انتقال آب ارس به تبریز؛ پروژه‌ای ۴۲ ساله در انتظار تکمیل

به گزارش شهر بورس، چهار دهه از زمانی که پروژه انتقال آب ارس به تبریز کلید خورد می‌گذرد؛ طرحی که قرار بود با انتقال آب از رودخانه مرزی ارس، بخشی از چالش‌های آبی کلان‌شهر تبریز و مناطق اطراف آن را برطرف کند.

هدف اصلی، تأمین آب شرب و صنعتی پایدار برای یکی از مهم‌ترین قطب‌های اقتصادی کشور بود. اما آنچه امروز در برابر ماست، پروژه‌ای است که به نمادی از بلاتکلیفی، کندی تصمیم‌گیری و فقدان اراده اجرایی تبدیل شده است.

این بلاتکلیفی در شرایطی ادامه دارد که بحران کم‌آبی و ناترازی انرژی روز به روز حادتر می‌شود و مطالبه عمومی برای تسریع در اجرای طرح، بیش از هر زمان دیگری به گوش می‌رسد.

پروژه انتقال آب ارس در یکصد و یازدهمین جلسه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی که در محل اتاق بازرگانی تبریز برگزار شد، محور اصلی گفت‌وگوی مسئولان بود.

در این جلسه، سید حمید پورمحمدی معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، بهرام سرمست استاندار آذربایجان شرقی، یونس ژائله، سید فرید موسوی نماینده مردم مراغه و عجب شیر در مجلس شورای اسلامی و جمعی از فعالان اقتصادی حضور داشتند.

یونس ژائله، رئیس اتاق بازرگانی تبریز، در این جلسه با اشاره به عمر ۴۲ ساله پروژه، گفت: انتقال آب ارس به تبریز که یکی از مطالبات اصلی مردم است، از سال ۱۳۶۲ کلید خورده ولی هنوز اجرایی نشده است. معلوم نیست چرا این‌قدر تنگ‌نظری وجود دارد تا این پروژه مهم به سرانجام نرسد.

وی خاطرنشان کرد: پیمانکار نمی‌تواند این پروژه را به سرانجام رساند و لازم است پیمانکار تعریف‌شده با پیمانکار بخش خصوصی جهت تسریع در انجام پروژه جایگزین شود.

ژائله کم‌آبی را بزرگ‌ترین تهدید برای استان و کشور دانست و افزود: در همین راستا، پیشنهاد بارورسازی ابرها را در استان مطرح کردیم که با پیگیری اتاق بازرگانی تبریز، هفته گذشته برای یک روز در استان اجرا شد و نتایج آن را در بارش‌های اخیر شاهد بودیم.»

وی با انتقاد از انتخاب یزد به‌عنوان مرکز بارورسازی کشور، گفت: این استان گزینه مناسبی برای این کار نیست، چرا که ابرهای باران‌زای مدیترانه‌ای از شمال و غرب کشور وارد می‌شوند، بنابراین استان آذربایجان‌شرقی بهترین مکان برای این منظور است.

رئیس اتاق بازرگانی تبریز در ادامه با انتقاد از عملکرد وزارت نیرو گفت: وزارت نیرو در حوزه صدور مجوز نیروگاه‌های خورشیدی و مدیریت نیروگاه‌ها ضعیف عمل کرده و اتفاقات خوبی نیفتاده است. احتمال این است که به عمد جهت تضعیف دولت و نظام اقداماتی صورت می‌گیرد. در این راستا نیز در شرایط قطعی برق، واحدهای صنایع کوچک و متوسط قطعاً تعطیل خواهند شد.

ژائله همچنین به مشکلات نقدینگی واحدهای تولیدی اشاره کرد و افزود: روند تسهیلات‌دهی برای استان آذربایجان شرقی در دهه ۱۳۹۰ به شدت نزولی بوده است. مقایسه آمار تسهیلات‌دهی با نسبت تولید ناخالص داخلی نشان می‌دهد با وجود سهم قابل توجه استان در ایجاد ارزش افزوده کل کشور، میزان تسهیلات استان اندک است؛ به نظر می‌رسد سپرده‌های این استان به سایر استان‌ها تسهیلات داده می‌شود.

سید حمید پورمحمدی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، در این نشست نیز گفت: این سازمان بیش از همه دغدغه احیای دریاچه ارومیه و به سرانجام رساندن پروژه انتقال آب ارس به تبریز را دارد و باید از تمام ظرفیت‌های ملی، دانشگاهی و مردمی برای احیای دریاچه ارومیه استفاده کنیم.

