به گزارش شهر بورس، در دنیای امروز، هیچ کشوری به تنهایی قادر به تداوم رشد اقتصادی و حضور مؤثر در بازارهای جهانی نیست. زنجیره‌های تأمین بین‌المللی و وابستگی متقابل کشورها به یکدیگر، سبب شده تا توافق‌های تجاری به یکی از اصلی‌ترین ابزارهای توسعه اقتصادی بدل شوند. در این میان، موافقت‌نامه تجارت آزاد ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا را باید نقطه عطفی در تاریخ تجارت خارجی کشور دانست؛ توافقی که نه تنها سطح روابط ایران با پنج کشور عضو این اتحادیه را ارتقا داده، بلکه فرصت‌های بی‌سابقه‌ای برای حضور تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی در بازاری به وسعت بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار ایجاد کرده است.
این موافقت‌نامه، کاهش بی‌سابقه تعرفه‌ها، حذف موانع غیرتعرفه‌ای و تسهیل روند صادرات و واردات را به همراه داشته و به فعالان اقتصادی ایران این امکان را می‌دهد که با هزینه کمتر و سرعت بیشتر وارد عرصه رقابت منطقه‌ای و جهانی شوند.
موافقت‌نامه تجارت آزاد ایران و اوراسیا که پس از سال‌ها مذاکره در اردیبهشت ۱۴۰۴ وارد فاز دائمی شد، از نگاه کارشناسان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای اقتصادی کشور در دهه‌های اخیر محسوب می‌شود.
براساس مفاد این توافق، بیش از ۸۷ درصد ردیف‌های گمرکی میان ایران و اوراسیا به صفر رسیده و همین امر باعث شده صادرات ایران از میانگین سالانه ۶۰۰ میلیون دلار به حدود دو میلیارد دلار افزایش یابد. اهمیت این موافقت‌نامه تنها در رشد آمار تجاری خلاصه نمی‌شود؛ بلکه مسیری تازه برای ورود ایران به زنجیره‌های تأمین جهانی و ارتقای نقش کشور در بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی ایجاد کرده است.
نقش اتاق بازرگانی تبریز در موافقت‌نامه اوراسیا
اتاق بازرگانی تبریز به عنوان یکی از نهادهای کلیدی در تسهیل روابط تجاری ایران با کشورهای اوراسیا، نقشی اساسی در معرفی و بهره‌برداری از این فرصت‌ها ایفا کرده است. این اتاق با برگزاری نشست‌ها و ارائه مشاوره‌های تخصصی، تلاش کرده است که فعالان اقتصادی استان را با فرصت‌های جدید تجاری آشنا کرده و آن‌ها را در مسیر بهره‌برداری حداکثری از این موافقت‌نامه قرار دهد.
آموزش و آگاهی‌بخشی: اتاق بازرگانی تبریز با برگزاری نشست‌های تخصصی، مانند نشست «تبیین ظرفیت‌های تجاری با کشورهای اوراسیا»، فعالان اقتصادی را از تغییرات و مزایای این توافق آگاه کرده است.
حمایت از فرآیندهای صادراتی: با توجه به حذف تعرفه‌ها و آسان‌تر شدن روند صادرات به کشورهای عضو اوراسیا، اتاق تبریز نقش مهمی در تسهیل این فرآیند داشته و مشاوره‌های لازم را برای تجار فراهم کرده است.
پیگیری و انعقاد توافقات تجاری: این اتاق به عنوان واسطه‌ای میان بخش خصوصی و دولت، تجار را برای بهره‌برداری از موافقت‌نامه‌ها راهنمایی کرده است.
نشست «تبیین ظرفیت‌های تجاری با کشورهای اوراسیا» در اتاق تبریز
نشست «تبیین ظرفیت‌های تجاری با کشورهای اوراسیا» با حضور میرهادی سیدی، مسئول مذاکرات تجاری ایران و اوراسیا، و مدیران حوزه فاوا و خدمات بازرگانی اتاق ایران، به همراه آشنایی با فرآیند سامانه جدید صدور گواهی مبدا و به‌صورت دو روز متوالی، ویژه‌ی اعضای اتاق تبریز و همچنین فعالان اقتصادی مرند، جلفا و نوردوز، در اتاق بازرگانی تبریز و شهرستان جلفا برگزار شد.
در ابتدای این نشست، منصور حیدری، کارشناس مرکز پژوهش‌های اتاق تبریز به ارائه‌ی گزارشی از نمای کلی تجارت ایران با اوراسیا و ظرفیت‌های تجاری پرداخت.
