به گزارش شهر بورس، پس از گذشت بیش از سه هفته از آغاز درگیری مستقیم نظامی میان ایران و رژیم صهیونیستی، بازار ارز ایران که در ابتدا با شوک روانی مواجه شده بود، اکنون به شرایط نسبتاً باثباتی رسیده است. دلار که در ساعات ابتدایی بحران به نزدیکی ۹۷ هزار تومان رسیده بود، حالا با اقدامات بانک مرکزی و فروکش کردن فضای هیجانی، به محدوده پیش از بحران بازگشته است؛ هرچند نگرانی‌ها در مورد نوسانات آینده همچنان ادامه دارد.

روند تغییرات نرخ دلار از زمان شروع بحران

در ۲۳ خرداد، بازار ارز با جهش قابل توجهی روبرو شد و نرخ دلار در بازار آزاد به مرز ۹۷ هزار تومان نزدیک شد. این افزایش ناشی از تعطیلی بازارها، کاهش عرضه، و تقاضای احتیاطی مردم برای حفظ ارزش دارایی‌ها بود. اما تنها ۲۴ ساعت پس از آغاز جنگ و با پاسخ متقابل ایران، بازار به آرامشی نسبی دست یافت.

با تقویت عرضه، افزایش فروش اسکناس در بازار متشکل، اعمال محدودیت در برداشت ارزی و مدیریت انتظارات از طریق رسانه‌ها، بانک مرکزی موفق شد نرخ ارز را به زیر ۹۲ هزار تومان کاهش دهد. در نهایت، پس از اعلام آتش‌بس، نرخ دلار در تهران به حدود ۸۲,۶۰۰ تومان رسید؛ حتی پایین‌تر از نرخ پیش از درگیری‌ها. با این حال، چند روز پس از پایان عملیات نظامی، بازار دوباره با نوسانات افزایشی مواجه شد و قیمت دلار به مرز ۸۸ هزار تومان رسید.

دلایل مهار شوک ارزی

کارشناسان سه عامل را در کنترل بازار ارز مؤثر می‌دانند:

1. مداخله فعال بانک مرکزی

با بهره‌گیری از ابزارهای سیاست‌گذاری، بانک مرکزی موفق شد از جهش‌های بیشتر جلوگیری کند.

2. محدود بودن دامنه درگیری

عدم گسترش جنگ به فاز زمینی و محدود بودن مدت درگیری، به آرام‌سازی انتظارات بازار کمک کرد.

3. تداوم تجارت خارجی

عدم اختلال در صادرات نفت و عبور امن نفتکش‌ها از مسیرهای بین‌المللی، سیگنالی مثبت به بازار مخابره کرد.

راهکارهای پیشنهادی برای کنترل نوسانات آتی

کارشناسان برای جلوگیری از تکرار نوسانات شدید ارزی، راهکارهای زیر را پیشنهاد می‌دهند:

• شفافیت اطلاعاتی: انتشار مستمر داده‌های اقتصادی می‌تواند جلوی شایعات و رفتارهای هیجانی را بگیرد.

• بیمه‌ درآمد ارزی صادرکنندگان: تشویق بازگشت ارز به کشور با ابزارهای حمایتی.

• بازار مشتقه ارزی: پوشش ریسک برای فعالان اقتصادی با ابزارهای مالی پیشرفته.

• تنوع‌بخشی ارزی: کاهش وابستگی به دلار از طریق مبادلات با شرکای غیرغربی.

• انتشار اوراق ارزی داخلی: جذب نقدینگی و تقویت ذخایر ارزی بانک مرکزی.

• افزایش ذخایر طلا: استفاده از طلا به عنوان پشتوانه پول ملی.

تحلیل صادق محبی از بازار ارز

صادق محبی، کارشناس اقتصادی، معتقد است بازگشت نرخ دلار به کانال ۸۲ هزار تومان بیشتر از آن‌که نتیجه عرضه گسترده ارز باشد، به دلیل بازگشت آرامش روانی بازار و درک عمومی از قدرت بازدارندگی ایران بوده است. او تأکید دارد که بازار ارز باید به بازاری مبتنی بر ابزارهای پوشش ریسک تبدیل شود.

محبی هشدار داد که اگر تحریم‌های جدید یا شوک‌های سیاسی رخ دهد، امکان جهش مجدد وجود دارد. او راهکارهایی همچون ایجاد بازار آتی ارز، انتشار اوراق ارزی، و تقویت ذخایر بانک مرکزی را برای مقاوم‌سازی بازار ارز پیشنهاد کرد.

لزوم بازسازی ساختارهای ارزی کشور

بازگشت دلار به نرخ‌های قبلی، به معنی پایان تهدیدها نیست. ساختار فعلی بازار ارز که بر پایه درآمد نفتی و واردات بنا شده و فاقد ابزارهای پیشرفته مالی است، همچنان در برابر بحران‌های سیاسی و نظامی آسیب‌پذیر است. برای کاهش شکنندگی بازار، باید اصلاحات ساختاری و توسعه ابزارهای مالی در دستور کار دولت قرار گیرد.

منبع: فارس