دولت نمی‌تواند در ساخت مسکن موفق باشد

صمد صومی نایب رئیس انجمن صنفی بتن سبک اتوکلاو شده ایران مهمان تحریریه شهر بورس بود و به سوالاتی در حوزه مسکن و ساخت‌وساز پاسخ داد که مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

شهر بورس: وضعیت مسکن در کشور چگونه است؟

در کشور ما به علت اینکه داده‌های آماری درست نیست، هیچگونه تصمیم‌گیری درست برای میزان نیاز به مسکن، میزان مسکن خالی و… وجود ندارد.

وضعیت ساخت‌وساز کشور ما در اکثر مواقع به سمت غیرفنی و غیرعلمی بودن رفته است؛ یعنی بیشتر به سمت سوداگری حرکت کرده تا رعایت مسائل علمی و فنی که این مشکل اساسی در ساخت‌وساز در کشور ماست.

اگر بشود مسکن را به سمت مسائل فنی و اجتماعی ببریم این مشکلات حل خواهد شد وگرنه ما از سال 1352 همیشه با مشکل مسکن و حاشیه‌نشینی مواجه هستیم و حالا هم همین مشکل تکرار می‌شود، چرا؟ چون از شهرسازی و اصول ساخت‌وساز دور افتادیم.

به جای اینکه شرکت‌های سرمایه گذاری، پیمانکاری و تخصصی را به سمت ساخت‌وساز ببریم به همه اجازه ساخت و ساز دادیم. در تبریز پروژه آسمان به وسیله یک شرکت سرمایه‌گذاری ساخته شده و تمام امکانات شهرسازی را در آن رعایت کرده است یا ساختمان‌های ایرداک در ولیعصر. ما به جای توسعه چنین کارهایی اجازه دادیم مردم به هر نحوی با پرداخت پول به شهرداری، ساخت‌وسازهایی انجام دهند و شهر به وضعی بیافتد که قابل سکونت در آرامش نباشد.

شهر بورس: راهکار کاهش قیمت مسکن در کشور چیست؟

ما اگر به روش‌های علمی آزموده برنگردیم این مشکل ادامه خواهد داشت. در دنیا چگونه این مسئله را حل کردند؟ اجازه دادند شهرسازی و ساخت‌وساز توسط شرکت‌های پیمانکاری رخ دهد، وقتی این کار انجام شود قیمت هم پایین می آید.

ما الان در مناطق مختلف ساختمان‌هایی سوداگرانه ساخته‌ایم که فقط با چند برابر قیمت بفروشیم و فکر اینکه از تولید سود ببریم، نیستیم بلکه به دنبال تورمی هستیم تا از ساخت‌وساز سود ببریم در حالی که در کل دنیا ساختمان‌سازی مانند دیگر کارخانه‌هاست که یا مسکن را می‌فروشد یا اجاره می‌دهد یعنی به دنبال مشتری می‌روند و بر اساس نیاز مشتری کار انجام می‌دهد.

ما در تبریز یک ساختمان را اگر در ولیعصر بسازیم به یک قیمت و اگر همان ساختمان را در مارالان بسازیم به قیمتی دیگر می‌فروشیم؛ این تفاوت‌های شهرسازی غیرعلمی است و فروختن فضا باعث شده که به این وضعیت برسیم.

من معتقدم به جای ساخت و ساز در داخل شهرهای بزرگ باید شهرک‌ها یا شهرهای کوچک اطراف را برای ساخت‌وسازهای اصولی به شرکت‌های پیمانکاری بدهیم. با این روش مشکل قیمت مسکن حل می‌شود. در اطراف تبریز ایلخچی، اسکو و شهرک خاوران و شهریار را داریم که می‌توان آنها را اصولی ساخت و دیگر داخل شهر اجازه توسعه نداد زیرا زیرساخت‌ها هم کشش ندارد.

شهر بورس: ویژگی بتن سبک و تاثیرات آن در ساختمان‌سازی چیست؟

تخریبِ زلزله ارتباط مستقیمی با سبک سازی دارد، هرقدر وزن ساختمان بالا برود زلزله اثر بیشتری روی آن دارد. در سبک سازی چندین کار می‌توان انجام داد؛ اگر به سمت سبک سازی اسکلت با بتن و میلگرد خاص برویم، می‌توانیم وزن ساختمان و قیمت آن را کم کنیم.

