طلا اینجاست؛ دنبالش نگردید!

شهر بورس – امیر ملک زاده: معدن مس سونگون به‌عنوان بزرگ‌ترین معدن مس در کشور، نقش انکارناپذیری در توسعه اقتصادی و افزایش سهم بازار ایران در بازارهای جهانی دارد؛ مجموعه‌ای که ناشناس مانده و البته کمی مظلوم!

اواخر هفته گذشته جمعی از مدیران و فعالان بازار سرمایه به همراه مدیران‌عامل و اعضای هیئت‌مدیره شرکت‌های فرابورس، صنایع ملی مس ایران، برخی تامین سرمایه‌ها و اعضای کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران راهی شهرستان ورزقان در استان آذربایجان شرقی شدند.

معدن مس سونگون در فاصله ۱۳۰ کیلومتری تبریز واقع شده است. این معدن در منطقه‌ای کاملاً کوهستانی واقع است.

این معدن در یک منطقه کوهستانی با متوسط ارتفاع دو هزار متر بالای سطح دریا قرار دارد. نخستین چیزی که در بدو ورود به مجموعه جلب توجه می‌کند، ارتقاع بالای محلی است که پس از پیمودن یک مسیر سربالایی به آن رسیده‌ایم.

در مرحله نخست، مقابل کانتری توقف می‌کنیم که کارمندان مس سونگون از آن به عنوان «ادمین» یاد می‌کنند. بازدیدکنندگان باید در این محل، روپوش، کفش ایمنی، کلاه و دستکش مخصوص دریافت کنند. می‌گویند «به دلیل بازدید از معدن، بهتر است تا حدامکان موارد ایمنی رعایت شود.»

مقصد اول، معدن است؛ سر منشاء اصلی مجموعه. از این محل، استخراج صورت می‌گیرد و سپس برای طی شدن سایر مراحل راهی بخش‌های دیگر می‌شود. محوطه‌ای بزرگ و هفت طبقه که در اصطلاح معدنی‌ها به آن «پله» می‌گویند.

از بالا، محل بسیار کوچکی به نظر می‌رسد، اما ماشین‌های سنگین در میان پله‌ها رفت‌وآمد دارند. یکی از مهندسان حاضر، توضیح می‌دهد: نگاه نکن از اینجا همه‌چیز «ریز» است؛ داخل معدن بروی گم می‌شوی. داخل به قدری بزرگ است که دو ماشین سنگین از کنار هم به راحتی می‌گذرند و برای نیم ماشین دیگر نیز جا هست!

هر پله، ۱۲.۵ متر است. با یک حساب سرانگشتی می‌توان فهمید که بیش از ۸۰ متر بالاتر از معدن ایستاده‌ایم. توضیحات لازم درباره روند اکتشاف از سوی مدیرعامل مجموعه مس سونگون ارائه می‌شود.

مقصد بعدی، کارخانه‌ای سوله مانند است که به آن، محل ذخیره می‌گویند. گویا پس از استخراج از معدن، مواد استخراج شده به اینجا انتقال داده می‌شود.

در این محل، باید مراحل مختلفی طی شود اما آنچه که به‌عنوان محصول نهایی شکل می‌گیرد، کنسانتره است.

در بخش دیگری از این کارخانه، مقدار نسبتا زیادی از کنسانتره قرار داده شده؛ چیزی شبیه به خاک است، اما سال‌ها می‌تواند برای اهالی منطقه اشتغال ایجاد کند و برای کشور، آبادانی.

خوراک ورودی در هر فاز، هفت میلیون تن در سال است که هر فاز قابلیت تولید ۱۵۰ هزار تن کنسانتره را دارد. می‌گویند در سال ۱۴۰۱، رکورد تولید کنسانتره مس با عیار ۱۰۵ درصد در همین کارخانه زده شده است. رکورد تاریخی تولید ۱۳۳ درصدی تولید کنساتره مولیبدن در سال گذشته نیز متعلق به همین مجموعه است.

پس از خر‌وج از این کارخانه که به نام شهید مسعود علی محمدی نامگذاری شده، دیگر نیازی به کلاه ایمنی نیست و باید به سراغ پروژه احداث کارخانه فاز سه تغلیظ برویم. بر اساس آنچه بر روی بنر ذکر شده، این محل ظرفیت ورود ۲۱ میلیون تن خاک و تولید ۴۵۰ هزار تن کنسانتره مس در سال را دارد.

میزان سرمایه‌گذاری انجام گرفته در این ۱۶ هکتار، ۵۲۸ میلیون یورو بوده که برای ۳۵۰ نفر به صورت مستقیم و برای یک هزار و ۱۰۰ نفر به صورت غیرمستقیم اشتغال‌زایی کرده است.

در فاز بعدی بازدید، باید از مجموعه کنونی که در آن قرار داریم خارج شده و به یک مجموعه دیگر در مجاورت این محل برویم. نامش پروژه «هیپ لیچینگ» است؛ اولین پروژه‌ هیپ دره‌ای در ایران. عملیات مهندسی این پروژه از سال ۱۳۹۷ آغاز شده و حالا به صورت آزمایشی اقدام به تولید مس کاتد می‌کند.

معبود عباس‌زاده مدیرعامل مجتمع مس سونگون می‌گوید: جمع، جمع اهالی بازار سرمایه است و باید با زبان بورسی با شما صحبت کنم، باید بگویم که این پروژه حدود یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برای کشور ثروت و ارزش آفرینی خواهد داشت که در نتیجه به افزایش سود شرکت منجر می‌شود.

بر اساس گفته کارشناسان، «پروژه هیپ لیچینگ به دلیل برودت شدید هوا در منطقه، باید در ۶ ماهه ابتدایی سال عملیاتی شود.» با این حال، طی ماه‌های گذشته و با تلاش‌های شبانه‌روزی مجتمع سونگون، اقدامات اجرایی پروژه هیپ لیچینگ در سرمای وحشتناک منطقه که حتی به بیش از ۲۰ درجه زیر صفر نیز می‌رسد متوقف نشده و حال آماده بهره‌برداری است. بهره‌برداری از پروژه نیز توسط رئیس جمهور و در دومین سفر استانی وی به آذربایجان شرقی انجام خواهد گرفت.

با وجودِ تمامی مشکلات موجود در کشور، آنچه که می‌تواند به آینده این مرز و بوم امیدوارمان کند، همین تلاش‌های شبانه‌روزی و خاکی است که در وجب به وجب آن یک گنج نهفته است.