به گزارش شهر بورس، مصرف روزانه بنزین در ایران طی سال‌های ۱۴۰۴ و ۱۴۰۵ بارها رکورد زده و به مرز ۱۴۳ تا ۱۴۵ میلیون لیتر رسیده است؛ برخی گزارش‌های رسمی حتی توزیع مقطعی بالاتر از این رقم را تأیید می‌کنند. برآوردها نشان می‌دهد در صورت تداوم روند کنونی، تا سال ۱۴۰۷ مصرف روزانه می‌تواند به ۱۷۰ میلیون لیتر برسد؛ سطحی که وابستگی ارزی چند ده میلیارد دلاری برای کشور به همراه دارد.
عقب‌ماندگی در برقی‌سازی و تبعات آن
کارشناسان هشدار می‌دهند که جهان با سرعت به سمت خودروهای برقی و استانداردهای سخت مصرف حرکت کرده است. تنها در سال ۲۰۲۴ فروش جهانی خودروهای برقی از مرز ۱۷ میلیون دستگاه عبور کرد و اتحادیه اروپا هدف صفر گرم آلایندگی در ۲۰۳۵ را تصویب کرده است. به گفته علی محمودیان، مدیر اتحادیه سوخت‌های جایگزین کشور، عقب‌ماندن از این مسیر، یعنی گرفتار شدن در دام مصرف بالای بنزین.
قیمت‌گذاری غلط و ناوگان پرمصرف
یکی از چالش‌های اصلی، سیاست‌گذاری اشتباه در قیمت حامل‌های انرژی است. این موضوع باعث شده انگیزه استفاده از خودروهای کم‌مصرف کاهش یابد و در مقابل، بازار به سمت خودروهای پرمصرف سوق پیدا کند. علاوه بر این، بی‌ثباتی سیاست صنعتی و ضعف خودروسازان داخلی، کیفیت ناوگان را پایین آورده و وابستگی کشور به واردات را تشدید کرده است.
یارانه هوشمند و مدیریت تقاضا
یکی از مهم‌ترین راهکارهای پیشنهادی، تفکیک سهمیه پایه خانوار بر اساس دهک درآمدی است. این اقدام، همراه با قیمت شناور خارج از سهمیه و بازتوزیع نقدی یا کالابرگ برای دهک‌های پایین، می‌تواند مصرف را ۱۰ تا ۱۵ میلیون لیتر در روز کاهش دهد. همچنین استفاده از سامانه‌های هوشمند ردیابی و کنترل مرزی، قاچاق سوخت را به‌طور مؤثری کاهش می‌دهد.
جهش CNG؛ صرفه‌جویی ۳۰ میلیون لیتری در روز
محمودیان با اشاره به ظرفیت بالای CNG در کشور گفت: تبدیل ۱.۵ میلیون خودرو عمومی به دوگانه‌سوز و هوشمندسازی جایگاه‌های عرضه می‌تواند بین ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتر در روز صرفه‌جویی ایجاد کند. در حال حاضر ۴.۴ میلیون خودروی گازسوز و بیش از ۲۶۰۰ جایگاه فعال وجود دارد که می‌تواند پایه اجرای این طرح باشد.
برقی‌سازی حمل‌ونقل؛ کاهش یک میلیارد لیتری بنزین در سال
طبق برنامه پیشنهادی، جایگزینی ۲ میلیون موتورسیکلت برقی و ۱۰۰ هزار تاکسی برقی طی سه سال، منجر به صرفه‌جویی ۰.۸ تا ۱ میلیارد لیتر بنزین در سال خواهد شد. علاوه بر این، الزام خودروسازان به کاهش ۱۵ درصدی مصرف میانگین ناوگان در بازه سه‌ساله، به همراه اسقاط سالانه بیش از ۳۰۰ هزار خودروی فرسوده، می‌تواند مصرف بخش سبک را تا ۵ درصد کاهش دهد.
LPG؛ جایگزین محدود اما کارآمد
استفاده از LPG صادراتی برای خودروهای تاکسی کلان‌شهرها با رعایت استانداردهای ایمنی و بیمه اجباری، می‌تواند حداقل ۵ میلیون لیتر در روز صرفه‌جویی ایجاد کند.
سه محور کلیدی برای کاهش ۶۰ میلیون لیتر مصرف بنزین
به گفته محمودیان، اگر سه محور «یارانه هوشمند»، «جهش CNG» و «برقی‌سازی هدفمند» به‌صورت هم‌زمان اجرا شوند، ایران می‌تواند طی ۱۸ تا ۳۶ ماه شکاف عرضه و تقاضای بنزین را ۵۰ تا ۶۰ میلیون لیتر در روز کاهش دهد و این بحران را به یک مسئله مدیریت‌شده تبدیل کند. در غیر این صورت، کشور ناگزیر به واردات پرهزینه و پذیرش شوک‌های دوره‌ای خواهد بود.
منبع: ایلنا
