به گزارش شهر بورس، کتاب «حرف‌هایی با دخترم درباره اقتصاد» توسط یانیس واروفاکیس نوشته شده و ترجمه فارسی آن توسط فرهاد اکبرزاده توسط انتشاران «بان» منتشر شده است، با زبانی ساده و صمیمی، مفاهیم اقتصادی را توضیح می‌دهد و به بررسی تاریخ مختصر نظام سرمایه‌داری و تأثیرات آن بر نابرابری و اقتصاد جهانی می‌پردازد. این کتاب تلاش می‌کند اقتصاد را از انحصار متخصصان خارج کرده و امکان فهم و نقد آن را به عموم مردم، به‌ویژه نسل جوان بدهد.
گفت‌وگو، جوهره‌ی دموکراسی
محمد ابراهیم‌پور نمین، استاد دانشگاه در حوزه‌ی ادبیات، با اشاره به ویژگی‌های شخصیتی و فکری یانیس واروفاکیس، نویسنده‌ی کتاب، گفت: واروفاکیس شخصیتی متفاوت و جالب توجه دارد که این ویژگی را می‌توان از نوع پوشش، حضور در محافل عمومی و سبک رفتارش در گفت‌وگوها دریافت.
ابراهیم‌پور در ادامه با مقایسه‌ی این کتاب با آثار مشابه در سنت ایرانی، به‌ویژه قابوس‌نامه، گفت: هرچند هر دو کتاب پیام‌هایی اخلاقی و تربیتی دارند، اما تفاوت مهم آن‌ها در نوع نگاه به مخاطب است. در قابوس‌نامه، فرزند با لحنی آمرانه و با واژه‌هایی چون «بدان ای پسر» و «بفهم ای پسر» مورد خطاب قرار می‌گیرد، حال آن‌که واروفاکیس فرزندش را جاهل نمی‌داند، بلکه تلاش می‌کند مفاهیم اقتصادی را با زبانی ساده و همراه با احترام منتقل کند.
وی افزود: واروفاکیس گفت‌وگو را یکی از اصول بنیادین دموکراسی می‌داند. از نگاه او، حتی گفت‌وگویی که به نتیجه نرسد، نیز ارزشمند است، چرا که نشان‌دهنده به رسمیت شناختن انسانیت طرف مقابل است.
ابراهیم‌پور با تأکید بر نقش کلیدی اقتصاد در زندگی بشر گفت: واروفاکیس معتقد است اقتصاد آنقدر مهم است که نمی‌توان آن را به دست اقتصاددانان سپرد، چرا که تأثیر آن در سرنوشت همه‌ی افراد جامعه اجتناب‌ناپذیر است. به‌همین دلیل، اگر مباحث اقتصادی پشت درهای بسته و بدون مشارکت عمومی پیش بروند، جامعه دچار شکاف طبقاتی عمیق خواهد شد؛ شکافی میان نخبگان ۵ درصدی و اکثریتی که از تصمیمات کلان بی‌اطلاع‌اند.
وی همچنین به نگاه انتقادی نویسنده نسبت به ارتباط میان اقتصاد و سیاست اشاره کرد و افزود: واروفاکیس تصریح می‌کند که نمی‌توان از اقتصادی سخن گفت که از سیاست جدا باشد. او تأکید دارد که اقتصاددانان نیز گاه دچار اشتباه می‌شوند و نباید آن‌ها را مرجع مطلق تصمیم‌گیری دانست.
ابراهیم‌پور در پایان با نقل قولی از نویسنده‌ی کتاب گفت: گرچه دموکراسی‌ها ناقص، ناکارآمد و حتی گاه فاسد هستند، اما همچنان تنها شانس ما برای حفظ آزادی و کرامت انسانی‌اند. از نگاه واروفاکیس، دموکراسی ابزاری است که روح آن، آزادی انسان است.
