به گزارش شهر بورس، طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان که در دو سال گذشته به اجرا درآمد، هدف اصلی‌اش جلوگیری از مصرف بی‌رویه آرد خارج از شبکه توزیع بوده است. این طرح بر اساس دو رویکرد اصلی در پرداختی‌های دولت اجرا شده است: پرداخت مستقیم و پرداخت غیرمستقیم. پرداخت مستقیم یارانه نقدی و خرید تضمینی گندم به عنوان مصادیق این دو نوع پرداخت مطرح هستند.
در سال‌های اخیر، مصرف آرد یارانه‌ای به طور قابل توجهی افزایش یافته و به حدی رسیده که بیش از تولید نان بوده است. متأسفانه آرد یارانه‌ای به جای استفاده در نان، وارد حوزه نان‌های فانتزی و صنعتی شده و این موضوع سبب شده تا دلالان و نانوایی‌ها از مابه‌التفاوت فروش آرد سوءاستفاده کنند.
دو راهکار برای کنترل مصرف آرد: شوک درمانی یا ابزارهای غیرقیمتی
با توجه به افزایش هزینه‌های دولت برای تخصیص آرد، دو گزینه برای کنترل مصرف وجود دارد: اول، افزایش قیمت و اعمال شوک به مردم، و دوم، استفاده از ابزارهای کنترل غیرقیمتی. دولت در این راستا تصمیم به طراحی سامانه جدیدی گرفت که به هوشمندسازی کارتخوان‌های نانوایی‌ها منجر شد.
هزینه‌های اجرای سامانه و حمایت از نانوایان
در سال جاری، دولت مبلغ ۲۵ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان برای اجرای این سامانه هزینه کرده است، اما این مبلغ به هیچ وجه برای خرید کارتخوان‌ها یا اجرای سامانه در نظر گرفته نشده بلکه برای پرداخت‌های حمایتی به نانوایان است. بانک سپه مسئول تسویه حساب شبانه با نانوایان بوده و هیچ هزینه‌ای برای تأمین کارتخوان‌ها از دولت دریافت نکرده است.
چالش‌های برخورد با تخلفات نانوایان
انتقادی که به سامانه آرد و نان وجود دارد، مربوط به عدم برخورد با تخلفات قیمتی نانوایان است. بر اساس پیگیری‌ها، حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد نانوایی‌ها با سطوح مختلفی از تخلفات مواجه هستند. با این حال، دولت به دلیل جلوگیری از تأثیرات منفی بر معیشت مردم، برخوردها را محدود کرده و فقط به متخلفان بزرگ پرداخته است.
قیمت خرید تضمینی گندم و یارانه نان
قیمت خرید تضمینی گندم از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۴ تقریباً چهار برابر شده است، در حالی که قیمت آرد یارانه‌ای تغییر چندانی نکرده است. دولت گندم را با هزینه‌های جانبی حدود ۱۷ هزار تومان خریداری و به قیمت ۷۰۰ تومان به نانوایی‌ها می‌فروشد. این یارانه در واقع مابه‌التفاوت این دو قیمت است و به همین دلیل آرد توزیعی در کشور حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد یارانه دریافت می‌کند.
در نتیجه، هزینه‌ای که مردم به نانوایی‌ها پرداخت می‌کنند عمدتاً برای هزینه‌های جانبی مانند اجاره، حقوق و هزینه‌های انرژی است و نه برای خود آرد و نان.
منبع: تسنیم
