بازار اوراق بدهی چیست؟ | راهنمای کامل سرمایه‌گذاری در آن

به گزارش شهر بورس، در دنیای امروز، ابزارهای مالی متنوعی برای مدیریت سرمایه و تأمین مالی پروژه‌های بزرگ وجود دارد. بازار اوراق بدهی یکی از مهم‌ترین بخش‌های بازارهای مالی است که به شرکت‌ها و دولت‌ها اجازه می‌دهد منابع مالی مورد نیاز خود را تأمین کنند. در این مقاله آموزشی، به زبان ساده، انواع اوراق بدهی، ویژگی‌ها، مزایا و نحوه سرمایه‌گذاری در بازار اوراق بدهی را بررسی می‌کنیم.

اوراق بدهی چیست؟

اوراق بدهی (Debt Securities) ابزارهای مالی هستند که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند تا با خرید این اوراق، به ناشر (شرکت، دولت یا مؤسسه مالی) وام بدهند و در ازای آن، سود مشخصی دریافت کنند. برخلاف سهام، دارندگان اوراق بدهی مالکیتی در شرکت ندارند، اما نسبت به بازپرداخت اصل سرمایه و دریافت سود در اولویت قرار دارند.

انواع اوراق بدهی

1. اوراق بدهی دولتی (Government Bonds)

دولت‌ها برای تأمین بودجه پروژه‌های عمرانی و هزینه‌های عمومی، اقدام به انتشار این اوراق می‌کنند. این اوراق معمولاً کم‌ریسک‌ترین نوع اوراق بدهی هستند. مثال: اوراق خزانه اسلامی که در ایران منتشر می‌شود.

2. اوراق بدهی شرکتی (Corporate Bonds)

شرکت‌ها برای تأمین مالی پروژه‌های خود از این اوراق استفاده می‌کنند. این اوراق بسته به اعتبار شرکت، ممکن است بازدهی و ریسک بیشتری داشته باشند. مثال: اوراق مشارکت شرکت‌های پتروشیمی یا خودروسازی.

3. اوراق اجاره (Lease Bonds)

شرکت‌ها دارایی‌هایی مثل تجهیزات یا املاک را اجاره می‌دهند و سرمایه‌گذاران با خرید این اوراق، از اجاره‌بهای آن سود دریافت می‌کنند. مثال: استفاده از اوراق اجاره برای خرید واگن‌های راه‌آهن.

4. اوراق استصناع (Istisna Bonds)

برای تأمین مالی پروژه‌های ساخت‌وساز یا تولیدی استفاده می‌شود. مثال: تأمین مالی ساخت نیروگاه‌های برق با اوراق استصناع.

5. اوراق جعاله (Ju’alah Securities)

برای تأمین مالی پروژه‌هایی که پاداش مشخصی دارند، مانند تعمیر مدارس و جاده‌سازی. مثال: بانک‌ها برای بازسازی مدارس از این اوراق استفاده کرده‌اند.

6. اوراق صکوک (Sukuk)

جایگزینی اسلامی برای اوراق قرضه که مبتنی بر دارایی‌های واقعی است. مثال: شرکت‌های هواپیمایی برای خرید ناوگان جدید از صکوک استفاده کرده‌اند.

7. اوراق قرض‌الحسنه (Gharz al-Hasna Bonds)

این اوراق سودی ندارند و صرفاً برای تأمین مالی پروژه‌های خیریه استفاده می‌شوند. مثال: استفاده از این اوراق برای ساخت مسکن در مناطق محروم.

ویژگی‌های اوراق بدهی

• تاریخ سررسید: زمانی که اصل سرمایه به سرمایه‌گذار بازگردانده می‌شود.
• نرخ سود: سود مشخصی که به صورت دوره‌ای به سرمایه‌گذار پرداخت می‌شود.
• ریسک نکول: احتمال اینکه ناشر نتواند بدهی خود را پرداخت کند.
• بازار ثانویه: امکان خرید و فروش اوراق بدهی در بازارهای مالی.

مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در بازار اوراق بدهی

مزایا:

• ریسک کمتر نسبت به سهام: بازدهی مشخص و پرداخت‌های دوره‌ای.
• درآمد ثابت: ایده‌آل برای سرمایه‌گذاران محافظه‌کار.
• نقدشوندگی بالا: بسیاری از اوراق بدهی در بازارهای مالی قابل خرید و فروش هستند.

معایب:

• بازدهی پایین‌تر نسبت به سهام: پتانسیل رشد کمتر نسبت به بازار سهام.
• ریسک نرخ بهره: افزایش نرخ بهره ممکن است ارزش اوراق را کاهش دهد.
• ریسک نکول: در صورت ورشکستگی شرکت ناشر، ممکن است پرداختی‌ها با تأخیر یا کاهش همراه شود.

چگونه در بازار اوراق بدهی سرمایه‌گذاری کنیم؟

1. انتخاب نوع اوراق بدهی

بسته به اهداف سرمایه‌گذاری، باید بین اوراق دولتی، شرکتی یا سایر انواع اوراق یکی را انتخاب کنید.

2. بررسی رتبه‌بندی اعتباری

شرکت‌های اعتبارسنجی مانند مودیز (Moody’s) و استاندارد اند پورز (S&P) اوراق بدهی را بر اساس ریسک نکول رتبه‌بندی می‌کنند.

3. تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری

بهتر است ترکیبی از اوراق بدهی با سررسیدهای مختلف را در سبد خود داشته باشید تا ریسک را کاهش دهید.

4. استفاده از صندوق‌های سرمایه‌گذاری

صندوق‌های درآمد ثابت یک گزینه مناسب برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در اوراق بدهی هستند.

بازار اوراق بدهی یک ابزار قدرتمند برای تأمین مالی دولت‌ها و شرکت‌ها و همچنین یک گزینه سرمایه‌گذاری کم‌ریسک برای سرمایه‌گذاران است. درک کامل از انواع اوراق، ویژگی‌ها و نحوه سرمایه‌گذاری در این بازار می‌تواند به بهبود استراتژی‌های مالی کمک کند. سرمایه‌گذاران باید با بررسی دقیق شرایط بازار، انتخاب هوشمندانه‌ای در خرید اوراق بدهی داشته باشند تا بازدهی مناسبی از سرمایه‌گذاری خود کسب کنند.