اوراق رهنی چیست؟ | راهنمای کامل دریافت، مدیریت و استفاده

به گزارش شهر بورس، اوراق رهنی (Mortgage-backed securities) یکی از مهم‌ترین ابزارهای مالی در بازار سرمایه است که به واسطه تبدیل وام‌های رهنی به اوراق بهادار، امکان جذب سرمایه‌گذاران و تأمین نقدینگی در بخش مسکن را فراهم می‌کند. در این مقاله آموزشی، ویژگی‌ها، انواع، مزایا، و تفاوت اوراق رهنی با سایر ابزارهای مالی مشابه بررسی شده و راهنمای کاملی برای درک و استفاده از این اوراق ارائه می‌شود.

اوراق رهنی چیست؟

اوراق رهنی اوراق بهاداری هستند که با پشتوانه وام‌های رهنی منتشر می‌شوند. این اوراق توسط مؤسسات دولتی یا مؤسسات مورد حمایت دولت مانند فانی می و فردی مک در آمریکا منتشر می‌شوند. در این روش، وام‌های رهنی مدت‌دار به اوراق بهادار تبدیل شده و در بازارهای سرمایه به فروش می‌رسند. وجوه حاصل از فروش این اوراق، به چرخه پرداخت وام مسکن بازگشته و تأمین مالی مجدد را امکان‌پذیر می‌سازد.

مراحل دریافت اوراق رهنی در ایران

برای دریافت این اوراق، ابتدا باید نیاز خود را شناسایی کرده و با فرآیندهای مربوطه آشنا شوید. در ایران، این اوراق توسط بانک‌ها یا مؤسسات مالی معتبر عرضه می‌شوند و نیازمند طی کردن مراحل مشخصی برای خرید هستند. در ادامه، این مراحل به تفصیل شرح داده شده‌اند:

1. شناسایی نیاز و اهداف خود

ابتدا باید مشخص کنید که چرا به آن نیاز دارید. آیا قصد سرمایه‌گذاری دارید یا برای تأمین نقدینگی خاصی به این اوراق نیازمند هستید؟ همچنین باید نوع اوراق مورد نظر خود را انتخاب کنید؛ مثلاً اوراق رهنی مسکونی یا تجاری.

خبر مرتبط

اوراق سلف چیست؟ | راهنمای سرمایه‌گذاری برای تازه‌واردها

اوراق سلف، ابزار مالی مطمئن برای پیش‌خرید کالا و سرمایه‌گذاری ایمن. این راهنما جزئیات کامل سرمایه‌گذاری در این ابزار مالی را برای تازه‌کاران توضیح می‌دهد.

2. آشنایی با فرآیند انتشار اوراق رهنی در ایران

در ایران، این اوراق توسط بانک‌ها یا مؤسسات مالی مورد تأیید سازمان بورس و اوراق بهادار منتشر می‌شوند. برای کسب اطلاعات به‌روز، به سایت‌های رسمی مانند سازمان بورس و اوراق بهادار ایران (www.seo.ir) و فرابورس ایران (www.ifb.ir) مراجعه کنید.

3. افتتاح حساب در کارگزاری معتبر

برای خرید اوراق رهنی، نیاز به حساب کارگزاری دارید. اگر تاکنون حساب کارگزاری باز نکرده‌اید، می‌توانید از طریق مراحل زیر اقدام کنید:

• انتخاب یک کارگزاری معتبر عضو بورس.
• ثبت‌نام آنلاین در سایت کارگزاری مورد نظر.
• تکمیل فرم‌های مربوطه و ارائه مدارک لازم (شامل کارت ملی و شناسنامه).

4. ثبت‌نام در سامانه سجام و احراز هویت

تمامی سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه ایران باید در سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) ثبت‌نام کنند. مراحل ثبت‌نام شامل:

• ورود به سایت سجام (www.sejam.ir).
• ثبت اطلاعات شخصی و بانکی.
• احراز هویت حضوری یا آنلاین از طریق دفاتر پیشخوان دولت یا اپلیکیشن‌های مرتبط.

5. مشاهده و انتخاب اوراق رهنی

پس از افتتاح حساب کارگزاری و ثبت‌نام در سجام، می‌توانید وارد سامانه معاملاتی کارگزاری خود شوید. با جستجوی “اوراق رهنی” یا مشاهده نمادهای مربوط به این اوراق، اطلاعات لازم را درباره نوع و شرایط آن‌ها به دست آورید.

