بخشی از ریسک‌های سنتی بازار سرمایه با محدودیت‌های جدید مهار شده‌اند

روح‌الله نجفی، مدیرعامل سبدگردان موج ثروت، در گفت‌وگو با شهر بورس با اشاره به وضعیت فعلی بازار سرمایه و مهم‌ترین چالش‌ها و راهکارهای کاهش ریسک‌های پولشویی در این بازار، اظهار داشت: در حال حاضر با توجه به اقداماتی که در حوزه محدودسازی جریان وجوه انجام شده، بخشی از ریسک‌های سنتی پولشویی در بازار سرمایه کاهش یافته است. اعمال محدودیت‌هایی نظیر ممنوعیت واریز وجه از کارت بانکی اشخاص ثالث از طریق درگاه‌های پرداخت آنلاین و همچنین ممنوعیت پرداخت‌های نقدی و کارت‌های هدیه، از جمله این اقدامات موثر بوده است.

وی با بیان اینکه علی‌رغم محدودسازی‌های موجود، برخی ریسک‌های جدی همچنان بازار سرمایه را تهدید می‌کند، تصریح کرد: احتمال وقوع جرایمی نظیر دستکاری قیمت (manipulation)، سواستفاده از اطلاعات نهانی (insider trading) و تقلب، از جمله خطراتی است که می‌تواند منبع درآمدهای غیرقانونی شده و در نهایت زمینه‌ای برای تطهیر پول فراهم کند.

مدیرعامل سبدگردان موج ثروت، افزود: استفاده از حساب‌های معاملاتی به نام دیگران، هویت‌های جعلی یا شرکت‌های صوری، نبود نظارت بر الگوهای معاملاتی غیرعادی و ارزش‌گذاری غیرواقعی سهام، از دیگر چالش‌هایی است که موجب پنهان‌سازی منبع واقعی سرمایه و انتقال منابع مشکوک می‌شود. در فرآیند افزایش سرمایه شرکت‌های ناشر نیز، نبود شفافیت در منابع وجوه و اموال تزریق‌شده، به‌ویژه در روش‌هایی مانند افزایش سرمایه از محل آورده نقدی یا سلب حق تقدم و همچنین تجدید ارزیابی دارایی‌ها ریسک ورود وجوه و اموال نامشروع را افزایش می‌دهد.

نجفی یکی از مهم‌ترین نواقص ساختاری در مبارزه با پولشویی در بازار سرمایه را نبود امکان تعیین دقیق سطح فعالیت مورد انتظار سرمایه‌گذاران دانست و گفت: نداشتن دسترسی نهادهای مالی به اطلاعات درآمدی، شغلی و مالی مشتریان باعث می‌شود نتوان رفتار مالی واقعی افراد را با الگوهای مورد انتظار مقایسه و تخلفات را شناسایی کرد.

وی همچنین به عدم وجود بانک اطلاعاتی متمرکز از اشخاص پرریسک در سامانه مرکز مبارزه با پولشویی سازمان بورس اشاره کرد و افزود: نبود هماهنگی کافی بین نهادهای مالی در رویه‌های اجرایی مرتبط، از جمله شناسایی مضاعف مشتریان پرریسک، یکی از چالش‌های جدی در ساختار فعلی است.

مدیرعامل سبدگردان موج ثروت با اشاره به ضرورت مدیریت ساختاری ریسک‌های پولشویی، پیشنهادهایی برای ارتقای سطح نظارت در بازار سرمایه ارائه کرد و گفت: نخستین گام، توسعه سامانه‌های هوشمند برای ارزیابی ریسک تعامل کاری و شناسایی الگوهای مشکوک در معاملات است. برخورد موثر با جرایم منشا از جمله دستکاری بازار، سواستفاده از اطلاعات نهانی، تقلب و القای ظاهری گمراه‌کننده، یکی دیگر از الزامات کلیدی مقابله با پولشویی محسوب می‌شود.

نجفی در ادامه خاطرنشان کرد: بررسی منابع مالی در فرآیند افزایش سرمایه شرکت‌های ناشر و الزام به شفاف‌سازی کامل منشا وجوه یا اموال، باید به‌صورت دقیق و منسجم انجام شود تا از ورود سرمایه‌های مشکوک جلوگیری گردد. تغییر در الگوهای معاملاتی مشتریان یا بروز معاملات غیرعادی، باید در کوتاه‌ترین زمان شناسایی و تحلیل شود.

وی با تاکید بر دسترسی اطلاعاتی نهادهای مالی، تصریح کرد: بهره‌گیری از سامانه‌های فصل سوم آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۴ الحاقی قانون مبارزه با پولشویی، امکان تعیین سطح فعالیت مورد انتظار مشتریان را فراهم کرده و تطبیق رفتار مالی واقعی با پروفایل ریسک را تسهیل می‌کند. ایجاد بانک اطلاعاتی متمرکز از افراد پرریسک در سامانه مرکز مبارزه با پولشویی سازمان بورس، در کنار اجرای یکپارچه فرآیندهای شناسایی مضاعف توسط نهادهای مالی، می‌تواند ساختار مبارزه با پولشویی را در بازار سرمایه تقویت کند.