تاثیر افزایش درآمدهای دولت در صورت توافق بر بازار سرمایه

به گزارش شهر بورس، صادق توکلی – مدیرعامل سبدگردان انتخاب اول

در شرایطی که توافق‌های سیاسی می‌تواند به رفع تحریم‌ها و آزادسازی منابع مالی منجر شود، افزایش درآمدهای دولت به شکل محسوسی محتمل است. این افزایش عمدتاً از محل صادرات نفت و گاز، دسترسی به منابع بلوکه‌شده ارزی و بهبود تجارت خارجی حاصل می‌شود. اما چگونه این تحول می‌تواند بر بازار سرمایه اثر بگذارد؟ برای پاسخ، ابتدا باید مکانیزم‌های این تاثیرگذاری را در اقتصاد و بازار سرمایه بررسی کنیم.

• کاهش فشارهای مالی دولت و اثرات آن بر بودجه

با افزایش درآمدهای نفتی و غیرنفتی، دولت دیگر نیازی به استقراض از بانک مرکزی یا فروش اوراق بدهی در ابعاد بزرگ نخواهد داشت. این اتفاق منجر به کاهش هزینه تامین مالی و در نتیجه افزایش طرح های توسعه شرکت ها می باشد.

در آمریکا، پس از جنگ جهانی دوم، افزایش درآمدهای مالیاتی و کاهش هزینه‌های نظامی باعث شد دولت از استقراض سنگین فاصله بگیرد. این مسئله موجب شد بازار سهام در دهه ۱۹۵۰ میلادی یکی از بهترین دوران‌های خود را تجربه کند، چرا که کاهش استقراض دولت به معنای کاهش فشار بر نرخ‌های بهره و افزایش نقدینگی در دسترس بخش خصوصی بود. این شرایط، اعتماد سرمایه‌گذاران را افزایش داد و انگیزه‌ای قوی برای ورود سرمایه‌ها به بازار سهام ایجاد کرد. در ایران نیز مشابه این روند در سال ۱۳۹۴ و بعد از اجرایی شدن برجام مشاهده شد؛ زمانی که دولت توانست با درآمدهای نفتی، بدهی‌های معوق خود را تسویه کند و رشد نقدینگی را تا حدودی محدود سازد.

• کاهش نرخ بهره و جذاب‌تر شدن بازار سهام

از اولین اقداماتی که بانک مرکزی می‌تواند در صورت بهبود شرایط اقتصادی انجام دهد، کاهش نرخ بهره است. کاهش نرخ بهره باعث می‌شود سرمایه‌گذاران از بازارهای بدون ریسک، نظیر سپرده‌های بانکی، به سمت بازار سرمایه حرکت کنند.

در بحران مالی ۲۰۰۸، بانک مرکزی ایالات متحده نرخ بهره را به نزدیک صفر رساند و این اقدام منجر به رشد قابل توجه شاخص‌های بورس شد. در ایران نیز در سال‌های اخیر، هرگاه نرخ بهره واقعی کاهش یافته، شاخص‌های بازار سرمایه جهش داشته‌اند.

• افزایش هزینه‌های عمرانی

با افزایش درآمدهای دولت، امکان اجرای پروژه‌های عمرانی بزرگ‌تر فراهم می‌شود. این پروژه‌ها می‌توانند تقاضای داخلی برای محصولات فولادی، سیمان و دیگر مواد اولیه را افزایش دهند. شرکت‌های فعال در این حوزه‌ها معمولاً از اولین گروه‌هایی هستند که از چنین تحولی سود می‌برند.

در دهه ۱۹۳۰، پروژه‌های زیرساختی در دوران نیو دیل (New Deal) در آمریکا نه تنها باعث کاهش بیکاری شد، بلکه موجب رشد شرکت‌های فعال در حوزه‌های ساختمانی و فولادی گردید. در ایران نیز تجربه رشد پروژه‌های عمرانی در دهه ۱۳۸۰ نشان داد که این رویکرد می‌تواند به نفع صنایع بورسی تمام شود.

• بهبود شرایط شرکت‌های صادرات‌محور

توافق سیاسی و افزایش درآمدهای دولت معمولاً با کاهش محدودیت‌های صادراتی همراه است. شرکت‌هایی که به بازارهای بین‌المللی وابسته‌اند، می‌توانند با استفاده از این فرصت، سهم خود از بازار جهانی را افزایش دهند.

در سال ۲۰۱۵ و پس از برجام، بسیاری از شرکت‌های پتروشیمی و معدنی ایران توانستند قراردادهای صادراتی جدیدی منعقد کنند و سودآوری خود را به شکل قابل توجهی افزایش دهند. این تجربه نشان می‌دهد که رفع موانع صادراتی می‌تواند یک محرک قوی برای بازار سرمایه باشد.

• افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی

یکی از اثرات غیرمستقیم افزایش درآمدهای دولت، کاهش ریسک سیستماتیک است. با بهبود شرایط کلان اقتصادی، سرمایه‌گذاران به آینده اطمینان بیشتری پیدا می‌کنند و برای ورود به بازار بورس ترغیب می‌شوند.

در دوران پس از تحریم‌های ۲۰۱۵، آماده سازی بستر ورود سرمایه‌گذاران خارجی به بازار بورس ایران نشان داد که چگونه کاهش ریسک‌های سیاسی و اقتصادی می‌تواند سرمایه‌های تازه را جذب کند. تجربه بازارهای نوظهور، مانند برزیل و هند، نیز حاکی از آن است که هرگاه درآمدهای دولت افزایش یافته و سیاست‌های مالی بهبود یافته، بازار سرمایه نیز رونق گرفته است.

• کاهش بار مالیاتی و حمایت از تولید

افزایش درآمدهای نفتی می‌تواند دست دولت را برای کاهش مالیات بر تولید و شرکت‌های صنعتی باز کند. کاهش نرخ مالیات یکی از سیاست‌هایی است که در بسیاری از کشورها برای رونق بخشیدن به بازار سرمایه اجرا شده است.

در سال ۲۰۱۸، دولت آمریکا با کاهش مالیات‌ها، به ویژه برای شرکت‌ها، رشد قابل توجهی در شاخص‌های بورس ایجاد کرد. در ایران نیز کاهش مالیات بر سود شرکت‌ها می‌تواند سودآوری آن‌ها را افزایش داده و جذابیت بازار سرمایه را دوچندان کند.

• با چه چیزی روبرو می­شویم؟

افزایش درآمدهای دولت در صورت توافق سیاسی، یک فرصت طلایی برای رونق بازار سرمایه است. از کاهش نرخ بهره گرفته تا افزایش هزینه‌های عمرانی و تقویت اعتماد سرمایه‌گذاران، تمامی این عوامل می‌توانند به رشد پایدار بورس کمک کنند. اما باید به یاد داشت که مدیریت صحیح این درآمدها و استفاده بهینه از منابع مالی، شرط اصلی تحقق این اهداف است. بازار سرمایه همچون آینه‌ای از اقتصاد عمل می‌کند و هرگونه بهبود در شرایط کلان اقتصادی، در نهایت در این آینه بازتاب خواهد یافت.