وی بیان اینکه برای اجرای طرح انتقال آب ارس به تبریز، ۲ کار مهم شامل لغو مصوبه قبلی و ترک تشریفات باید انجام گیرد، گفت: روز شنبه به طور مستقیم، مصوبه قبلی را در هیات دولت طرح و لغو می‌کنیم و برای ترک تشریفات نیز پیگیری‌های مربوطه انجام می‌گیرد.

پورمحمدی ادامه داد: درخواست برگزاری جلسه با اتاق بازرگانی تبریز از طرف خودم بود. برخلاف سایر استان‌ها، اینجا آمده‌ام تا بیشتر بشنوم تا اینکه صحبت کنم.

وی افزود: سازمان برنامه و بودجه فقط محل رفت‌وآمد دستگاه‌های دولتی نیست و بخش عمده تلاش ما معطوف به حل و فصل مسائل بخش خصوصی است.

معاون رئیس جمهور با بیان اینکه اغلب مطالب مطرح‌شده مربوط به سایر دستگاه‌ها بود، گفت: خود را در قبال همه مسائل پاسخگو می‌دانم و اگر دستگاهی کوتاهی کند، ما باید جبران کنیم. سازمان برنامه و بودجه آخرین پناهگاه مردم است.

پورمحمدی همچنین تصریح کرد: فعالان اقتصادی آذربایجان شرقی بدون هیچ شائبه‌ای در طول تاریخ منشأ تحولات بزرگی در اقتصاد، سیاست و فرهنگ کشور بوده‌اند. ما باید موانع را از مسیر این فعالان برداریم.

بشیر جعفری، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی تبریز، نیز در ادامه این جلسه با بیان اینکه دریاچه ارومیه حیات و ممات چهار استان است، تأکید کرد: طی سال‌های گذشته ۱۳.۵ همت برای این دریاچه هزینه شده ولی نتیجه‌ای در بر نداشته است. آیا دولت چهاردهم سرفصلی برای تأمین اعتبار آن در نظر خواهد گرفت؟

وی همچنین با اشاره به ضرورت رفع ناترازی آب افزود: استقرار مرکز ملی تحقیقات باروری ابرها در شمال‌غرب کشور، هواپیمای آنتونوف ۱۴۰ و سامانه‌های راداری هواشناسی از ملزومات احیای دریاچه ارومیه و بهبود وضعیت بارندگی در منطقه است.

پروژه انتقال آب ارس به تبریز، نه‌تنها یکی از قدیمی‌ترین پروژه‌های زیرساختی استان آذربایجان شرقی است، بلکه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین طرح‌های استراتژیک شمال‌غرب کشور شناخته می‌شود.

تأمین آب شرب پایدار برای کلان‌شهر تبریز و شهرهای اطراف، آن هم در شرایطی که کم‌آبی به یکی از بحران‌های جدی زیست‌محیطی و اجتماعی کشور تبدیل شده، از ضرورت‌های انکارناپذیر توسعه پایدار است. این پروژه می‌تواند وابستگی استان به منابع آب محدود محلی را کاهش دهد و زیرساختی ایمن برای زندگی جمعیت میلیونی منطقه فراهم آورد.

همچنین انتقال آب ارس نقش کلیدی در پشتیبانی از صنایع بزرگ و متوسط استان ایفا می‌کند. در شرایطی که بسیاری از واحدهای تولیدی با تهدید قطعی آب و برق مواجه‌اند، این طرح می‌تواند زمینه توسعه صنعتی، جذب سرمایه‌گذار و جلوگیری از مهاجرت نیروی کار به دیگر استان‌ها را فراهم کند.

همچنین احیای دریاچه ارومیه به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین اهداف محیط‌زیستی کشور در گرو مدیریت منابع آبی منطقه است. طرح انتقال آب ارس در کنار طرح‌های مکمل بارورسازی ابرها و ارتقای سامانه‌های هواشناسی می‌تواند نقشی مؤثر در بهبود تراز آبی منطقه ایفا کند.

در مجموع، انتقال آب ارس به تبریز نه‌فقط یک پروژه فنی، بلکه یک ضرورت حیاتی برای امنیت، رفاه، تولید و زیست‌بوم استان آذربایجان شرقی است اما با گذشت چهار دهه از آغاز پروژه انتقال آب ارس، این طرح درگیر پیچیدگی‌های مدیریتی، اجرایی و تخصیص منابع است و مشخص نیست این بلاتکلیفی تا چه زمانی ادامه خواهد داشت.