حق تقدم سهام چه کاربردی دارد؟

وقتی شرکت‌ها می‌خواهند سرمایه جدیدی از عموم مردم دریافت کنند، اول این فرصت را در اختیار سهامداران خودشان می‌گذارند و اوراقی به اسم حق تقدم منتشر می‌کنند. بر این اساس می‌توان گفت که سهامداران فعلی نسبت به سهامداران جدید برای خرید سهام یک شرکت دارای ارجحیت بوده و در اولویت هستند.

فرض کنید شما سهامدار ۱۰۰۰۰ سهم از یک شرکت هستید. حال اگر شرکت به میزان ۴۰ درصد افزایش سرمایه بدهد تعداد سهام شما تغییری نمی‌کند و میزان مالکیت شما در شرکت نسبت به حالت قبل از افزایش سرمایه، کاهش پیدا می‌کند.  به همین دلیل برای ثابت ماندن درصد مالکیت شما، شرکت این حق را به شما می‌دهد که نسبت به درصد افزایش سرمایه حق تقدم در خرید سهام جدید منتشر شده را داشته باشید. در نتیجه شما به اندازه ۴۰ درصد از تعداد سهام جدیدی که داشته اید، حق تقدم سهام خواهید داشت. پس در این حالت ۴۰۰۰ حق تقدم خرید سهام (۴۰ درصد از ۱۰۰۰۰ سهم) به شما تعلق خواهد گرفت.

نحوه استفاده از حق تقدم سهام

باید توجه داشت که فرایندی که در بالا توضیح داده شد، تنها در صورتی که شرکت سهام جدیدی را برای فروش منتشر کند یعنی در افزایش سرمایه از محل آورده نقدی صادق است. اما اگر افزایش سرمایه شرکت از محل سود انباشته باشد، سودی که متعلق به سهامداران شرکت است تبدیل به سهام می‌شود و حق تقدم سهام دیگر معنی ندارد.

پس از تصویب افزایش سرمایه، شرکت برای کلیه سهامداران فعلی خود یک فرم تحت عنوان گواهی حق تقدم خرید ارسال می‌کند و سهامداران در صورت تمایل جهت حفظ درصد مالکیت و افزایش سرمایه خود می‌بایست این فرم را پر کرده و در مهلتی که شرکت مقرر می‌کند، فرم را تحویل دهند. اگر به هر دلیلی تمایل به انجام این کار نداشتند، می‌توانند از پر کردن آن صرف نظر نمایند.

چگونه حق تقدم را به سهام تبدیل کنیم؟

بعد از ارسال فرم حق تقدم خرید سهام، باید به تعداد هر فرم حق تقدم، معادل ارزش اسمی برای شرکت آورده نقدی داشته باشید. ارزش اسمی هر سهم ۱۰۰۰ ریال است و موظف هستید که به تعداد فرم‌های حق تقدم خود ۱۰۰۰ ریال پرداخت کنید که معادل یک سهم است و بعد از ثبت افزایش سرمایه شرکت در سازمان بورس، حق تقدم‌های شما به صورت اتوماتیک تبدیل به سهام عادی می‌شود که تقریبا سه الی شش ماه به طول می‌انجامد.

نحوه فروش حق تقدم سهام

بعد از افزایش سرمایه شرکت، در مجمع یک نماد حق تقدم برای آن شرکت تعریف می‌شود تا از این طریق، آن دسته از سهامدارانی که تمایل به شرکت در افزایش سرمایه ندارند، بتوانند از طریق آن نماد، حق تقدم‌های خود را بفروشند. مثلا اگر شرکت ایران خودرو با نماد خودرو افزایش سرمایه بدهد، نماد حق تقدم آن “خودروح” خواهد بود.

در مثالی که زدیم شما ۱۰۰۰۰ سهم خودرو و ۴۰۰۰ حق خودرو بعد از افزایش سرمایه خواهید داشت.  این حق تقدم را می‌توان همانند سهام عادی از طریق کارگزاری و یا از طریق سیستم آنلاین به فروش رساند. معمولا قیمت حق تقدم به اندازه همان مبلغ اسمی (۱۰۰۰ ریال) از قیمت سهم عادی کمتر است. البته این اختلاف می‌تواند به دلایل متعددی کمتر یا بیشتر از این عدد نیز باشد.

دامنه نوسان در حق تقدم

خرید و فروش نماد حق تقدم می‌تواند در یک روز نسبت به روز گذشته خود ۲۰ درصد (مثبت ۱۰ درصد و منفی ۱۰ در صد) نوسان داشته باشد. به عبارت دیگر دامنه نوسان برای خرید و فروش نماد حق تقدم شرکت‌ها ۲ برابر دامنه نوسان سهام عادی است؛  بنابراین ریسک خرید و فروش حق تقدم بیشتر از خرید و فروش سهام عادی است چرا که در طول روز در بیشترین حالت حق تقدم می‌تواند حدود ۲۰ درصد نوسان داشته باشد، در صورتی که این دامنه نوسان برای سهام عادی ۱۰ درصد است.

نماد حق تقدم چه مدت باز است؟

نماد حق تقدم یک شرکت تنها در یک بازه زمانی مشخص (حداقل ۲ ماه) قابل خرید و فروش است و افرادی که تمایل به استفاده از حق تقدم ندارند می‌بایست در این بازه زمانی اقدام به فروش حق تقدم خود کنند. همچنین افرادی که در مجمع سهامدار نبوده‌اند، می‌توانند این حق تقدم‌ها را خریداری  کنند. افرادی که به تازگی این حق تقدم‌ها را بخرند، باید مبلغ اسمی سهم را به حساب شرکت واریز کنند تا تبدیل به سهم عادی شود. البته خیلی از افراد نیز این حق‌ها را مانند سهام عادی خرید و فروش می‌کنند و از نوسانات آن سود می‌برند.

حق تقدم استفاده نشده چیست؟

حق تقدم استفاده نشده به حق تقدم افرادی اطلاق می گردد که نه فرم شرکت در افزایش سرمایه را پر کرده‌اند و نه آن حق را به شخص دیگری فروخته‌اند. در این حالت این حق توسط خود شرکت از طریق آگهی و به روش حراج به فروش می‌رسد. سپس کارمزدهای فروش از مبلغ مربوطه کسر شده و باقیمانده آن را به حساب سهامداران واریز می‌کند. قیمتی که این حق تقدم‌ها به فروش می‌رسد معمولا نزدیک به قیمت آخرین روزهای معامله نماد حق تقدم است؛ اما ممکن است از آن کمتر و یا بیشتر هم باشد. در نهایت این نکنه حائز اهمیت است که هر فردی که در زمان برگزاری مجمع شرکت سهامدار باشد، مشمول تصمیمات مجمع از قبیل افزایش سرمایه می‌شود. پس حق تقدم سهام به افرادی تعلق می‌گیرد که در زمان برگزاری مجمع شرکت، سهامدار بوده‌اند.

منبع: اخبار‌بورس