به گزارش شهر بورس، اختلاف نظرها درباره میزان صادرات نفت ایران در ماه‌های اخیر، تصویر مبهمی از وضعیت واقعی بازار نفت کشور ترسیم کرده است. در حالی که وزیر نفت از شرایط مطلوب فروش سخن می‌گوید و ارزیابی موسسه «تانکرترکرز» نیز این ادعا را تأیید می‌کند، اما در سوی دیگر، مجلس و برخی نهادهای بین‌المللی از کاهش وصول درآمدهای نفتی و افزایش تخفیف‌های نفتی خبر می‌دهند.
تنها ۳۲ درصد از درآمدهای نفتی محقق شد
بر اساس گزارش‌های رسمی، در نیمه نخست سال جاری تنها ۱۵۱ هزار میلیارد تومان از ۴۷۴ هزار میلیارد تومان درآمد نفتی پیش‌بینی‌شده در بودجه وصول شده است؛ به‌عبارت دیگر، تنها ۳۲ درصد از اهداف محقق شده و بیش از ۳۲۲ هزار میلیارد تومان از درآمدهای نفتی تحقق نیافته است.
هادی قوامی، نایب‌رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، اعلام کرده است که قیمت هر بشکه نفت ایران از ۷۱ دلار در سال گذشته به حدود ۵۱ دلار کاهش یافته است؛ کاهشی که نتیجه مستقیم تخفیف‌های سنگین برای جذب خریداران خارجی، به‌ویژه چین، ارزیابی می‌شود.
کاهش فروش و تخفیف‌های سنگین نفتی
به گفته قوامی، حجم فروش نفت ایران نیز از حدود ۱.۸ میلیون بشکه به کمتر از ۱.۶ میلیون بشکه کاهش یافته است. وی تأکید کرد که «شاید میزان صادرات نفت مناسب باشد، اما بازگشت درآمدهای ارزی حاصل از فروش آن به کشور مطلوب نیست.»
در مقابل، وزیر اقتصاد در اظهارنظری متفاوت گفته است که «هیچ سیگنالی از کاهش درآمدهای نفتی دریافت نشده» و شرایط درآمدی مطابق برنامه بودجه پیش می‌رود. این اظهارات، پرسش‌هایی درباره شفافیت و نظارت دولت بر روند وصول درآمدهای نفتی ایجاد کرده است.
روایت موسسات بین‌المللی از صادرات نفت ایران
در حالی که «تانکرترکرز» مدعی شده صادرات نفت ایران در ماه سپتامبر و اکتبر به بیش از ۱.۹ میلیون بشکه در روز رسیده است، داده‌های موسسه «کپلر» نشان می‌دهد واردات نفت ایران توسط چین در سپتامبر به ۱.۲ میلیون بشکه در روز کاهش یافته است؛ رقمی که پایین‌ترین سطح از ماه مه تاکنون محسوب می‌شود.
بر اساس گزارش رویترز، تخفیف‌های نفت ایران برای چین در ماه دسامبر به بیش از ۸ دلار در هر بشکه نسبت به نفت برنت افزایش یافته است. منابع تجاری نیز اعلام کرده‌اند که خریداران چینی برای جبران ریسک تحریم‌ها، تخفیف‌های بیشتری مطالبه می‌کنند و در برخی موارد این رقم تا ۱۰ دلار نیز افزایش یافته است.
فشار تحریم‌ها و رقابت روسیه در بازار چین
تحریم‌های جدید آمریکا، اتحادیه اروپا و بریتانیا علیه روسیه و ایران، موجب کاهش خرید نفت از سوی پالایشگاه‌های مستقل چین شده است. این موضوع، همراه با کاهش قیمت نفت روسیه، باعث افزایش عرضه و در نتیجه تشدید رقابت میان فروشندگان نفت تحریمی شده است.
پالایشگاه‌های چینی نیز به دلیل محدودیت سهمیه واردات، تقریباً تمام مجوزهای سالانه خود را مصرف کرده‌اند و تا زمان صدور سهمیه‌های جدید، خرید نفت ایران را کاهش داده‌اند. این امر باعث شده تا ایران برای حفظ مشتریان خود، تخفیف‌های گسترده‌تری ارائه دهد.
نبود شفافیت، عامل اصلی ابهام در درآمدهای نفتی
کارشناسان معتقدند یکی از دلایل تناقض در آمار صادرات و درآمدهای نفتی، نبود شفافیت در ساختار فروش و انتقال پول نفت است. بخش قابل توجهی از فروش نفت ایران از طریق روش‌های غیررسمی و تهاتری انجام می‌شود، که در نتیجه آن، اثر ملموسی از ورود ارزهای نفتی در متغیرهای کلان اقتصادی کشور دیده نمی‌شود.
تورم بالا و نوسانات مداوم نرخ ارز نیز نشان می‌دهد حتی در صورت افزایش صادرات، بازگشت درآمدهای نفتی به چرخه اقتصادی کشور با تأخیر یا اختلال همراه است.
نتیجه‌گیری
در مجموع، در حالی که وزارت نفت از وضعیت مطلوب فروش سخن می‌گوید، آمارهای بودجه و گزارش‌های بین‌المللی از کاهش وصول درآمدها، تخفیف‌های سنگین و تداوم فشار تحریم‌ها حکایت دارد. واقعیت این است که تا زمانی که شفافیت در آمار و نحوه بازگشت درآمدهای نفتی ایجاد نشود، نمی‌توان تصویر دقیقی از وضعیت واقعی اقتصاد نفتی ایران به دست داد.
منبع: تجارت‌نیوز
