به گزارش شهر بورس و به نقل از بورس انرژی ایران، افزایش عرضه و پذیرش کالا در بورس‌های کالایی نمایان‌گر توان تاثیرگذاری آن‌ها در ساخت کلان اقتصادی ارزیابی می‌شود. بورس انرژی ایران به عنوان بورسی کالایی که به صورت تخصصی در حوزه معاملات حامل‌های انرژی فعالیت می‌کند، امکان پذیرش تعداد محدودی از کالاها را خواهد داشت، به همین سبب، افزایش تعداد کالاهای پذیرش شده در این شرکت، یک موفقیت مهم به شمار می‌رود.

تاکنون در بورس انرژی ایران 64 هیات پذیرش و 219 کمیته عرضه برگزار شده است. در نتیجه این فعالیت‌ها، 1004 کالا و اوراق قابل معامله در تابلوهای بورس انرژی پذیرش شده که این تعداد پذیرش از سوی 519 عرضه کننده منحصر به فرد صورت گرفته است. عبور از مرز پذیرش یک هزار کالا و اوراق بهادار، دستاورد سال‌ها تلاش مستمر در جهت توسعه این بازار به شمار می‌رود.

تاریخچه پذیرش کالا در بورس انرژی ایران

نخستین جلسه هیات پذیرش در تاریخ دی 1391 و در روزهای نخست تاسیس بورس انرژی ایران تشکیل شد. کالاهای برق تولیدی نیروگاه پرند و سیکل ترکیبی خوی به عنوان اولین کالاها، فرآیند پذیرش را طی کردند. در تابلو سایر حامل‌های انرژی نیز، اولین پذیرش مربوط به کالای قطران شرکت پالایش قطران زرند بود که در سومین جلسه هیئت پذیرش در تاریخ 9 اسفند 1391 پذیرش شد.

با گذشت کمتر از یک سال از تاریخ تاسیس بورس انرژی ایران و در آبان سال 1392 در تابلوی نفت و گاز نیز کالای نفت خام سبک شرکت ملی نفت ایران در کمیته عرضه مورد پذیرش قرار گرفت. همچنین با پررنگ شدن اهمیت برق تجدیدپذیر طی سال‌های بعد، اولین پذیرش‌های تابلوی برق سبز نیز مربوط به کمیته عرضه 173 مورخ 20 اردیبهشت 1402 است که 8 نیروگاه برق تجدیدپذیر پذیرفته شده‌اند. اولین پذیرش برق آزاد نیز مربوط به نیروگاه کوچک مقیاس بشل شرکت باران نیرو بشل است که در کمیته عرضه شماره 199 مورخ 23 خرداد 1403 انجام شد.

صدرنشینی پذیرش در بازار برق

در بازار فیزیکی مجموعا از سال 1391 تاکنون 785 کالا پذیرش گردیده است که از این تعداد 271 کالا در تابلوی سایر حامل های انرژی و نفت و گاز (هیدروکربوری) و تعداد 414 کالا در تابلوی برق که شامل 97 نیروگاه در تالار برق عادی ، 117 تجدیدپذیر (برق سبز) و 200 نیروگاه برق آزاد است.

در بازار فرعی بورس انرژی تاکنون 93 کالا پذیرش گردیده که اولین پذیرش مربوط به کالای ته مانده برج تقطیر شرکت پالایش نفت کرمانشاه است. این کالا در کمیته عرضه 129 و در تاریخ 25 دی 1398 پذیرش شد. تاکنون 65 شرکت خرده فروش در این بازار پذیرش شده‌اند که در بازار برق بورس انرژی ایران مشغول فعالیت هستند.

ابزارهای تامین مالی بورس انرژی

اولین پذیرش اوراق سلف موازی استاندارد مربوط به کالای نفت کوره شرکت ملی نفت ایران به میزان 500 میلیارد ریال بود که در جلسه شماره 13 هیئت پذیرش مورخ 5 آبان 1393 مورد پذیرش قرار گرفت.

