به گزارش شهر بورس، علیرضا فغانی، داور فوتبال ایرانی-استرالیایی، از کاشمر تا سیدنی مسیری طولانی را پیموده و در مسابقات بزرگی چون جام جهانی و جام ملت‌های آسیا قضاوت کرده است. زندگی و حرفه او، پر از موفقیت‌ها و جنجال‌هایی است که او را به چهره‌ای بحث‌برانگیز تبدیل کرده. بیوگرافی علیرضا فغانی، نگاهی دقیق به مسیر زندگی، دستاوردها و چالش‌های او دارد.
بیوگرافی علیرضا فغانی
علیرضا فغانی، متولد ۱ فروردین ۱۳۵۷ (۲۱ مارس ۱۹۷۸) در کاشمر، ایران، داور بین‌المللی فوتبال و معلم است. او با ۴۷ سال سن (تا ۱۴ جولای ۲۰۲۵)، دارای تابعیت ایرانی-استرالیایی است و از سپتامبر ۲۰۱۹ در سیدنی، استرالیا زندگی می‌کند، جایی که در اکتبر ۲۰۲۴ تابعیت این کشور را دریافت کرد.
علیرضا فغانی در خانواده‌ای با پیشینه داوری و ورزشی متولد شد. پدرش، محمد فغانی، داور فوتبال بود و برادرش، محمدرضا، در سوئد به عنوان داور فعالیت می‌کند. فغانی پیش از ورود به حرفه داوری، بازیکن فوتبال بود و در تیم‌های جوانان بانک ملی، شهاب خودرو، اتکا و نیروی زمینی و همچنین در لیگ دسته سوم ایران (لیگ ۲) بازی کرد. او پیش‌تر کارمند شهرداری بود و اکنون به عنوان معلم در استرالیا مشغول است. فغانی در سال ۲۰۱۹ به استرالیا مهاجرت کرد و در اکتبر ۲۰۲۴ تابعیت این کشور را دریافت کرد.
حرفه داوری
فغانی داوری را از سال ۲۰۰۰ آغاز کرد و در سال ۲۰۰۷ به لیگ برتر خلیج فارس راه یافت. او از سال ۲۰۰۸ به عنوان داور فیفا (FIFA) شناخته شد و به یکی از برجسته‌ترین داوران آسیا و جهان تبدیل شد. پس از مهاجرت به استرالیا در سال ۲۰۱۹، در لیگ A-League Men و تورنمنت‌های بین‌المللی به نمایندگی از کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC) یا فدراسیون فوتبال استرالیا فعالیت می‌کند. از سال ۲۰۲۳، او به عنوان داور استرالیایی در مسابقات بین‌المللی قضاوت می‌کند.
فغانی در مسابقات مهمی قضاوت کرده است، از جمله:
- فینال لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۴: الهیال علیه وسترن سیدنی واندررز (بازی رفت)
- فینال جام ملت‌های آسیا ۲۰۱۵: استرالیا علیه کره جنوبی
- فینال جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۵: ریور پلات علیه بارسلونا
- فینال فوتبال المپیک ۲۰۱۶: برزیل علیه آلمان
- جام ملت‌های کنفدراسیون ۲۰۱۷
- جام جهانی فیفا: ۲۰۱۴ (کمک‌داور)، ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ (داور وسط، مجموعاً ۶ بازی)
- جام ملت‌های آسیا: ۲۰۱۹ و ۲۰۲۳
- فینال جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵
او جوایز متعددی دریافت کرده است:
- بهترین داور سال آسیا (AFC): ۲۰۱۶
- بهترین داور سال ایران: ۲۰۱۴، ۲۰۱۷
تا پایان فصل ۲۰۲۳/۲۰۲۴، فغانی ۹۵ بازی در A-League Men قضاوت کرده و یکی از چهار داور تمام‌وقت فدراسیون فوتبال استرالیا است.