مصرف انرژی در ساختمان‌های کشور بسیار بالاست. اگر کلاف‌بندی ساختمان بر اساس مصرف انرژی صورت بگیرد این مشکل حل می‌شود آن وقت مصالح علمی جای مصالح سنتی که طبیعت را برهم می‌زند، می‌گیرد. مصرف سیمان ما در یک ساختمان چندین برابر استاندارد جهانی چون از روش های سنتی استفاده می‌کنیم.

شهر بورس: جایگاه شرکت پلیمر بتن آران در ساختمان‌سازی کشور در کجا قرار دارد؟

ما اولین بار که این تولید را انجام دادیم چون قبلا این تولید در کشور ما موفق نبود، علت‌ها را جویا شدیم تا بدانیم در دنیا چه کار کرده‌اند. ما با مرکز تحقیقات مسکن و شهرسازی وارد پروسه‌ای شدیم و اول خودمان یک انجمن تولیدکنندگان راه اندازی کردیم و بعد با مرکز تحقیقات قراردادهایی بستیم که ضابطه هایی مثل ضابطه 832 آمد که پیوست 2800 در مورد دیوارها عوض شود تا هم در زلزله دیوارها فرو نریزد مانند همان اتفاقی که در زلزله سرپل ذهاب رخ داد و هم دیوارها عایق رطوبتی و صوتی و… داشته باشند.

بیشتر بخوانید: خبر مهم برای متقاضیان خرید مسکن

بعد در حین تولید برخی کارهای علمی-پژوهشی انجام دادیم از جمله اینکه ساختمان‌های سه طبقه بدون اسکلت ساخته شود که این موضوع به بنیاد مسکن کمک خواهد کرد در حالیکه تمامی اصول فنی ساختمان رعایت می‌شود، هزینه‌ها هم پایین بیاید.

آزمایشات این پژوهش تمام شده و مقررات ملی ساختمان درحال تغییر است که اگر عملیاتی شود دیگر شاهد نخواهیم بود که در یک زلزله کوچک ساختمان‌های روستایی ما فرو بریزد.

خوشبختانه ما در خاورمیانه حرف اول را از نظر آئین نامه می‌زنیم اما از لحاظ اجرا نه، این ضعف نظارت در کشور ماست. چه در پروژه‌های عمرانی و چه غیرعمرانی ما نظارتی نداریم که مصالح ما گواهی محیط زیست، کاهش مصرف انرژی و .. دارد یا نه.

شهر بورس: عده‌ای مخالف عرضه مصالحی مانند سیمان در بورس کالا هستند، نظر شما چیست؟

اتفاقا بورس باعث شفافیت می‌شود اما برخی کارها هم صورت می‌گیرد که باعث افزایش قیمت می‌شود، مشکل اصلی ما شرکت دولتی و خصولتی هستند که بر اساس مدیریت خودشان تولیدشان با قیمت بالا خارج می‌شود. مثلا سیمان زنجان با نصف قیمتِ سیمان صوفیان عرضه دارد، چرا چنین اتفاقی رخ می‌دهد؟

بورس به شفافیت کمک می‌کند و ما از طریق بورس می‌دانیم که قیمت سیمان زنجان چقدر است. قیمت‌های دستوری نمی تواند عرضه و تقاضا را کنترل کند.

الان قیمت میلگرد پایین آمده است چون عرضه و تقاضا قیمت را مشخص می کند. اگر سوبسیدهای خاص برداشته شود و قیمت‌ها روند واقعی خود را بگیرند شرکت‌های خصوصی به راحتی با دولتی‌ها رقابت می‌کنند. امروز سیمان صوفیان بهترین سیمان را تولید می‌کند اما قیمت آن دو برابر سیمان زنجان است.

شهر بورس: آیا ساخت مسکن توسط دولت آنگونه که وعده داده شده، عملیاتی است؟

معتقدم دخالت دولت در مسکن درست نیست؛ دولت باید زیرساخت و نظارت را فراهم کند نه اینکه مستقیما مسکن سازی انجام دهد.

هیچ دولتی نتوانسته این کار را انجام دهد و اگر هم ساخته زیرساخت‌ها را فراهم نکرده است. اما اگر زیرساخت را آماده کنند و اجازه دهند شرکت‌های ساختمان سازی وارد این کار شوند به راحتی مشکل حل می‌شود.