تاکنون 64 اوراق سلف موازی استاندارد با مبلغی بالغ بر 1،130 هزار میلیارد ریال در این بورس پذیرش شده است که در راستای تامین مالی شرکت­های عرضه‌کننده در این بورس بود.

اولین پذیرش گواهی ظرفیت نقدی مربوط به هیئت پذیرش 34 مورخ 26/12/1396 و تعداد 254 هزار ورقه مربوط به نیروگاه شرکت تولید نیروی برق حرارتی است. تاکنون 45 شرکت اقدام به پذیرش گواهی ظرفیت خود با حجمی در حدود 4 میلیون و 890 هزار ورقه (کیلووات) نموده‌اند.

بورس انرژی ایران تا کنون پذیره‌نویسی 2 صندوق شامل صندوق پروژه «آرمان پرند مپنا» و «صندوق کالایی سینرژی» را انجام داده است. شایان ذکر است، موافقت اصولی چندین صندوق نیز در حوزه انرژی  از سوی سازمان بورس‌ و اوراق بهادار صادر گردیده درحال انجام اقدامات لازم جهت صدور دیگر مجوزها است.

تاکنون 6 قرارداد آتی در بورس انرژی ایران پذیرش شده که شامل قراردادهای آتی بنزین، نفتا، متانول، نفت خام سبک و سنگین و میعانات گازی هستند.

پذیرش انبارها در راستای صدور گواهی‌های سپرده

پذیرش انبار در بورس انرژی ایران به این معناست که یک انبار خاص، شرایط و الزامات لازم برای نگهداری کالاهای پذیرش شده در بورس‌های کالایی را دارد و از سوی بورس انرژی به عنوان انبار مورد تایید شناخته شده است.

بورس انرژی ایران تاکنون اقدام به پذیرش 7 انبار که شامل انبار نفت خام خارک، انبار میعانات گازی پارس‌جنوبی، خطوط لوله انتقال گاز ملی گاز ایران، شبکه سراسری برق توانیر، پساب آب و فاضلاب منطقه 6 تهران، نفتا و برش هیدروکربنی پارس بهین پالایش نفت قشم نموده است. اولین پذیرش انبار در سال 1401 با پذیرش انبار نفت خام و میعانات گازی بود که منجر به انتشار گواهی سپرده حامل‌های انرژی در همان سال شد.

لازم به ذکر است، اقدامات مقتضی در خصوص انتشار گواهی سپرده مربوط به سایر انبارها در دست اقدام است.

بورس انرژی ایران، علیه ناترازی

بورس انرژی ایران در راستای کمک به حل معضل ناترازی برق و گاز اقدام به طراحی ابزاری با عنوان گواهی صرفه‌جویی انرژی نموده که در این راستا  20 میلیارد گواهی صرفه‌جویی برق شرکت توانیر(معادل 20 میلیارد کیلووات ساعت برق) در هیئت پذیرش شماره 56 مورخ 21 آبان 1402 و 10 میلیارد گواهی صرفه‌جویی گازطبیعی( معادل 10 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی) شرکت ملی گاز ایران در هیئت پذیرش شماره 59 مورخ 25 بهمن 1402 پذیرش شد.

بر همین اساس و انجام صرفه‌جویی از سوی سرمایه‌گذاران در این حوزه تاکنون مجموعا 1 میلیارد و 582 میلیون گواهی صرفه‌جویی محقق شده گاز طبیعی و 31 میلیون و 500 هزار گواهی صرفه‌جویی محقق شده برق  به متقاضیان تخصیص داده شده است. در حال حاضر نیز بررسی پذیرش گواهی صرفه‌جویی گازوئیل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران در دست اقدام است که مطابق برآوردها احتمالا در سال جاری و با همکاری آن شرکت پذیرش خواهد شد.