به گزارش شهر بورس، بهرام عکاشه، زمین‌شناس و ژئوفیزیکدان برجسته ایرانی و پدر علم زلزله‌شناسی ایران، نقش کلیدی و بی‌بدیلی در توسعه این علم در کشور ایفا کرد. او با تاسیس و توسعه شبکه‌های زلزله‌نگاری ایران، تربیت نسل‌های متخصص، انتشار مقالات علمی داخلی و بین‌المللی و فعالیت‌های گسترده در حوزه آگاهی‌بخشی عمومی درباره خطرات زلزله، میراثی ماندگار از خود به جای گذاشت. در ادامه بیوگرافی بهرام عکاشه را بخوانید.
بیوگرافی بهرام عکاشه
بهرام عکاشه در سال ۱۳۱۵ در مسجدسلیمان، استان خوزستان متولد شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاهش و اهواز گذراند و در سال ۱۳۳۴ با کسب رتبه اول دیپلم ریاضی از دبیرستان دکتر حسابی فارغ‌التحصیل شد. همان سال وارد رشته فیزیک دانشگاه تهران شد و در سال ۱۳۳۸ مدرک کارشناسی خود را دریافت کرد.
سپس به عنوان دانشجوی بورسیه به آلمان اعزام شد و در دانشگاه‌های اشتوتگارت و فرانکفورت به تحصیل در رشته‌های ژئوفیزیک، زمین‌شناسی و زلزله‌شناسی پرداخت. او در سال ۱۳۴۷ موفق به اخذ درجه دکتری ژئوفیزیک از دانشگاه فرانکفورت شد و در این مدت تجربه عملی مهمی در ثبت داده‌های زلزله در پایگاه زلزله‌سنجی غرب فرانکفورت کسب کرد.
فعالیت‌های علمی و حرفه‌ای بهرام عکاشه
در سال ۱۳۴۸ به ایران بازگشت و به موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران پیوست. او در سال ۱۳۶۴ به مرتبه استادی رسید و سال‌ها ریاست بخش زلزله‌شناسی این موسسه را بر عهده داشت تا اینکه در سال ۱۳۷۸ بازنشسته شد.
عکاشه در سال ۱۳۷۳ رشته ژئوفیزیک را در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال تاسیس کرد و به مدت ۱۴ سال مدیریت گروه ژئوفیزیک و سپس دانشکده علوم پایه را به عهده داشت. طی این سال‌ها، ده‌ها متخصص و پژوهشگر زلزله‌شناسی و ژئوفیزیک را تربیت کرد که بسیاری از آنها در مراکز علمی و پژوهشی کشور فعالیت دارند.
او بیش از ۱۰۰ مقاله علمی داخلی و ۳۵ مقاله بین‌المللی در زمینه ژئوفیزیک و زلزله‌شناسی منتشر کرد. همچنین چند کتاب تالیفی و ترجمه در حوزه زلزله‌شناسی از او باقی مانده که از منابع مهم علمی در این رشته هستند.
تاسیس و توسعه شبکه‌های زلزله‌نگاری ایران
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای بهرام عکاشه، نقش کلیدی او در تاسیس و گسترش شبکه‌های زلزله‌نگاری سراسری در ایران بود. این شبکه‌ها که شامل ده‌ها ایستگاه مجهز به دستگاه‌های پیشرفته ثبت لرزه‌ای هستند، امکان جمع‌آوری داده‌های دقیق و به‌روز را برای تحلیل و پیش‌بینی زلزله‌ها فراهم کرده‌اند.
عکاشه با همکاری وزارت علوم، سازمان زمین‌شناسی و مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، این شبکه‌ها را به شکلی علمی و استاندارد راه‌اندازی کرد که تاثیر بسزایی در ارتقای دانش زلزله‌شناسی و کاهش خسارات ناشی از زلزله در ایران داشته است.
دیدگاه‌ها و آگاهی‌بخشی عمومی بهرام عکاشه
عکاشه همواره نسبت به خطرات زلزله در تهران و سایر مناطق کشور هشدار می‌داد و معتقد بود تهران به دلیل واقع شدن بر روی گسل‌های فعال، در معرض زلزله‌ای با بزرگی بیش از ۷ ریشتر قرار دارد. او از سال‌ها پیش بر ضرورت مقاوم‌سازی ساختمان‌ها، بهبود استانداردهای ساختمانی و آموزش عمومی جامعه تاکید داشت.
وی همچنین از ایده انتقال پایتخت به منطقه‌ای با ریسک کمتر حمایت می‌کرد و معتقد بود که پیشگیری و مدیریت ریسک‌های زلزله باید به عنوان اولویت ملی تلقی شود. عکاشه همواره با دیدگاه‌های غیرعلمی که زلزله را پدیده‌ای صرفا ماورایی می‌دانستند، مخالفت می‌کرد و تاکید داشت علم و فناوری می‌تواند خسارات را به طور چشمگیری کاهش دهد.
او به شدت از سانسور اطلاعات زلزله توسط برخی نهادها انتقاد داشت و خواستار شفافیت اطلاعات برای افزایش آمادگی عمومی بود. علاوه بر فعالیت‌های علمی، عکاشه همکاری نزدیکی با رسانه‌های مختلف از جمله روزنامه‌های کیهان و اطلاعات داشت و در قالب مقالات و مصاحبه‌ها، دانش زلزله‌شناسی را به زبان ساده برای مردم توضیح می‌داد.
افتخارات و میراث علمی بهرام عکاشه
در سال ۱۴۰۱، بنیاد میراث پاسارگاد به پاس دهه‌ها فعالیت مستمر علمی، آموزشی و آگاهی‌بخشی، بهرام عکاشه را به عنوان «شخصیت برتر سال» در حوزه میراث طبیعی و محیط زیست ایران معرفی کرد. این جایزه تقدیری از تلاش‌های بی‌وقفه او در ارتقاء سطح علمی کشور و افزایش آمادگی جامعه در برابر زلزله بود.
میراث بهرام عکاشه شامل تربیت نسل‌های متخصص و پژوهشگر، ایجاد زیرساخت‌های علمی و شبکه‌های زلزله‌نگاری پیشرفته و انتشار ده‌ها مقاله و کتاب علمی است که هنوز هم در آموزش و پژوهش مورد استفاده قرار می‌گیرند.
درگذشت بهرام عکاشه
بهرام عکاشه در ۱۲ خرداد ۱۴۰۴ در سن ۸۹ سالگی درگذشت. این خبر با واکنش‌های گسترده‌ای در رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و محافل علمی ایران همراه شد. بسیاری از شاگردان و همکارانش مانند دکتر مهدی زارع، استاد دانشگاه و از شاگردان او، نقش بی‌بدیل عکاشه در پیشرفت علم زلزله‌شناسی ایران را ستودند و او را به عنوان نماد تعهد علمی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی توصیف کردند.
نتیجه‌گیری
بهرام عکاشه با تعهد و پشتکار در راه پیشرفت علم زلزله‌شناسی ایران، نقشی محوری در ارتقای دانش، آموزش و توسعه زیرساخت‌های علمی کشور داشت. تلاش‌های او در حوزه پژوهش، آموزش و آگاهی‌بخشی عمومی، او را به یکی از چهره‌های برجسته و ماندگار علمی ایران تبدیل کرده است که میراثش الهام‌بخش نسل‌های آینده خواهد بود.
