به گزارش شهر بورس، خطرات سفته یکی از نگرانی‌های اصلی کاربران این سند تجاری در ایران است، به‌ویژه به دلیل امکان سوءاستفاده، مانند اجرای غیرقانونی. سفته، به‌عنوان ابزار تضمین در قراردادها، وام‌ها یا معاملات تجاری، اگر به درستی استفاده نشود، می‌تواند مشکلات حقوقی ایجاد کند. در این مقاله، ریسک‌های سفته، راه‌های پیشگیری از سوءاستفاده، و نکات حقوقی به‌روز را بررسی می‌کنیم. برای اطلاعات جامع درباره سفته، به راهنمای جامع سفته در شهر بورس مراجعه کنید.
خطرات سفته چیست؟
سفته، طبق ماده 307 قانون تجارت ایران، سندی است که صادرکننده تعهد می‌دهد مبلغ مشخصی را در تاریخ معین یا عندالمطالبه به گیرنده پرداخت کند. اما اگر نکات حقوقی رعایت نشود، ریسک‌هایی ایجاد می‌شود که می‌تواند به ضرر مالی یا قانونی منجر شود. این خطرات به‌ویژه در قراردادهای کاری (سفته ضمانت)، وام‌ها، یا معاملات تجاری شایع است.
خطرات اصلی سفته
- اجرای غیرقانونی: گیرنده ممکن است سفته را بدون دلیل موجه (مثلاً عدم تخلف در قرارداد کاری) به اجرا بگذارد.
- فقدان عبارت “بابت”: عدم ذکر هدف سفته (مانند “بابت ضمانت کار”) امکان سوءاستفاده را افزایش می‌دهد.
- عدم درج تاریخ نادرست: درج تاریخ در سفته ضمانت می‌تواند آن را به تعهدی برای پرداخت تبدیل کند.
- عدم ثبت کپی: بدون کپی سفته، اثبات سوءاستفاده دشوار است.
- امضای سفته سفید: امضای سفته بدون تکمیل اطلاعات، ریسک نقد شدن غیرقانونی را افزایش می‌دهد.
- وصول نادرست: اجرای سفته بدون واخواست قانونی یا خارج از مهلت 10 روزه (وصول سفته).
چگونه از سوءاستفاده سفته جلوگیری کنیم؟
برای کاهش ریسک‌های سفته، این نکات حقوقی و عملی را رعایت کنید:
- ذکر عبارت “بابت”
- همیشه هدف سفته (مثلاً “بابت ضمانت حسن انجام کار” یا “بابت وام”) را روی سند قید کنید (نحوه پر کردن سفته).
- چرا مهم است؟: این عبارت از اجرای سفته برای مقاصد غیرمرتبط جلوگیری می‌کند.
- عدم درج تاریخ در سفته ضمانت
- در سفته‌های حسن انجام کار، از درج تاریخ پرداخت خودداری کنید، زیرا می‌تواند به معنای تعهد پرداخت در تاریخ مشخص باشد (سفته ضمانت).
- نکته: به‌جای تاریخ، بنویسید «سفته بابت ضمانت حسن انجام کار».
- اجتناب از “در وجه حامل”
- در قسمت گیرنده، نام کارفرما یا شرکت را ذکر کنید تا سفته فقط توسط گیرنده مشخص قابل وصول باشد.
- هشدار: عبارت “در وجه حامل” به هر فرد دارای سفته اجازه وصول می‌دهد.
- تهیه کپی و رسید تحویل
- پس از تحویل سفته، کپی آن و رسید تحویل را نگه دارید تا در صورت اختلاف مدرک داشته باشید.
- نکته: کپی را در جای امن ذخیره کنید.
- عدم امضای سفته سفید
- هرگز سفته بدون تکمیل اطلاعات (مثل مبلغ یا گیرنده) امضا نکنید، زیرا کارفرما می‌تواند آن را به‌طور غیرقانونی نقد کند.
