده است.
تأثیر بر بورس و بازار سرمایه
کارشناسان برای بورس دو سناریوی متفاوت در نظر گرفته‌اند. در شرایطی که ریسک‌ها کنترل شوند، ممکن است روندی مشابه سال‌های ۹۸ و ۹۹ رخ دهد و شاخص کل به دلیل افزایش ارزش دارایی‌های شرکت‌ها رشد کند. اما در سناریوی بدبینانه، افزایش ریسک‌ها می‌تواند مانع رشد بازار سرمایه شود. سرمایه‌گذاران محتاط نیز می‌توانند از طریق صندوق‌های سهامی و با پورتفوی متنوع وارد این بازار شوند.
طلا، برنده اصلی
یکی از مهم‌ترین بازارهایی که از مکانیسم ماشه تأثیر می‌پذیرد، بازار طلا است. رشد احتمالی دلار و افزایش قیمت جهانی اونس می‌تواند طلا را به گزینه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذاران تبدیل کند.
پیامدها برای اقتصاد خرد
کسب‌وکارهای کوچک و متوسط بیشترین آسیب را از بازگشت تحریم‌ها خواهند دید. افزایش هزینه واردات تجهیزات، دشواری تعمیرات و رشد نرخ استهلاک می‌تواند موجب کاهش فروش، افت تولید و ناتوانی شرکت‌ها در پرداخت هزینه‌های جاری شود. این موضوع فشار مضاعفی بر اقتصاد خرد وارد خواهد کرد.
منبع: تجارت‌نیوز