6. ثبت سفارش خرید اوراق

• مقدار سرمایه‌گذاری و تعداد اوراق مورد نیاز خود را مشخص کنید.
• سفارش خرید را از طریق سامانه معاملاتی کارگزاری ثبت کنید.
• قیمت اوراق ممکن است کمی تغییر کند، بنابراین به قیمت پیشنهادی و وضعیت بازار توجه کنید.

7. پرداخت وجه و تکمیل خرید

پس از ثبت سفارش و تأیید آن، مبلغ لازم از حساب کارگزاری شما کسر می‌شود. در صورت موفقیت‌آمیز بودن معامله، اوراق به حساب معاملاتی شما اضافه خواهد شد.

8. دریافت و مدیریت اوراق

پس از خرید اوراق، می‌توانید اطلاعات مربوط به مالکیت و پرداخت‌های دوره‌ای (اصل و فرع) را در سامانه کارگزاری مشاهده کنید. همچنین می‌توانید در صورت نیاز، این اوراق را در بازار ثانویه بفروشید.

اهداف و مزایای انتشار اوراق رهنی

1. تأمین نقدینگی: انتشار اوراق رهنی به بانک‌ها و مؤسسات مالی کمک می‌کند تا نقدینگی لازم برای ارائه وام‌های جدید را فراهم کنند.
2. کاهش ریسک: با فروش وام‌های رهنی به سرمایه‌گذاران، بانک‌ها می‌توانند ریسک‌های مرتبط با عدم بازپرداخت وام‌ها را کاهش دهند.
3. ایجاد بازارهای جدید سرمایه‌گذاری: تبدیل وام‌های رهنی به اوراق بهادار، دسترسی سرمایه‌گذاران به دارایی‌های با نقدینگی بالا را ممکن می‌سازد.
4. پرداخت دوره‌ای: برخلاف سایر اوراق قرضه که اصل مبلغ در سررسید پرداخت می‌شود، در اوراق رهنی بخشی از اصل و سود به صورت ماهانه بازمی‌گردد.

انواع اوراق رهنی

1. اوراق رهنی مسکونی: این اوراق با پشتوانه وام‌های مسکن مسکونی منتشر می‌شوند و یکی از پرکاربردترین ابزارهای مالی در بازارهای جهانی هستند.
2. اوراق رهنی تجاری: این نوع اوراق با پشتوانه وام‌های رهنی مربوط به املاک تجاری مانند مجتمع‌های اداری، تجاری و صنعتی منتشر می‌شوند.

تفاوت اوراق رهنی با سایر اوراق مشابه

چالش‌های مرتبط با اوراق رهنی

1. ریسک پیش‌پرداخت: اگر وام‌گیرندگان پیش از موعد وام خود را تسویه کنند، بازدهی اوراق کاهش می‌یابد.
2. ریسک اعتباری: ممکن است برخی وام‌گیرندگان قادر به بازپرداخت وام خود نباشند، که می‌تواند به کاهش ارزش اوراق منجر شود.
3. پیچیدگی ساختار: فرآیند انتشار و معامله این اوراق پیچیده است و نیاز به دانش تخصصی دارد.

نقش اوراق رهنی در بازار سرمایه

انتشار اوراق رهنی باعث افزایش عمق و پویایی بازار سرمایه می‌شود. این ابزار نه تنها به تأمین نقدینگی بانک‌ها کمک می‌کند، بلکه فرصت‌های متنوع سرمایه‌گذاری را نیز برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌سازد. در ایران، گسترش این بازار می‌تواند به بهبود وضعیت تأمین مالی بخش مسکن کمک شایانی کند.

اوراق رهنی یکی از ابزارهای مالی مؤثر برای تأمین نقدینگی و مدیریت ریسک در بازار مسکن است. با توجه به مزایای متعدد این اوراق مانند پرداخت‌های دوره‌ای و ایجاد بازارهای سرمایه‌گذاری جدید، توسعه این بازار در ایران می‌تواند به رشد اقتصادی و بهبود شرایط بخش مسکن کمک کند. با این حال، آگاهی‌بخشی به سرمایه‌گذاران و مدیریت ریسک‌های مرتبط از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.