به گزارش شهر بورس، مصرف بنزین در تابستان امسال به بیش از ۱۲.۵ میلیارد لیتر رسیده است؛ رقمی که نشان‌دهنده رشد چشمگیر تقاضای سوخت و ضعف جدی در نوسازی ناوگان حمل‌ونقل کشور است. طبق آمار رسمی، بیش از ۲۲ میلیون وسیله نقلیه فرسوده در جاده‌های ایران در حال ترددند؛ ناوگانی که مصرف بالای سوخت و آلودگی هوا را به‌طور مستقیم افزایش داده و فشار سنگینی بر منابع انرژی و بودجه عمومی کشور وارد می‌کند.
مقیاسی از یک بحران انرژی
بر اساس اعلام وزارت نفت، مصرف ۱۲.۵ میلیارد لیتر بنزین در سه‌ماه تابستان معادل پیمودن ۱۵۶ میلیارد کیلومتر مسیر با خودرویی است که به‌طور متوسط ۸ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر می‌سوزاند؛ یعنی ۳.۹ میلیون دور چرخش به دور زمین.
این میزان سوخت معادل ۹ میلیون تُن بنزین است؛ رقمی برابر با وزن ۹ هزار برج ایفل یا بیش از ۳۰ میلیون خودروی سواری! چنین حجمی از مصرف، نشانه‌ای آشکار از اتلاف گسترده انرژی در کشور است.
بیش از نیمی از خودروها فرسوده‌اند
طبق داده‌های رسمی، در کشور ۴۱ میلیون و ۲۰۶ هزار وسیله نقلیه وجود دارد که از این میان ۲۲ میلیون و ۱۰۲ هزار دستگاه فرسوده محسوب می‌شوند؛ یعنی بیش از ۵۳ درصد ناوگان کشور.
از این تعداد، ۷.۵ میلیون خودرو سواری، ۱۱.۳ میلیون موتورسیکلت، ۲ میلیون وانت و ۳۸۵ هزار تاکسی عمر مفید خود را پشت سر گذاشته‌اند. همچنین، بیش از ۵۹ هزار اتوبوس، ۹۷ هزار مینی‌بوس و ۲۱۴ هزار کامیون نیز در وضعیت مشابه قرار دارند.
این وسایل نقلیه نه‌تنها مصرف سوخت بالاتری دارند، بلکه عامل اصلی انتشار ذرات معلق و آلودگی هوا در شهرهای بزرگ به‌شمار می‌روند. طبق اعلام وزارت بهداشت، سالانه بیش از ۴۰ هزار مرگ‌ومیر در کشور به‌طور مستقیم با آلودگی هوا مرتبط است.
اثرات اقتصادی و زیست‌محیطی فرسودگی ناوگان
خودروهای فرسوده، به‌طور میانگین دو تا سه برابر خودروهای جدید سوخت مصرف می‌کنند. این مسئله علاوه بر خسارت زیست‌محیطی، باعث افزایش هزینه‌های سوخت، فشار بر بودجه یارانه‌ها و کاهش ایمنی جاده‌ها می‌شود. از سوی دیگر، وابستگی به واردات بنزین و هزینه‌های سنگین تأمین آن، در صورت تداوم روند کنونی می‌تواند به بحرانی اقتصادی در سال‌های آینده منجر شود.
برنامه‌های دولت برای نوسازی ناوگان
فرشاد مقیمی، معاون وزیر صمت، از ادامه طرح‌های نوسازی ناوگان خبر داده و اعلام کرده است که در سال ۱۴۰۴ بیش از ۱۱۶ هزار خودرو در کشور اسقاط شده است. او تاکید کرد که این روند با هدف کاهش مصرف سوخت و آلایندگی‌ها ادامه خواهد یافت و آیین‌نامه مربوط به اسقاط شناورها نیز در دست تصویب است.
مقیمی افزود: تاکنون ۱۳ هزار مالک موتورسیکلت فرسوده برای جایگزینی ثبت‌نام کرده‌اند و ۸۳۲ راننده تاکسی نیز برای دریافت تاکسی‌های برقی به بانک‌ها معرفی شده‌اند. همچنین بیش از ۱,۲۲۴ دستگاه اتوبوس بین‌شهری با همکاری وزارت راه و صندوق نوآوری نوسازی شده‌اند و پیش‌بینی می‌شود این رقم تا ۱,۵۷۰ دستگاه افزایش یابد.
هشدار درباره آینده مصرف بنزین
کارشناسان انرژی هشدار می‌دهند اگر روند فعلی ادامه یابد، تا سال ۱۴۰۷ مصرف بنزین کشور به روزانه ۱۷۰ میلیون لیتر خواهد رسید و هزینه واردات و تأمین سوخت به بیش از ۱۶ میلیارد دلار در سال افزایش می‌یابد.
به باور تحلیلگران، تنها راه جلوگیری از این بحران، اجرای سریع‌تر طرح‌های اسقاط خودرو، حمایت از تولید خودروهای کم‌مصرف و برقی و سرمایه‌گذاری گسترده در زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی است.
آینده‌ای پاک‌تر با ناوگانی جوان
در صورت تداوم برنامه‌های نوسازی و هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی، می‌توان امید داشت که در سال‌های آینده ناوگانی جوان، ایمن و کم‌مصرف جایگزین خودروهای فرسوده فعلی شود. این تحول می‌تواند ضمن کاهش مصرف بنزین و آلودگی هوا، زمینه‌ساز پایداری انرژی و بهبود کیفیت زندگی در شهرهای بزرگ کشور شود.
منبع: مهر