رابطه‌ی دموکراسی و نظام سرمایه‌داری
محمدباقر بهشتی، استاد اقتصاد دانشگاه تبریز، در این نشست با اشاره به روند تاریخی شکل‌گیری نظام بانکی، اظهار داشت: در این کتاب به چگونگی پیدایش اقتصاد در تمدن‌های مختلف پرداخته شده، اما از دوران پیشا‌تمدنی که به دوران برده‌داری معروف است، غفلت شده است.
بهشتی همچنین با اشاره به رابطه‌ی دموکراسی و نظام سرمایه‌داری خاطرنشان کرد: پایه و اساس دموکراسی، نظام سرمایه‌داری است. متأسفانه در جامعه‌ی امروز ما درک درستی از مفهوم آزادی وجود ندارد؛ در حالی که حتی در دل دموکراسی نیز نوعی محدودیت نهفته است، چرا که آزادی نباید به معنای آسیب‌زدن به آزادی دیگران تعبیر شود.
اقتصاد مهم‌تر از آن است که به اقتصاددان‌ها سپرده شود
ساسان نیک‌رفتار خیابانی، پژوهشگر حوزه‌ی علوم اجتماعی، در این نشست، «کتاب حرف‌هایی با دخترم درباره اقتصاد» را از جنبه‌ی جامعه‌شناسی تجزیه و تحلیل کرد و گفت: این کتاب رویکرد داستان‌گونه دارد که با بهره‌مندی از اسطوره‌ها، فیلم و داستان‌های تاریخی مطلب رو به‌خوبی به خواننده منتقل می‌کند.
وی با بیان اینکه این کتاب، به‌شدت از منظر جامعه‌شناسی نگاشته شده، ادامه داد: در جامعه‌شناسی هیچ امری ذاتی نیست و لذا هر امری اجتماعی است. همچنین ما در جامعه‌شناسی برخلاف علوم روانشناسی، زیست‌شناسی و اقتصاد نظم طبیعی نداریم ولی سیستم درصدد القای نظم طبیعی است که نابرابری، ناعدالتی و بی‌نظمی را با این امر توجیه کند.
وی جمله‌ی «اقتصاد خیلی مهم‌تر از آن است که آن را به اقتصاددان‌ها بسپاریم» را کلیدی‌ترین مفهوم این کتاب عنوان کرد و افزود: متاسفانه ما از اواخر قرن هجدهم شاهد غلبه افکار پوزیتیویستی در علم هستیم که هرکسی باید از طریق فرمول و اثبات کردن سخن علمی خود را مطرح کند.
نیک‌رفتار خیابانی با اشاره به نظریه‌ی ماکس وبر، جامعه‌شناس در رابطه با سیطره‌ی عقلانیت ابرازی و همچنین غلبه‌ی تفکر پوزیتیویستی در اواخر قرن 18 و بخصوص قرن 19 گفت: این مسئله باعث شد، علوم انسانی و اجتماعی مجبور به محدود کردن خود، به مباحث علمی قابل اثبات شوند.
اقتصاد را نمی‌توان جدا از سیاست تحلیل کرد
حسین زمانی، محقق حوزه‌ی کسب‌وکار، در این جلسه با نقد محتوای کتاب «حرف‌هایی با دخترم درباره اقتصاد»، اظهار داشت: این اثر در واقع چندان به مسائل اقتصادی به‌صورت تخصصی نمی‌پردازد و بیشتر رویکردی عمومی و غیرتحلیلی دارد؛ بنابراین نمی‌توان آن را یک کتاب کاملاً اقتصادی دانست.
وی با اشاره به خاطره‌ای از دوران دانشجویی خود، اقتصاد را «علم مادر» خواند و افزود: در سال‌های نخست پس از پیروزی انقلاب اسلامی، علم اقتصاد در کشمکش میان دیدگاه‌های مختلف سیاسی گرفتار شد و همین امر، زمینه‌ساز بروز چالش‌ها و مشکلات اقتصادی در کشور شد.
