بورس و وزارتِ «همتی»/ نسخه جدید از داستان تکراری!

محمد مصدری – شهر بورس؛ عبدالناصر همتی چهره‌ای است که روز یکشنبه، بیست و یکم مرداد ماه، از جانب مسعود پزشکیان به عنوان گزینه وزارت امور اقتصادی و دارایی به مجلس شورای اسلامی معرفی شده است.

همتی در سال ۱۳۳۶ در کبودرآهنگ همدان متولد شد. وی در سال ۱۳۵۷ از دانشگاه تهران مدرک کارشناسی رشته اقتصاد گرفت، پس از آن با رتبه یک کارشناسی ارشد اقتصاد را در همان دانشگاه آغاز کرد و در سال ۱۳۶۷ مدرک فوق لیسانس دریافت کرد، او در سال ۱۳۷۲ از دانشگاه تهران مدرک دکترای علوم اقتصادی اخذ کرد. او همچنین دوره‌های حسابرسی پیشرفته را از مؤسسه کوپرز اند لیبراند در سال ۱۳۵۶ و مطالعات اقتصاد در سال ۱۳۷۰ را در لندن پشت سر گذاشته است.

همتی از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ به عنوان رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران فعالیت کرد و پیش از آن نیز در پست‌های مهم دیگری همچون رئیس بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران و سفیر ایران در چین فعالیت کرده بود.

در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران در سال ۱۴۰۰، همتی به عنوان یکی از نامزدهای اصلاح‌طلب شرکت کرد اما در نهایت به عنوان نفر سوم در این انتخابات قرار گرفت. او در انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری نیز نامزد شد که صلاحیتش از سوی شورای نگهبان مورد تأیید قرار نگرفت.

خبر مرتبط

افت ۱۹ درصدی درآمدهای بورس تهران در سال ۱۴۰۳

درآمدهای عملیاتی بورس تهران در پایان سال ۱۴۰۳ با کاهش ۱۹ درصدی نسبت به سال قبل، به ۵۸۵ میلیارد تومان رسید.

رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰)، رئیس بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران (۱۳۸۵ تا ۱۳۹۲ و ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷)، مدیرعامل بانک ملی ایران (۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵)، سفیر ایران در چین (۱۳۹۴ تا ۱۳۹۵) و استادیار دانشگاه تهران از جمله سوابق ‌همتی است.

یوسف شریفی، استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی، در گفت‌وگو با شهر بورس درباره عملکرد عبدالناصر همتی در دوران ریاست بانک مرکزی و تأثیر آن بر بازار سرمایه گفت: عبدالناصر همتی در دوران حضور خود در بانک مرکزی، با سیاست‌های ارزی و نقدینگی که اعمال کرد، نقش بزرگی در تثبیت بازار ارز و کاهش نوسانات ارزی داشت. این اقدامات، به‌ویژه در زمانی که بحران ارزی شدید بود، توانست بخشی از نوسانات را کاهش دهد. با این حال، سیاست‌های پولی او باعث بروز انتقادات از سوی فعالان بازار سرمایه شد.

وی افزود: در دوران ریاست همتی، بازار سرمایه با مشکلات قابل توجهی مواجه شد. مداخلات برای تثبیت ارز و تغییرات در نرخ بهره، باعث افزایش نوسانات در بورس شد. اگرچه سیاست‌های ارزی همتی منجر به کاهش نوسانات در بازار ارز شد، اما نبود برنامه‌های حمایتی قوی و ناهماهنگی بین سیاست‌های پولی و بازار سرمایه، به ریزش بازار منجر شد.

آراد پورکار، تحلیلگر اقتصادی و کارشناس بازار سرمایه، در خصوص تأثیر سیاست‌های عبدالناصر همتی در بانک مرکزی و وزارت اقتصاد بر بازار سرمایه اظهار کرد: همتی با توجه به تجربیات خود در مدیریت بحران‌های ارزی، به‌طور موثر در تلاش برای تثبیت نرخ ارز و کنترل تورم بود. اما در همان دوران، سیاست‌هایش برای کنترل بازار سرمایه، به‌ویژه در استفاده از نرخ بهره و سایر مداخلات ارزی، موجب نارضایتی شدید فعالان بورس شد.

پورکار افزود: یکی از مشکلات عمده دوران ریاست همتی بر بانک مرکزی، عدم هماهنگی سیاست‌های اقتصادی با نیازهای بازار سرمایه بود. در حالی که بانک مرکزی اقداماتی برای کنترل تورم و مدیریت نقدینگی انجام می‌داد، بازار سرمایه همچنان با مشکل کمبود نقدینگی و بی‌ثباتی مواجه بود. این وضعیت نشان داد که در کنار اقدامات اصلاحی پولی، باید توجه ویژه‌ای به بازار سرمایه و مشوق‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری داشته باشیم.