میرهادی سیدی، مشاور امور بین‌الملل و توافق‌نامه‌های تجاری سازمان توسعه تجارت و مسئول مذاکرات تجاری ایران و اوراسیا، در سخنانی گفت: در مسیر مذاکره با اوراسیا به‌خوبی دیدیم که دنیا تغییر کرده اما ما هنوز تغییر نکرده‌ایم. تعداد موافقت‌نامه‌های تجاری در جهان طی سه دهه از حدود ۷۰ مورد به بیش از ۷۰۰–۸۰۰ مورد رسیده است. این روند صعودی نشان می‌دهد کشورها حتی برای تولید ساده‌ترین کالاها مانند دوچرخه، نیازمند توافق‌های تجاری هستند. ترکیه امروز ۲۳ موافقت‌نامه تجارت آزاد دارد که هرکدام حدود ۴ هزار ردیف تعرفه‌ای (HS Code) را صفر کرده‌اند. در حالی‌که ایران پیش از موافقت‌نامه اوراسیا تنها شش موافقت‌نامه دوجانبه داشت که مجموعاً هزار قلم کالا را پوشش می‌داد و حتی یک قلم هم تعرفه‌اش صفر نشده بود. به همین دلیل این موافقت‌نامه با اوراسیا متفاوت است و نقطه عطفی در تجارت خارجی ما محسوب می‌شود.
وی درباره روند مذاکرات افزود: وقتی وارد گفتگوها شدیم، با یک واقعیت سخت روبه‌رو شدیم؛ طبق قواعد سازمان تجارت جهانی (WTO)، کشورهای توسعه‌یافته عضو مانند روسیه نمی‌توانند توافق‌های نصفه‌نیمه یا ترجیحی با پوشش محدود امضا کنند. یعنی روسیه نمی‌توانست با ما توافق کند که فقط نصف تعرفه‌ها 50 درصد کاهش یابد؛ تنها گزینه تجارت آزاد و صفر کردن تعرفه‌ها بود. اگر بر این قاعده اصرار می‌شد، مذاکرات به شکست می‌انجامید.
به گفته سیدی، این موافقت‌نامه از ۵ آبان ۱۳۹۸ اجرایی شد. در عمل، یک موافقت‌نامه محدود یا اصطلاحاً Partial Scope Agreement بود و کاهش تعرفه داشتیم، نه حذف کامل. مذاکراتش از سال‌های ۱۳۹۴–۱۳۹۵ آغاز شد و نهایتاً در آستانه اجلاس قزاقستان امضا گردید. در مراسم امضا حدود ۵۰ نفر حضور داشتند و وزیر وقت نیز متن را امضا کرد.
مسئول مذاکرات ایران با اوراسیا، درباره نتایج این توافق توضیح داد:پیش از اجرا، صادرات ایران به اوراسیا به‌طور متوسط سالانه ۶۰۰ میلیون دلار بود، اما پس از آغاز موافقت‌نامه، صادرات به‌تدریج افزایش یافت و سال گذشته به حدود دو میلیارد دلار رسید؛ یعنی بیش از سه برابر رشد، آن هم در شرایطی که با مشکلات حمل‌ونقل، محدودیت‌های ارزی و موانع دیگر روبه‌رو بودیم. حتی در همان سال نخست، صادرات ایران به اوراسیا حدود ۸۰ درصد رشد کرد که بی‌سابقه بود.
سیدی در پایان خاطرنشان کرد: این موافقت‌نامه در ابتدا یک‌ساله و به‌نوعی آزمایشی بود. از ۵ آبان ۱۳۹۹ مذاکرات جدید آغاز شد تا توافق محدود به یک موافقت‌نامه جامع‌تر تبدیل شود. تصور می‌کردیم ظرف یک سال یا یک سال و نیم به نتیجه برسد، اما روند سه سال طول کشید. با پایان مهلت، موافقت‌نامه اولیه سریعاً برای سه سال دیگر تمدید شد و مذاکرات برای نسخه دائمی ادامه یافت. و عملاً از ۲۵ اردیبهشت ماه سال جاری اجرای موافقت‌نامه تجارت آزاد آغاز شده است.
وی در تشریح اهمیت این توافقنامه گفت: موافقت‌نامه اوراسیا از نظر حجم و اهمیت، بی‌سابقه است. موافقت‌نامه‌های قبلی ما معمولاً ۱۰ تا ۱۵ صفحه بودند، اما این توافق ۲۴۰ صفحه دارد. از این رو مفصل‌ترین و جدی‌ترین توافق تجاری ایران در طول تاریخ ۴۶ ساله اخیر محسوب می‌شود. اگرچه به نام یک «موافقت‌نامه» شناخته می‌شود، در عمل توافقی پنج‌جانبه است؛ زیرا اتحادیه اقتصادی اوراسیا متشکل از پنج کشور است و همه آن‌ها نسبت به مفاد آن متعهدند. بنابراین توافق حاضر، صرفاً یک توافق دوجانبه نیست و یک توافق با ۵ کشور است و عملاً ۵ موافقت‌نامه محسوب می‌شود.