زمانی در ادامه با بیان یک تشبیه گفت: فرصت‌های اقتصادی مانند ابرهای آسمان‌اند؛ زودگذر و ارزشمند. باید این فرصت‌ها را به‌درستی شناخت و برای تحقق اهداف اقتصادی به‌موقع اقدام کرد.
این محقق حوزه‌ی کسب‌وکار با اشاره به تأثیر اخبار و تحولات سیاسی بر اقتصاد، اظهار داشت: رویدادهای سیاسی، چه در سطح خرد و کلان و چه در حوزه‌ی روابط بین‌الملل، تأثیر مستقیم بر شاخص‌های اقتصادی دارند. از این رو، نمی‌توان اقتصاد را مستقل از سایر مسائل اجتماعی و سیاسی بررسی کرد.
نگاهی انسانی و روایت‌محور به اقتصاد
سولماز سلحشور در معرفی کتاب «حرف‌هایی با دخترم درباره اقتصاد» اثر یانیس واروفاکیس، آن را اثری توصیف کرد با زبانی ساده، صمیمی و عمیق، مفاهیم پیچیده اقتصادی را برای ذهن پرسشگر نسل جدید توضیح می‌دهد.
وی افزود: این کتاب مجموعه‌ای از نامه‌هایی است که نویسنده که یک پدر است، برای دخترش که دور از او زندگی می‌کند، نوشته است. هدف او این است که بدون ایجاد ترس و اضطراب، دنیای ناعادلانه اقتصاد امروز را برای فرزندش شرح دهد و در عین حال امید به آینده‌ای آزادتر و برابرتر را در دل او زنده نگه دارد.
سلحشور اظهار می‌کند: واروفاکیس در این اثر، فقر را نتیجه‌ی بی‌لیاقتی افراد نمی‌داند، بلکه آن را محصول نابرابری‌هایی می‌داند که از زمان انقلاب کشاورزی تاکنون در ساختارهای اقتصادی نهادینه شده‌اند.
او در ادامه با زبانی داستانی و تمثیل‌گونه به توضیح مفاهیمی همچون بازار، اقتصاد، عرضه و تقاضا، و سرمایه‌داری می‌پردازد.
وی یکی از نکات برجسته‌ی کتاب، را طرح این پرسش کلیدی دانست که «آیا سرمایه‌داری به نفع اکثریت است یا اقلیت؟» و افزود: واروفاکیس بدون قضاوت در مورد این مفهوم، روند تاریخی شکل‌گیری سرمایه‌داری را از طریق توضیح پیدایش شرکت‌ها، بانک‌ها و مفهوم مالکیت خصوصی به تصویر می‌کشد.
سلحشور گفت: «حرف‌هایی با دخترم درباره اقتصاد» کتابی است برای تمام کسانی که می‌خواهند دنیای نابرابر امروز را بهتر بشناسند، به‌ویژه برای والدینی که دغدغه‌ی آینده فرزندان‌شان در دنیایی عادلانه‌تر را دارند.
سواد اقتصادی؛ یکی از ارکان توسعه‌ی پایدار
محمد نژادکاظم، استاد دانشگاه، در این جلسه بر نقش مؤثر کتاب و کتاب‌خوانی در توسعه و پیشرفت جوامع تأکید کرد و گفت: توسعه‌ی پایدار هر جامعه و کشوری نیازمند آگاهی و سطح مناسبی از سواد است، و تحقق این امر در گرو گسترش فرهنگ مطالعه و کتاب‌خوانی است.
وی با اشاره به جایگاه مسائل اقتصادی در شاخص‌های سواد از منظر یونسکو و نقش مدیریت مالی در زندگی فردی و اجتماعی، خاطرنشان کرد: هرچه میزان آگاهی و تولید علم در جامعه افزایش یابد، روند توسعه و پیشرفت نیز با شتاب بیشتری همراه خواهد شد.
نژادکاظم افزود: در این مسیر، شناخت و درک مسائل اقتصادی یکی از ارکان مهم و تأثیرگذار در فرایند توسعه به شمار می‌رود.
