از طوس تا مراغه؛ چگونه خواجه نصیرالدین طوسی الهام‌بخش روز مهندس شد؟

به گزارش شهر بورس، خواجه نصیرالدین طوسی، چهره‌ای درخشان در تاریخ علم و مهندسی ایران، در سال ۵۷۹ هجری شمسی در طوس به جهان گام نهاد. او در خانواده‌ای سرشار از دانش و اندیشه به دنیا آمد و از همان کودکی در سایه پدر فقیه برجسته، مفاهیم اولیه دینی و ادبی را آموخت. سپس به نیشابور سفر کرد و در محضر استادانی چون کمال‌الدین محمد حاسب، درهای گسترده‌ای از ریاضیات، فلسفه، منطق و نجوم را به روی خود باز نمود.

در دوران تهاجم خونگرم مغولان، طوسی با تدبیر و شجاعت، به پناه قلعه‌های اسماعیلیه رفت؛ جایی که علی‌رغم شرایط سخت، فرصت‌های ارزشمندی برای ادامه فعالیت‌های علمی و تدریس یافت. پس از فروپاشی این قلعه‌ها، او با استفاده از نفوذ و توانمندی‌های رهبری‌اش، هلاکوخان را بر آن گرداند تا رصدخانه‌ای در مراغه تاسیس کند. این اقدام نه تنها مانع از تخریب بیشتر مراکز علمی شد، بلکه بستری برای تبادل افکار میان دانشمندان سراسر جهان اسلام فراهم آورد.

رصدخانه مراغه که در سال ۶۵۷ هجری قمری بنا نهاده شد، با تجهیزاتی مدرن و کتابخانه‌ای غنی شامل بیش از ۴۰۰ هزار جلد کتاب، به مرکز سرشاری از پژوهش‌های نجومی، ریاضی و فلسفی تبدیل گشت. دستاوردهای این مرکز، به ویژه از طریق اثر برجسته زیج ایلخانی، تاثیری عمیق بر انتقال دانش به نسل‌های بعدی داشته است.

طوسی در طول عمر علمی خود بیش از ۱۵۰ اثر در حوزه‌های گوناگون از جمله کلام، اخلاق، ریاضیات و منطق به قلم آورد. کتاب شکل القطاع او نه تنها علم مثلثات را به عنوان یک رشته مستقل معرفی کرد، بلکه مبانی حل مسائل مسطح و کروی را به شیوه‌ای نوین و منسجم بیان نمود. علاوه بر این، نظریات وی در زمینه‌های جبر و منطق به عنوان الگویی برای دانشمندان و مهندسان معاصر به شمار می‌آید.

خبر مرتبط

زلزله ۵ ریشتری در مرز استان‌های سمنان و خراسان رضوی

صبح امروز زمین‌لرزه‌ای نسبتاً شدید به بزرگی ۵ ریشتر حوالی زمان‌آباد در استان سمنان را لرزاند؛ این زمین‌لرزه در مناطق اطراف از جمله خراسان رضوی و شمال خراسان نیز احساس شد.

اثرات بلندمدت دستاوردهای این دانشمند بزرگ در علوم امروزی غیرقابل انکار است؛ بسیاری از مفاهیم و روش‌های مطرح‌شده توسط او همچنان در کلاس‌های درس و پژوهش‌های علمی به کار گرفته می‌شود. همچنین، تعاملات علمی وی با دیگر بزرگان عصر خود، نمونه‌ای از فضای پویای اندیشه در جهان اسلام است که علی‌رغم چالش‌های سیاسی و اجتماعی دوران مغول، به شکوفایی علم و دانش انجامید.

به پاس خدمات بی‌نظیر و تاثیر ماندگار او، تولد خواجه نصیرالدین طوسی در ۵ اسفند، به عنوان روز مهندس در تقویم رسمی ایران گرامی داشته شده است؛ روزی که یادآور ارزش و نقش اساسی مهندسان در توسعه و آبادانی جامعه می‌باشد.

میراث طوسی، نه تنها در آثار مکتوبش، بلکه در تاثیر عمیقی که بر فرهنگ علمی و مهندسی گذاشت، همچنان الهام‌بخش پژوهشگران و متخصصان در سراسر جهان به شمار می‌آید.