عملکرد همتی در دوران ریاست در بانک مرکزی

در دوران ریاست همتی بر بانک مرکزی، بازار سرمایه با مشکلاتی مواجه شد که نارضایتی‌ اهالی بورس را به همراه داشت.

رشد بازار سرمایه از سال ۱۳۹۸ آغاز شد و در سال ۱۳۹۹ به اوج خود رسید. همزمان با موج گسترده ورود مردم به بازار سرمایه، هشدارهایی از سوی کارشناسان در راستای جلوگیری از حبابی شدن قیمت‌ها داده می‌شد اما بورس آنقدر نقدینگی به خود جلب کرده بود که این نقدینگی اجازه حتی کوچک‌ترین اصلاح‌ها را هم نمی‌داد.

در همان مقطع، شاپور محمدی رئیس وقت سازمان بورس طرحی را جهت کاهش دامنه نوسان به شورای عالی بورس برد و صراحتاً از لزوم جلوگیری از رشد شارپی بازار سخن گفت. همین موضوع انتقادات زیادی را به سازمان بورس وارد کرد و حتی شنیده شده که در جلسه شورای عالی بورس، عبدالناصر همتی که در آن مقطع رئیس بانک مرکزی بود گفته: بگذارید مردم سود کنند، چه مشکلی با پول درآوردن مردم دارید؟!

اندکی پس از این اتفاقات، شاپور محمدی استعفای خود را از ریاست سازمان بورس اعلام کرد و حسن قالیباف اصل جایگزین او شد. از مردادماه ۱۳۹۹ هم که ریزش بورس آغاز شد، بارها از همتی به عنوان یکی از عاملان اصلی بزرگ‌ترین ریزش تاریخ بازار سرمایه یاد شد.

در آن روزها، سیاست‌های پولی و ارزی، شامل تغییرات ناگهانی در نرخ بهره و مداخلات برای تثبیت ارز، به نوسانات شدید قیمت‌ها دامن زد و باعث بی‌ثباتی در بازار بورس و در نتیجه ناامیدی سرمایه‌گذاران شد.

در آن زمان اهالی بورس‌ احساس کردند که بانک مرکزی در ارائه حمایت‌های مؤثر برای بازار بورس ناکام بوده است. علی‌رغم اقداماتی مانند افزایش سقف صندوق‌های تثبیت بازار، بسیاری از سرمایه‌گذاران بر این باور بودند که حمایت‌ها به اندازه کافی قوی و به موقع نبوده و مداخلات انجام شده نتوانسته‌اند به طور کامل از کاهش ارزش سهام و بحران‌های بورس جلوگیری کنند.

همتی در تلاش برای مدیریت بحران‌های ارزی و نقدینگی، سیاست‌هایی را به اجرا گذاشت که گاه باعث تشدید مشکلات در بورس شد. تغییرات در نرخ ارز و سیاست‌های نقدینگی، به طور غیرمستقیم بر بورس تأثیر گذاشت و باعث افزایش نوسانات و عدم اطمینان در بازار شد.

همتی – بورس؛ این راه به کجا می‌رود؟

در صورتی که او از مجلس رای اعتماد بگیرد، باید منتظر یکی از «بازاری‌ترین» وزرای اقتصاد باشیم. همتی به خوبی بازارها را می‌شناسد و می‌تواند برای بهبود آنها قدم‌هایی را بردارد.

او احتمالاً در صورتی وزارت اقتصاد را تحویل خواهد گرفت که بازار سرمایه طی چهار سال، چیزی جز ریزش نداشته و اصلاً روزهای خوبی را تجربه نکرده است. حضور او در بانک مرکزی نیز در سال ۱۳۹۷ تقریباً در چنین شرایطی رخ داد. در آن مقطع نیز بازار سرمایه پس از ریزس سال ۱۳۹۲ روزهای خوبی را سپری نمی‌کرد و پس از حضور همتی در بانک مرکزی کم‌کم توانست وضعیت خود را بهبود ببخشیده و یک رشد رویایی را تجربه کند.

حال در این مقطع نیز فعالان بازار سرمایه امید دارند که پس از سال‌ها، با اتخاذ تصمیمات عاقلانه از سوی وزارت اقتصاد شاهد بهبود وضعیت بازار سرمایه باشیم. انتظار می‌رود که همتی با بهره‌گیری از تجربه‌های گذشته خود، به دنبال ایجاد ثبات اقتصادی، اصلاحات ساختاری، و بهبود وضعیت بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری باشد.