- ذکر شرایط استرداد در قرارداد
- در قرارداد کاری، شرایط استرداد سفته پس از پایان تعهدات را مشخص کنید تا از نگه‌داری غیرقانونی جلوگیری شود.
- استفاده از سفته الکترونیکی
- در سال 1404، سفته الکترونیکی از سامانه‌هایی مانند آی‌کاپ امنیت بیشتری دارد، زیرا فرآیند ثبت دیجیتال است (سفته الکترونیکی).
- مزیت: سوابق دیجیتال از سوءاستفاده جلوگیری می‌کند.
- مشاوره حقوقی
- قبل از امضای سفته یا قرارداد، با وکیل مشورت کنید تا از صحت و قانونی بودن آن مطمئن شوید.
- مثال: بررسی قراردادهای کاری برای شرایط اجرای سفته.
- مستندسازی مکاتبات
- تمامی توافقات و مکاتبات با کارفرما را به‌صورت مکتوب نگه دارید تا در صورت بروز مشکل، مدرک داشته باشید.
مقایسه خطرات سفته و چک
سفته در مقایسه با چک ریسک بالاتری دارد، زیرا:
- سفته: مستقل از حساب بانکی است و بدون عبارت “بابت” یا شرایط مشخص، امکان سوءاستفاده بیشتری دارد (تفاوت سفته و چک).
- چک: برگشت چک جرم کیفری است، بنابراین امنیت بیشتری دارد.
برای معاملات تجاری، رعایت این نکات می‌تواند امنیت را افزایش دهد.
جدول نکات پیشگیری از خطرات سفته
| خطر | راه پیشگیری | نکته حقوقی |
|---|---|---|
| اجرای غیرقانونی | ذکر عبارت “بابت” روی سفته | هدف سفته را دقیق مشخص کنید. |
| عدم درج تاریخ | عدم درج تاریخ در سفته ضمانت | بنویسید «بابت ضمانت حسن انجام کار». |
| وصول توسط غیر | اجتناب از “در وجه حامل” | نام گیرنده (کارفرما) را قید کنید. |
| عدم ثبت کپی | تهیه کپی و رسید تحویل | کپی را در جای امن نگه دارید. |
| امضای سفید | عدم امضای سفته بدون اطلاعات | اطلاعات کامل را قبل از امضا وارد کنید. |
| عدم استرداد | ذکر شرایط استرداد در قرارداد | قرارداد باید شرط استرداد داشته باشد. |
| سوءاستفاده مالی | استفاده از سفته الکترونیکی | از سامانه آی‌کاپ استفاده کنید. |
سوالات متداول درباره خطرات سفته
چه خطراتی در استفاده از سفته وجود دارد؟
اجرای غیرقانونی، سوءاستفاده بدون عبارت “بابت”، امضای سفته سفید، و عدم استرداد سفته از جمله خطرات اصلی هستند.
چگونه از اجرای غیرقانونی سفته جلوگیری کنیم؟
عبارت “بابت” (مثلاً “بابت ضمانت کار”) را قید کنید، کپی سفته را نگه دارید، و از “در وجه حامل” اجتناب کنید (نحوه پر کردن سفته).
آیا سفته الکترونیکی ایمن‌تر است؟
بله، سفته دیجیتال از سامانه‌هایی مانند آی‌کاپ به دلیل ثبت دیجیتال، ریسک کمتری دارد (سفته الکترونیکی).
در صورت سوءاستفاده از سفته چه باید کرد؟
با وکیل مشورت کنید و با ارائه مدارک (کپی سفته و قرارداد) از طریق دادگاه اقدام کنید
نتیجه‌گیری
خطرات سفته با رعایت نکات حقوقی مانند ذکر عبارت “بابت”، عدم درج تاریخ، اجتناب از سفته سفید، و استفاده از سفته الکترونیکی قابل مدیریت است. آگاهی از قوانین و مستندسازی مکاتبات، امنیت مالی شما را تضمین می‌کند. برای اطلاعات بیشتر درباره سفته، به راهنمای جامع سفته مراجعه کنید.
