به گزارش شهر بورس، با ابلاغ مصوبه تازه شورای رقابت، فرمول جدید محاسبه قیمت خودرو بر مبنای «کاست‌پلاس» مبنای قیمت‌گذاری شد و اختیار تعیین قیمت به خودروسازان واگذار گردید؛ سازمان حمایت صرفاً صحت محاسبات را راستی‌آزمایی کرده و در صورت اختلاف، خودروسازان مکلف به تمکین هستند.
جزئیات مصوبه تازه؛ واگذاری قیمت‌گذاری با نظارت
شورای رقابت در مصوبه ۲۵ مرداد ۱۴۰۴ اعلام کرد بازار خودروهای داخلی و مونتاژی همچنان انحصاری است، اما شیوه برخورد متفاوت خواهد بود؛ از این پس خودروساز قیمت را مستقیماً بر پایه فرمول جدید محاسبه قیمت خودرو (کاست‌پلاس) محاسبه و اعمال می‌کند و سازمان حمایت، قیمت محاسباتی مستقل خود را استخراج می‌نماید. اگر قیمت عرضه‌شده بالاتر از رقم محاسبه سازمان باشد، نرخ سازمان لازم‌الاجرا است.
در تبصره این بند تصریح شده قیمت محاسباتی بدون هزینه‌های مصرف‌کننده (مالیات بر ارزش افزوده، بیمه شخص ثالث، عوارض شماره‌گذاری، پست و فراجا و… ) سنجیده می‌شود. همچنین خودروساز باید در هر سال مالی دست‌کم دو صورت مالی حسابرسی‌شده (شش‌ماهه و پایان‌سال) ارائه دهد تا امکان به‌روزرسانی دوره‌ای قیمت‌ها فراهم شود.
زمینه نزاع قیمتی؛ از انتظار اصلاح نرخ تا شکایت
از ابتدای سال جاری، خودروسازان منتظر اصلاح قیمت‌ها بودند اما تا اواخر خرداد اعلام رسمی رخ نداد. هیأت‌مدیره بزرگ‌ترین خودروساز کشور رشد میانگین ۲۲.۳ درصدی را اعلام کرد، در حالی‌که دستگاه‌های حاکمیتی این اقدام را غیرقانونی دانستند و وزارت صمت افزایش ۱۵ درصدی را به سه خودروساز بزرگ ابلاغ کرد. همین تعارض به بسته‌شدن نماد ایران‌خودرو در بورس و سپس شکایت ۲۳ تیرماه آن شرکت در دیوان عدالت اداری منجر شد. همزمان، سازمان تعزیرات و نهادهای نظارتی نیز اعلام کردند قیمت‌گذاری مستقل ایران‌خودرو وجاهت ندارد.
چالش اجرا؛ تجربه وارداتی‌ها و تعدد مراجع تصمیم‌گیر
تجربه خودروهای وارداتی نشان داد مصوبات شورای رقابت همیشه بی‌چالش اجرا نمی‌شود. ۲۱ اسفند سال گذشته، شورا وارداتی‌ها را از دستورالعمل ۵۴۳ خارج کرد؛ با این حال سازمان حمایت تأکید نمود هرگونه تعیین یا تغییر قیمت، منوط به ارسال مستندات و تأیید کارگروه تنظیم بازار است. سخنگوی شورا نیز یادآور شد که تنها یک مرجع تصمیم‌گیر در بازار خودرو وجود ندارد و نهادهای متعدد درگیرند. بنابراین، در اجرای مصوبه جدید نیز ممکن است از ظرفیت‌هایی مانند ستاد تنظیم بازار یا سایر مجاری بالادستی استفاده شود. از سوی دیگر، در متن مصوبه اخیر اجازه محاسبه مستقل به سازمان حمایت داده شده و در صورت بالاتر بودن قیمت اعمالی، الزام به تمکین تکرار شده است.
حقوق و تکالیف طرف تقاضا و عرضه
شرایط متقاضیان
حداقل سن خریدار ۱۸ سال تعیین شده است. دارندگان فاکتور ایران‌خودرو و سایپا در ۴۸ ماه اخیر، و خریداران سایر شرکت‌ها در ۲۴ ماه گذشته، امکان ثبت‌نام مجدد ندارند. اشخاص دارای پلاک فعال نمی‌توانند ثبت‌نام کنند، مگر آن‌که خودروی موجود بیش از ۵ سال عمر داشته باشد. انتقال امتیاز خرید (وکالت، فروش حواله) و «صلح» در قراردادها ممنوع است. مشمولان طرح جوانی جمعیت و نوسازی فرسوده از برخی محدودیت‌ها مستثنی شده‌اند.
الزامات عرضه‌کنندگان
خودروسازان باید برنامه تولید سالانه را ماه‌به‌ماه به شورا اعلام و گزارش تحقق ارائه کنند. پیش‌فروش محصولات با قیمت نامشخص ممنوع است. همچنین، سازمان حمایت مکلف است هر شش ماه یک‌بار گزارش نظارت بر اجرای دستورالعمل را به شورای رقابت ارسال کند.
خلاصه کلیدی مصوبه و قیود اجرایی (جدول)
| محور | شرح |
|---|---|
| مبنا | فرمول جدید محاسبه قیمت خودرو (کاست‌پلاس) |
| تاریخ ابلاغ | ۲۵ مرداد ۱۴۰۴ (یک روز پس از تصویب) |
| نقش خودروساز | محاسبه و اعمال قیمت بر پایه کاست‌پلاس |
| نقش سازمان حمایت | محاسبه مستقل و الزام تمکین در صورت اختلاف |
| هزینه‌های خارج از محاسبه | مالیات بر ارزش افزوده، بیمه ثالث، عوارض شماره‌گذاری، پست، فراجا و… |
| شفافیت مالی | حداقل ۲ صورت مالی حسابرسی‌شده در هر سال |
| شرایط تقاضا | حداقل سن ۱۸ سال، محدودیت فاکتورهای اخیر، ممنوعیت انتقال امتیاز و صلح |
| محدودیت پیش‌فروش | ممنوعیت پیش‌فروش با قیمت نامعلوم |
| دامنه شمول | تولیدی و مونتاژی (برقی‌ها مستثنی) |
پیامدهای فوری در شرکت‌ها
پس از ابلاغ، دو شرکت پارس‌خودرو و سایپا که پیش‌تر به رشد ۱۵ درصدی وزارت صمت تمکین کرده بودند، به بورس اعلام کردند قیمت محصولات خود را مطابق مقررات جدید اصلاح خواهند کرد.
جمع‌بندی
اجرای فرمول جدید محاسبه قیمت خودرو با واگذاری قیمت‌گذاری به خودروساز و نظارت سخت‌گیرانه سازمان حمایت، می‌تواند بخشی از تعارضات اخیر را سامان دهد؛ با این حال تعدد مراجع تصمیم‌گیر، چالش اجرا را پابرجا می‌گذارد. برای رصد اثرات، گزارش‌های تحلیلی بازار خودرو را دنبال کنید.
منبع: دنیای اقتصاد
