تامین مالی اکوسیستم دانش بنیان از منابع شخصی تا بازار سرمایه

روح الله ابوجعفری عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات فناوری در گفت و گو با شهر بورس، گفت: گذار ایران از اقتصاد نفتی به یک اقتصاد دانش بنیان که دانش و نوآوری منجر به بهره وری در تولید شود، نیازمند تامین منابع مالی به اندازه کافی در زمان مورد نیاز و با هزینه مناسب است.

وی افزود: توسعه نوآوری و خلق محصولات جدید برای افزایش رقابت‌پذیری اقتصاد از ایده های نوآورانه شروع شده و به شرکت های بزرگی که موتور رشد اقتصادی خواهند بود؛ تبدیل می شود.

ابوجعفری بیان کرد: مقایسه 500 شرکت برتر جهان نشان میدهد در ابتدای قرن بیست و یکم اغلب شرکت های بزرگ در حوزه فناوری متوسط و مبتنی بر منابع طبیعی؛ همچون نفت و گاز بوده اند، اما بیست سال بعد در سال 2020 شرکت هایی همچون آمازون و اپل در فهرست بزرگترین شرکت های دنیا قرار گرفته اند.

عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات فناوری تصریح کرد: به گفته آنها در ابتدا تاسیس به خصوص در دهه 90 شرکت های کوچکی بودند که بر اساس ایده کارآفرینانه افرادی همچون استیو جابز و جف بزوس تشکیل شدند و هم اکنون بیش از چند تریلیون دلار ارزش دارند؛ البته لازم به ذکر است که شرکت های بزرگ قدیمی؛ همچون وال‌مارت کماکان در فهرست این شرکت ها هستند؛ در هر صورت توسعه این شرکت ها فقط به واسطه وجود کارآفرینان جسور و خلاق که ایده های نوآورانه خود را شجاعانه پیگیری می کردند، نبوده است.

به گفته وی؛ فضای کسب و کار در این کشورها برای رشد آنها نقش حیاتی ایفا کرده است؛ یکی از مهم ترین اجزای نظام کسب و کار تامین مالی فعالیت های اقتصادی است که در این کشورها به گونه ای مناسب ساماندهی شده است.

بیشتر بخوانید: تحلیل تکنیکال غصینو و غگرجی | سهام غذایی به کدام سو می روند؟

وی اظهار داشت: بنگاه ها در فرایند رشد خود به واسطه توسعه نیروی انسانی، مسائل فنی، گسترش بازار نیازهای مالی متفاوتی دارند. همچنین مراحل مختلف توسعه که نماینده درجات مختلف شفافیت اطلاعاتی و نیاز منابع مالی است که باعث می‌شود در هر مرحله منابع مالی متفاوتی مورد نیاز باشد.
این فعال بازارسرمایه افزود: این فرایند را می توان در مرحله های بذرپاشی (آغاز ایده نوآورانه)، نوپایی (شروع فرایند نوآوری)، رشد اولیه (مرحله اولیه توسعه)، رشد پایدار (تثبیت نوآوری)دانست.
ابوجعفری بیان داشت: طی دوران جنینی (بذرپاشی) درجه ریسک فرایند نوآوری بسیار بالاست؛ در حالی که نیازمندی به منابع مالی به نسبت کم خواهد بود. همچنین منابع مورد نیاز اغلب محدود به هزینه‌های ارزیابی، مطالعات امکان‌پذیری و مزایای اقتصادی طرح خواهد بود.

عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات فناوری خاطر نشان کرد: در مرحله بعد (نوپایی) هنوز دارای ریسک بالایی است و در نهایت نیازهای مالی مربوط به ایجاد نمونه اولیه و پوشش هزینه‌های ارتقا و بازاریابی خواهد بود. همچنین مرحله رشد اولیه و رشد پایدار به نسبت ریسک کم تری وجود دارد، اما این دو مرحله از این جهت که برخلاف دوره جنینی و مرحله رشد اولیه هنوز نیز دربرگیرنده نیازهای قابل توجه مالی است ریسک های خاص خود را در بر دارد.

این کارشناس ارشد بازارسرمایه گفت: به مرور زمان با تامین مالی ریسکی و تولید اطلاعات توسط آنها ابهامات در طرح ها و بنگاه های نوآورانه برطرف می‌شود که راه را برای انواع دیگر تامین مالی باز می کند و در کنار سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر، تجربه دنیا نشان می‌دهد که نهادسازی برای یک بازار مخصوص در این زمینه باعث می‌شود منابع دیگری از طریق عرضه عمومی سهام تامین شده و استراتژی خروج سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر تامین شود؛ همچنین بین سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر و بازار عرضه سهام یک رابطه مکملیت وجود دارد؛ این موضوع به کارآفرین کمک می‌کند تا درصورت موفقیت طرح کنترل شرکت را دوباره به دست آورد و به سرمایه‌گذار ریسک پذیر کمک می کند تا سرمایه خود را در طرح های جدید سرمایه گذاری کند.

به گفته عضو هیات مدیره مشاورسرمایه گذاری فاینتک؛ در ایران طی سالیان گذشته نهادسازی های مناسبی برای تامین مالی در بازارسرمایه شکل گرفته است و ایجاد صندوقهای سرمایه گذاری جسورانه و صندوق های سهام خصوصی در این مسیر بوده است. همچنین ابزارهایی همچون تامین مالی جمعی نیز کمک های شایانی به تامین مالی اکوسیستم دانش بنیان کرده است، اما مساله اصلی جوان بودن این نهادها و تعامل با بقیه نهادها است. در این زمینه تصویب آئین نامه ماده 17 قانون جهش تولید دانش بنیان کمک شایانی در این زمینه خواهد داشت.

وی در ادامه افزود: این ظرفیت در زمینه تامین مالی واحدهای سرمایه گذاری این صندوق ها و گواهی مشارکت تامین مالی جمعی بسیار راهگشا خواهد بود و از همه مهم تر استفاده از ظرفیت صندوق های غیردولتی پژوهش و فناوری برای تضمین انتشار اوراق برای این بنگاه ها است.

ابوجعفری در نهایت گفت: اکوسیستم دانش بنیان در ایران هم اکنون بیش از 7200 شرکت دارد و در کنار این شرکت ها بسیاری از شرکت های فناور و نوآور هستند که محصولاتی را برای اولین بار در کشور تولید و توسعه داده اند؛ در نتیجه همه این ها مخاطبان تامین مالی از بازارسرمایه هستند.