وی افزود: این پنج کشور در سطوح مختلف توسعه قرار دارند. برای نمونه، اگر شرکتی بزرگ و پیشرفته با خطوط تولید مدرن و استانداردهای جهانی باشد، می‌تواند وارد بازار روسیه شود؛ بازاری که استانداردهای آن در برخی بخش‌ها با کشورهای اروپایی برابری می‌کند. اما شرکت‌های کوچک‌تر یا در حال رشد می‌توانند بازارهایی مانند ارمنستان، قزاقستان یا قرقیزستان را انتخاب کنند. به‌بیان دیگر، هر شرکت بسته به ظرفیت و بلوغ خود می‌تواند بازاری متناسب با خود در میان این پنج کشور بیابد. بنابراین نباید تصور کنیم این بازارها برای ما مناسب نیستند؛ بلکه فرصت‌های متنوعی برای همه سطوح تولیدکنندگان وجود دارد.
سیدی ادامه داد: ویژگی مهم دیگر این توافق، جامعیت آن است. در طول ۴۶ سال گذشته، دستیابی به سطحی از کاهش تعرفه‌ها صفر شدن (HS code) تقریباً غیرممکن به‌نظر می‌رسید. همواره وقتی بحث کاهش تعرفه مطرح می‌شد، با مقاومت مواجه می‌شدیم، اما اکنون در قالب این موافقنامه، یک‌شبه برای ۸۷ درصد کدهای HS میان پنج کشور تعرفه‌ها صفر شد. این یعنی صادرات ما به این کشورها بدون تعرفه انجام می‌شود و واردات از آن‌ها نیز بدون پرداخت تعرفه خواهد بود. این فرصت بزرگی است که باید از آن نهایت استفاده را ببریم.
راه‌اندازی سامانه جدید گواهی مبدا با امکانات اوراسیا و D8 امیرعلی صدر دادرس، مدیر فناوری اطلاعات اتاق بازرگانی ایران، با اشاره به تغییرات سامانه گواهی مبدا از ابتدای سال گفت: سامانه جدید با هدف تسهیل فرآیندها راه‌اندازی شده و حتی امکان استفاده از طریق تلفن همراه نیز فراهم است. سامانه قبلی با برخی مشکلات امنیتی مواجه بود، اما در نسخه جدید این مشکلات رفع شده و امکانات تازه‌ای همچون پشتیبانی از توافقات D8 و اتحادیه اقتصادی اوراسیا با کد تعرفه‌های جدید به آن افزوده شده است.
وی افزود: این سامانه به‌طور روزانه در حال توسعه است و همکاران ما در اتاق ایران به‌طور مستمر امکانات جدیدی به آن اضافه می‌کنند. البته ادعا نداریم که سامانه بی‌نقص است، اما با دریافت پیشنهادات و بازخوردهای کاربران، اصلاحات لازم را اعمال خواهیم کرد.
دادرس توضیح داد: سامانه cscs.ir به‌عنوان یک سامانه واحد طراحی شده که اطلاعات مربوط به کارت بازرگانی، کارت عضویت و گواهی مبدا را یکپارچه ارائه می‌کند. تمامی اطلاعیه‌ها، دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های مرتبط نیز از طریق همین سامانه در دسترس فعالان اقتصادی قرار دارد.
وی تأکید کرد: از تمامی فعالان اقتصادی درخواست می‌کنیم پیشنهادها و مشکلات خود را به ما منتقل کنند تا بتوانیم به مرور، کیفیت و کارایی این سامانه را افزایش دهیم.
موافقت‌نامه اوراسیا یک فرصت طلایی برای رشد تجارت خارجی ایران است. با کاهش تعرفه‌ها، حذف موانع غیرتعرفه‌ای و تسهیل فرآیندهای صادراتی و وارداتی، این توافق به فعالان اقتصادی ایران امکان می‌دهد تا وارد بازارهای بزرگ‌تری شوند و در رقابت‌های منطقه‌ای و جهانی حضوری مؤثر داشته باشند. نقش کلیدی اتاق بازرگانی تبریز در معرفی این فرصت‌ها، آموزش فعالان اقتصادی و تسهیل روند مذاکرات و تجارت، حائز اهمیت است. از این رو، بهره‌برداری از موافقت‌نامه اوراسیا می‌تواند مسیر تازه‌ای برای توسعه صادرات، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و رشد پایدار اقتصادی ایران ایجاد کند.
موافقت‌نامه اوراسیا یک فرصت بسیار خوبی برای رشد تجارت خارجی ایران است. با کاهش تعرفه‌ها، حذف موانع غیرتعرفه‌ای و تسهیل فرآیندهای صادراتی و وارداتی، این توافق به فعالان اقتصادی ایران امکان می‌دهد تا وارد بازارهای بزرگ‌تری شوند و در رقابت‌های منطقه‌ای و جهانی حضوری مؤثر داشته باشند.
نقش کلیدی اتاق بازرگانی تبریز در معرفی این فرصت‌ها، آموزش فعالان اقتصادی و تسهیل روند مذاکرات و تجارت، حائز اهمیت است. از این رو، بهره‌برداری از موافقت‌نامه اوراسیا می‌تواند مسیر تازه‌ای برای توسعه صادرات، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و رشد پایدار اقتصادی ایران ایجاد کند.
