تورم؛ مهمان ناخوانده همه‌ساله

به گزارش شهر بورس، به نقل از عصر تجارت، اواخر اسفند بود و طبق معمول، بازارها پر از مشتریانی که برای خرید شب عید عجله داشتند. در یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای، پیرمردی را دیدم که سبد خرید کوچکش را با دقت بررسی می‌کرد. قیمت‌ها را چند بار می‌خواند، کمی مکث می‌کرد و بعد بعضی اقلام را آرام از سبد بیرون می‌گذاشت. وقتی به صندوق رسید، هنوز نگاهش به قیمت‌ها دوخته شده بود. تورم برای او دیگر یک مفهوم اقتصادی نبود، بلکه معادله‌ای بود که هر سال باید حلش می‌کرد؛ با حقوقی که به اندازه افزایش قیمت‌ها رشد نکرده بود.

برای اقتصاددانان، تورم یک پدیده پولی و مالی است و برای سیاستمداران، یک چالش در سیاست‌گذاری؛ اما برای مردم، یک بحران روزمره است که مستقیماً روی سفره‌شان تأثیر می‌گذارد. داستان آن پیرمرد، داستانی آشنا برای میلیون‌ها ایرانی است که هر سال، بدون تغییر اساسی در درآمدشان، باید با موج گرانی‌ها کنار بیایند.

چرا تورم همیشه برمی‌گردد؟

تورم در اقتصاد ایران، مانند مهمانی ناخوانده، هر سال سر می‌رسد و هیچ‌کس نمی‌تواند در را به رویش ببندد. دلایلش هم مشخص است:

• افزایش نقدینگی بدون رشد تولید: وقتی بانک مرکزی پول بیشتری چاپ می‌کند، اما تولید افزایش نمی‌یابد، نتیجه‌ای جز بالا رفتن قیمت‌ها ندارد.
• وابستگی به نفت و نوسانات ارزی: کاهش درآمدهای نفتی و تغییرات شدید نرخ ارز، تورم را تشدید می‌کند.
• تصمیمات مقطعی و سیاست‌های متناقض: هر دولتی که سر کار می‌آید، وعده کنترل تورم می‌دهد، اما در عمل، سیاست‌هایی اتخاذ می‌شود که خودش عامل اصلی افزایش قیمت‌هاست.
• دولت‌هایی که از تورم سود می‌برند: واقعیت این است که تورم، بدهی‌های دولت را بی‌ارزش می‌کند. بسیاری از سیاست‌مداران، آن را تهدیدی برای مردم، اما فرصتی برای خودشان می‌بینند.

از ترکیه تا ایران؛ چرا آن‌ها توانستند، ما نه؟

نگاهی به تجربه ترکیه در دهه ۲۰۰۰ میلادی نشان می‌دهد که می‌توان با اصلاحات اقتصادی درست، تورم را مهار کرد. این کشور که در دهه ۹۰ میلادی از تورم‌های ۶۰ تا ۷۰ درصدی رنج می‌برد، با اصلاحات پولی، استقلال بانک مرکزی و کنترل کسری بودجه توانست آن را به زیر ۱۰ درصد برساند. اما چرا در ایران این اتفاق نیفتاده است؟ چون در اینجا، تصمیمات کوتاه‌مدت بر اصلاحات بلندمدت اولویت داشته‌اند.

خبر مرتبط

دیپلماسی اقتصادی در توسعه صنایع داخلی نفت و گاز

صنعت نفت ایران نیازمند دیپلماسی اقتصادی، تقویت همکاری‌های بین‌المللی، بومی‌سازی فناوری‌ها و حمایت از تولید داخلی برای غلبه بر چالش‌های تحریمی است.

آیا تورم یک سرنوشت محتوم است؟

بسیاری فکر می‌کنند تورم در ایران اجتناب‌ناپذیر است، اما واقعیت این است که با سیاست‌گذاری صحیح می‌توان آن را کنترل کرد. چه باید کرد؟

1. محدود کردن چاپ پول و کنترل پایه پولی: بانک مرکزی باید استقلال داشته باشد و از خلق پول بی‌ضابطه جلوگیری کند.
2. اصلاح نظام مالیاتی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی: به جای تکیه بر دلارهای نفتی، باید درآمدهای پایدار برای دولت ایجاد شود.
3. ثبات سیاست‌گذاری و شفافیت اقتصادی: وقتی قوانین اقتصادی هر روز تغییر می‌کنند، سرمایه‌گذاران اعتمادشان را از دست می‌دهند و نقدینگی سرگردان راهی بازارهای غیرمولد می‌شود.
4. سرمایه‌گذاری روی تولید داخلی و افزایش بهره‌وری: بدون افزایش تولید، مهار تورم غیرممکن است.

مهار تورم؛ اراده‌ای هست یا باز هم وعده؟

تورم در ایران دیگر یک بحران ناگهانی نیست، بلکه به بخشی از زندگی مردم تبدیل شده است. نسل‌های جدید دیگر خاطره‌ای از اقتصاد باثبات ندارند و گرانی‌های مداوم به یک امر پذیرفته‌شده تبدیل شده اما این وضعیت قابل تغییر است. کشورهای بسیاری در جهان توانسته‌اند بحران‌های اقتصادی مشابه را پشت سر بگذارند و ایران نیز می‌تواند، اگر تصمیمات سخت اما ضروری اتخاذ شود.

اما مسئله اینجاست که تصمیم‌گیران اقتصادی چقدر حاضرند برای اصلاحات اساسی، هزینه‌های کوتاه‌مدت را بپذیرند؟ اصلاحات اقتصادی همیشه با مقاومت‌هایی همراه است؛ چه از سوی گروه‌های ذی‌نفع و چه از سوی مردم که از تغییرات ناگهانی نگران می‌شوند. نکته کلیدی اینجاست که تاوان نپذیرفتن این اصلاحات، ادامه یافتن همین وضعیت است.

آیا در سال جدید، تصمیمات واقعی برای مهار تورم گرفته خواهد شد، یا همچنان باید پذیرای مهمان ناخوانده تورم باشیم؟ سیاست‌گذاران باید تصمیم بگیرند که آیا مسیر سخت اصلاحات را انتخاب می‌کنند، یا همچنان در دام راه‌حل‌های مقطعی و تسکین‌های کوتاه‌مدت گرفتار خواهند ماند.