راهکارهای بهبود شرایط پذیرش شرکت ها در بورس چیست؟

فاطمه کوثری رئیس اداره تامین مالی کارگزاری بانک آینده در‌ گفت‌وگو با شهر بورس، به بررسی برنامه سازمان بورس برای اعمال تغییرات در فرآیند پذیرش شرکت ها و قوانین و مقررات حاکم پرداخت و پیشنهاداتی برای این موضوع مطرح کرد. مشروح این گفت‌وگو را در زیر می‌خوانید:

شهر بورس: مهم‌ترین تغییرات مدنظر مسئولان سازمان بورس در دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در بورس و فرابورس چه بود؟  

با توجه به پویایی و تغییرات مدام بازارها و شرایط حاکم بر اقتصاد، بروز رسانی قوانین و مقررات و تطبیق هرچه بیشتر آن با شرایط بازار سرمایه سبب افزایش کارایی و بهره وری هرچه بیشتر بازار سرمایه می شود. از این رو ایجاد تغییراتی در دستورالعمل پذیرش غیر قابل اجتناب به نظر می‌رسد در ادامه مروری بر تغییرات اعمال شده بر دستورالعمل پذیرش فرابورس ایران خواهیم داشت.

یکی از اصلی ترین تغییرات اعمال شده در مورد بازار “شرکت های کوچک و متوسط” بود.

در دستورالعمل جدید نامی از بازار شرکت های کوچک و متوسط وجود ندارد و بازار “نوآفرین” نام جدیدی است که برای این بازار فرابورس انتخاب شده است. این بازار دارای دو تابلو “رشد” و “دانش بنیان” است. شرکت های “خلاق” ،”دانش بنیان”، “فناور” و “فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال” در تابلو دانش بنیان، گردهم می‌آیند و سهام شرکت‌های سهامی عام، شرکت هایی که از طریق فرابورس پذیره نویسی شده اند و سهام شرکت‌ پروژه/ هلدینگ پروژه در تابلو رشد پذیرش خواهند شد.

سایر موارد همچون شناسایی نوع شرکت های مطرح شده و شرایط پذیرش بر سبک و سیاق قبلی، ثابت باقی مانده است.

تبدیل تیم پذیرش به ارکان پذیرش و حذف مدیریت مشاوره پذیرش بر این تیم از اصلاحاتی است که پس از انتقادات بسیار زیاد مشاوران پذیرش صورت گرفت. ارائه مکاتبات قبولی سمت توسط ارکان پذیرش جایگزین انعقاد قرارداد شده و اظهار نظر مشاور حقوقی مشاور پذیرش بر دعاوی حائز اهمیت شرکت متقاضی به کلی حذف شده است.

شرایط پذیرش در بازارهای اول و دوم فرابورس هم تغییراتی در حداقل سرمایه ثبت شده و ارزش بازار یک شرکت جهت اخذ مجوز پذیرش در این بازارها داشته و حداقل سرمایه ثبت شده برای حضور در بازار اول و دوم  100 و 50 میلیارد تومان در نظر گرفته شد. حداقل ارزش بازار برای پذیرش در بازار اول و دوم هم به 1000 و 500 میلیارد تومان تغییر کرد.

در دستورالعمل جدید حضور در بازار پایه فقط برای سهام، حق تقدم خرید سهام و سهام ناشی از افزایش سرمایه شرکت میسر می‌شود و کلیه ابزارهای مالی به استثنای این موارد در صورتی که به تایید شورا رسیده و بنا به اعلام آن مشمول ثبت یا معاف از ثبت نزد سازمان تشخیص داده شده در بازار ابزارهای نوین مالی حضور خواهند یافت اما این حضور نیازمند طی فرایند پذیرش نیست.

افزودن پنچ پیوست دیگر به دستورالعمل پذیرش با مضمون ضوابط اختصاصی پذیرش برای سهام بانک‌ها و موسسات اعتباری غیر بانکی، شرکت های بیمه، لیزینگ، سرمایه گذاری، هلدینگ و شرکت‌های تامین‌ سرمایه و نهادهای ارائه دهنده خدمات مالی از دیگر تغییرات ایجاد شده است.

