فرصت‌ها و چالش‌های یک بازار ۲۴ میلیارد دلاری

به گزارش شهر بورس به نقل از عصر تجارت، صنعت پتروشیمی ایران یک صنعت ۲۴ میلیارد دلاری است که حدود ۱۳ میلیارد دلار آن صادر و مابقی در صنایع داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این صنعت در شرایط تحریم، یکی از مهم‌ترین منابع درآمدهای ارزی غیر نفتی ایران بوده و توانسته نقش قابل توجهی در تأمین ارز و کاهش تکانه‌های اقتصادی ایفا کند. در واقع، صادرات نفت خام به‌راحتی تحریم پذیر و قابل رصد توسط کشورهای تحریم کننده است. اما صادرات محصولات پتروشیمی، سهولت بیشتری داشته و می‌تواند موجب خنثی سازی تحریم‌ها نیز باشد.

در حال حاضر، تولید سه محصول پایه آمونیاک، متانول و اتیلن کشور رشد قابل توجهی داشته و عمده سبد محصولات پتروشیمی ایران بر تولید این سه محصول پایه پتروشیمی متمرکز است. ماحصل این سه محصول پایه پتروشیمی نیز توسعه محصولاتی همچون اوره و پلی اتیلن است. درحال‌حاضر، اوره، پلی اتیلن و متانول، حدود ۶۰ درصد از صادرات وزنی محصولات پتروشیمی و حدود ۴۹ درصد از ارزش صادرات محصولات پتروشیمی را شامل می‌شوند.

تمرکز بالای سبد محصولات صادراتی صنعت پتروشیمی تنها بر سه محصول نشان دهنده دو موضوع بسیار مهم است. در نکته اول می‌توان اشاره کرد که وابستگی صنعت پتروشیمی به صادرات تنها سه محصول موجب می‌شود که صادرات محصولات پتروشیمی تحت‌تأثیر وضعیت بازارهای جهانی بوده و با کوچک‌ترین تغییر در بازارهای جهانی، روند صادرات محصولات پتروشیمی مختل شود. به‌عنوان نمونه، متانول در دهه ۹۰، یکی از پرسودترین محصولات پتروشیمی کشور بود اما به‌واسطه تنش‌های بین‌المللی و افزایش قیمت جهانی گاز قیمت جهانی متانول کاهش یافت و با وجود افزایش تولید و صادرات این محصول در کشور، ارزش صادراتی آن همچنان در محدوده دو میلیارد دلار در سال ثابت ماند.

در نکته دوم می‌توان گفت که توسعه صنعت پتروشیمی مبتنی بر خوراک موجود یعنی گاز طبیعی و اتان توسعه پیدا کرده و وابستگی زیادی به گاز دارد. در حال حاضر با ایجاد شرایط ناترازی گاز و افت فشار تولید میدان گازی پارس جنوبی، تأمین پایدار خوراک این پتروشیمی‌ها با مشکل مواجه است. در زمستان امسال به‌واسطه افزایش مصرف گاز در بخش خانگی، تجاری و صنایع غیر عمده و ایجاد ناترازی گاز، تأمین پایدار خوراک متان با مشکل مواجه است و ۱۲ واحد پتروشیمی با قطعی خوراک روبه‌رو بوده است.

خبر مرتبط

آینده صنعت پتروشیمی ایران در سایه تحریم‌ها و رقابت‌های منطقه‌ای

صنعت پتروشیمی ایران با چالش‌های تحریم و محدودیت‌های سرمایه‌گذاری مواجه است. کشورهای همسایه با سرمایه‌گذاری کلان، موقعیت خود را در بازار جهانی تقویت کرده‌اند.

در حال حاضر، حل دو مسئله تأمین پایدار خوراک و تنوع بخشی به سبد محصولات پتروشیمی و سرمایه‌گذاری در توسعه زنجیره ارزش محصولات پایه‌ای همچون پروپیلن، برای صنعت پتروشیمی ضروری است. با توجه به شرایط پیچیده تحریم و عدم دسترسی به لایسنس‌های جهانی، توسعه دانش و فناوری داخلی و استفاده از نوآوری‌های شرکت‌های دانش بنیان در کشور ضروری است. در واقع یکی از راه‌های پیش‌رو، توسعه واحدهای پتروشیمی کوچک و پربازده با تکیه به فناوری داخلی و استفاده از ظرفیت کشورهای همسو با ایران است که می‌تواند موجب توسعه پایدار صنعت پتروشیمی ایران گردد.

افزایش تولید محصولاتی همچون پلی‌پروپیلن، پلیمرهای سوپرجاذب، پلی‌اورتان‌ها، آکریلونیتریل، پلی‌کربنات‌ها و رزین‌های اپوکسی، نه‌تنها مانع از واردات بیش از یک میلیارد دلاری در کشور خواهند شد، بلکه ظرفیت بالایی برای صادرات داشته و می‌توانند موجب تنوع بخشی به سبد صادراتی محصولات پتروشیمی ایران گردند.

به‌طور کلی، یکی از راهبردهای هم افزایی شرکت‌های دانش‌بنیان و فعال در حوزه نفت و گاز، برگزاری نمایشگاه‌ها، همایش‌ها و رویدادهای مرتبط است و استفاده از ظرفیت این رویدادها می‌تواند سرعت توسعه صنعت پتروشیمی کشور را افزایش دهد.