آمار داوری علیرضا فغانی (تا ۳۰ ژانویه ۲۰۲۴)
|
تورنمنت |
تعداد بازی‌ها |
کارت زرد |
کارت قرمز |
میانگین کارت زرد |
میانگین کارت قرمز |
|---|---|---|---|---|---|
|
جام جهانی |
۶ |
۲۶ |
۰ |
۴.۵۰ |
۰.۰۰ |
|
مقدماتی جام جهانی (آسیا) |
۱۳ |
۴۵ |
۰ |
۳.۴۶ |
۰.۰۰ |
|
جام ملت‌های کنفدراسیون |
۲ |
۱۱ |
۰ |
۵.۵۰ |
۰.۰۰ |
|
المپیک تابستانی |
۳ |
۹ |
۰ |
۳.۰۰ |
۰.۰۰ |
|
دوستانه‌ها |
۱۱ |
۳۸ |
۲ |
۳.۴۵ |
۰.۱۸ |
|
جام ملت‌های آسیا |
۹ |
۳۵ |
۲ |
۳.۸۹ |
۰.۲۲ |
حواشی و جنجال‌های علیرضا فغانی
فغانی در طول حرفه‌اش با جنجال‌های متعددی مواجه شده است که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
جمعه سیاه تبریز (۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۴)
فغانی داور بازی حساس تراکتورسازی تبریز و نفت تهران در هفته پایانی لیگ برتر ایران بود. این بازی برای قهرمانی تراکتور تعیین‌کننده بود، اما تصمیمات او، از جمله اخراج آندرانیک تیموریان و عدم اعلام پنالتی برای تراکتور، باعث تساوی ۳–۳ و از دست رفتن قهرمانی به نفع سپاهان شد. شایعه‌ای اشتباه مبنی بر تساوی بازی سپاهان و سایپا، خشم هواداران را تشدید کرد. فغانی به دلیل اشتباهاتش سه جلسه محروم شد و این روز به عنوان “جمعه سیاه” در تاریخ فوتبال تبریز ثبت شد.
جام ملت‌های آسیا ۲۰۲۳
در بازی یک‌هشتم نهایی بین اردن و عراق (۲۹ ژانویه ۲۰۲۴)، فغانی به ایمن حسین، مهاجم عراق، به دلیل تقلید از جشن گل حریف، کارت زرد دوم داد که منجر به اخراج او شد. این تصمیم بحث‌برانگیز، با واکنش شدید هواداران عراقی همراه شد و پتیشنی با بیش از ۸۰۰٬۰۰۰ امضا برای تعلیق او ایجاد شد. AFC از تصمیم فغانی حمایت کرد، اما او در شبکه‌های اجتماعی مورد انتقاد و حتی تهدید قرار گرفت.
در سال ۲۰۲۵، برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی فغانی را به بی‌طرفی و نادیده گرفتن کارت‌های لازم در بازی‌ها متهم کردند. این ادعاها، مانند اتهام تعصب علیه چلسی یا توافق با قطر، بیشتر نظرات هواداری بودند تا جنجال‌های مستند.
جنجال اهدای مدال ترامپ به علیرضا فغانی در فینال جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵
یکشنبه شب، فینال جام جهانی باشگاه‌ها در ورزشگاه مت‌لایف نیوجرسی بین تیم‌های چلسی و پاری‌سن‌ژرمن برگزار شد و علیرضا فغانی، داور ایرانی-استرالیایی، قضاوت این دیدار حساس را بر عهده داشت. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، که از تماشاگران این بازی بود، پس از پایان مسابقه به بازیکنان و تیم داوری، از جمله فغانی، مدال اهدا کرد. این لحظه که در فضای مجازی به سرعت پخش شد، به دلیل خوش‌وبش فغانی با ترامپ و ژست گرفتن او در عکس یادگاری، جنجال‌های زیادی به دنبال داشت.
خبرگزاری فارس در کانال تلگرامی خود با انتشار متنی تند به این موضوع واکنش نشان داد:
درحالی که تنها چند روز از حمله اسرائیل و آمریکا به خاک ایران و شهادت بیش از هزار ایرانی نگذشته، علیرضا فغانی، داور ایرانی مقیم استرالیا پس از دریافت جایزه از ترامپ، با او به گرمی خوش‌وبش کرد و در عکس یادگاری، ژست او را گرفت.
این متن، با اشاره به حمله ادعایی اسرائیل و آمریکا به ایران، به شدت از رفتار فغانی انتقاد کرد و او را به بی‌توجهی به حساسیت‌های سیاسی متهم نمود. این واکنش، موجی از بحث‌ها را در شبکه‌های اجتماعی به راه انداخت، جایی که برخی کاربران فغانی را به دلیل این رفتار سرزنش کردند و برخی دیگر آن را بخشی از پروتکل مراسم دانستند.
جمع‌بندی
علیرضا فغانی یکی از برجسته‌ترین داوران فوتبال جهان است که با قضاوت در تورنمنت‌های معتبر مانند جام جهانی، المپیک و فینال‌های آسیایی، کارنامه‌ای درخشان دارد. با این حال، تصمیمات جنجالی او، مانند بازی تراکتور و نفت در ۱۳۹۴ یا اخراج ایمن حسین در ۲۰۲۳ و همچنین مواضع سیاسی‌اش، او را به چهره‌ای بحث‌برانگیز تبدیل کرده است.