شهر بورس: چه عوامل و دلایلی موجب تصمیم سازمان بورس به فراخوان و دریافت نظرات کارشناسان شد؟

اعلام فراخوان دریافت نظرات کارشناسان بازار سرمایه، همواره به عنوان روشی مرسوم برای بررسی فنی و کسب پیشنهادات و اصلاحات بر دستورالعمل های عملیاتی بازار سرمایه به کار گرفته می‌شود.

شهر بورس: پذیرش شرکت های دانش بنیان در فرابورس با چه تغییراتی همراه شده؟

در صورت تصویب نهایی دستورالعمل، تمام شرکت‌های دانش بنیان در تابلویی به همین نام در بازار نوآفرین پذیرش و درج خواهند شد.

شهر بورس: تبدیل تیم پذیرش به ارکان پذیرش و حذف مدیریت مشاوره پذیرش، چه تبعاتی می توانست به همراه داشته باشد؟

یکی از انتقاداتی که همواره از سوی مشاوران پذیرش در فرآیند پذیرش و درج مطرح می‌شد، استفاده از عبارت تیم پذیرش برای مجموعه نهادهای حاضر در فرایند پذیرش بود. در حالی که هریک از این ارکان، مسئولیت بخشی از فرایند پذیرش را برعهده داشته و وظایف کاملا متفاوتی را برعهده می گرفتند، استفاده از عبارت تیم و مدیریت مشاور پذیرش بر آن سبب ایجاد مشکلاتی از جمله هماهنگی سخت تر، هم پوشانی  غیر ضروری فعالیت ها و کندی فرآیند می‌شد که گاهی سبب بروز عواقب شدیدتری بود.

در حالیکه فعالیت هر رکن به شکل مجزا، سرعت عمل و نظم بیشتری خواهد داشت و از وقوع بخشی از مشکلات اشاره شده پیش گیری خواهد کرد.

شهر بورس: تصمیم به تغییر نام بازار شرکت های کوچک و متوسط به بازار نوآفرین چه علتی داشت؟

همانطور که مطرح شد ساختار کلی این بازار تغییر یافت و تابلوهای تخصصی برای انواع مختلف کسب‌ و کارها شکل گرفت تا شرایط حضور و پذیرش در بازار سرمایه برای طیف وسیع تری از شرکت های فعال در اقتصاد محیا شود. بازار نوآفرین نامی فراگیرتر با توجه به مجموعه اصلاحات اعمال شده به نظر می‌رسد.

شهر بورس: آیا افزایش حداقل سرمایه شرکت های متقاضی می تواند یکی از موانع اصلی عدم تمایل شرکت ها برای ورود به بازار سرمایه باشد؟

افزایش حداقل سرمایه به تنهایی سبب عدم تمایل شرکت ها برای ورود به بازار سرمایه نمی‌شود. زیرا به علت ایجاد تنوع در بازارهای فعال طیف وسیعی از شرکت ها از لحاظ حجم سرمایه قابلیت حضور در این بازارها را دارند.

شهر بورس: دیگر ابهامات و انتقادات مربوط به تغییر دستورالعمل چه مواردی است؟

در خصوص بررسی شرایط شرکت‌های متقاضی مواردی مطرح بوده که در هیچ یک از دستورالعمل‌ها ذکر نشده است. همچون میزان سود خالص که مقدار برآوردی برای آن وجود دارد و یا مدیریت تعارض منافع در خصوص اعضا پذیرش که تحت عنوان یک تبصره در اصلاحات وجود دارد اما ابهامات بسیار زیادی در خصوص نحوه شناسایی این تعارضات باقی مانده است که پاسخی مطرح نشده است.

شهر بورس: چه راهکارها و پیشنهاداتی برای بهبود شرایط پذیرش شرکت ها در بورس و فرابورس قابل طرح است؟

یکی از مهم ترین چالش های فرآیند پذیرش یک شرکت در بازار سرمایه، تغییرات مدام شرایط  پذیرش و وضعیت شرکت ها است. بنابراین راهکار برون رفت از این چالش، تسریع بیشتر برای طی این فرآیند است.  در صورت تعیین جزئیات بیشتر در خصوص شرایط پذیرش شرکت‌های متقاضی، بررسی و رد درخواست‌های خارج از چارچوب سریع تر خواهد شد. جزئیاتی که شامل شرایط سوداوری و عملیاتی شرکت باشد.