از نمایشگاه بی رونق تا وضعیت بحرانی فرش دستباف

به گزارش شهر بورس، در این نمایشگاه انواع فرش‌های دستباف مناطق مختلف ایران در اندازه‌ها و رنگ‌های مختلف، قالی و قالیچه، تابلو فرش‌های مختلف و دیگر دست‌بافته‌های هنرمندان ایرانی عرضه و در معرض دید مخاطبان قرار داده شد.

طبق اعلام برگزارکنندگان قرار بود این دوره از نمایشگاه بین‌المللی فرش دستباف ایران با محوریت توسعه صادرات و یافتن بازار‌های جدید صادراتی در کشور‌های مختلف جهان، به‌ویژه آمریکا و کشور‌های اروپایی برپا شود.

همچنین افزایش صادرات در کنار فروش داخلی، معرفی ظرفیت‌های این بخش اقتصادی، برنامه‌ریزی برای حل مشکلات، موانع و نقاط ضعف موجود این صنعت، ایجاد بستر‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی، ایجاد زمینه اشتغال و کارآفرینی، آشنایی دست‌اندرکاران با محصولات، نوآوری‌ها و ظرفیت‌های موجود، ایجاد فضای رقابتی سالم میان تولیدکنندگان داخلی برای ارتقای کیفیت تولید و ایجاد ارتباط مستقیم و رو در رو میان تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، مهمترین اهداف برگزاری سی‌امین نمایشگاه فرش دستباف ایران بود.

بازدید از این دوره نمایشگاه و هم‌نشینی و صحبت با تولیدکنندگان، تاجران و صادرکنندگان تبریزی حاضر در این نمایشگاه نشان داد که این محورها، زمینه‌ها و اهداف اعلام شده تقریبا به طور کامل هیچ موفقیتی نداشته است و بخش مهمی از گلایه‌های تبریزی‌های حاضر در نمایشگاه فارغ از گرفتاری‌ها و مشکلات این صنعت در ایران، به شکل برگزاری نمایشگاه مربوط می‌شد. این دوره نمایشگاه بین‌المللی فرش دستباف تقریبا مانند دوره گذشته در فضای نارضایتی برای غرفه‌داران تبریزی به پایان رسید.

افرادی که با همه عرق و علاقه خود فرش دستباف را هویت، شناسنامه و پرچم دوم ایران می‌دانند اما امروز و در حالی که تقریبا هیچ یک از شعارها و اهداف نمایشگاه به نتیجه نرسیده و دستاورد خاصی برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان و تجار به بار نیاورده همچنان بار مشکلات بر دوش بازیگران اصلی صنعت فرش دستباف ایران سنگینی می‌کند. مشکلاتی که بخش مهمی از آنها به مساله تحریم و بخش دیگر به سوءمدیریت در صنعت فرش دستباف مربوط می‌شود.

این گزارش تلاش کرده که دغدغه‌های اصلی و مشکلات تبریزی‌های حاضر در نمایشگاه بین‌المللی فرش دستباف ایران و نظر آنها درباره نمایشگاه سی‌ام را جویا شود.

نمایشگاهی که در شأن ایران نبود

احد عظیم‌زاده، رئیس اتحادیه فروشندگان فرش‌ دستباف تبریز شاید یکی از مهم‌ترین افرادی باشد که در نمایشگاه حضور داشت. او سال‌ها در زمینه فرش دستباف کار انجام داده و آنگونه که خود می‌گوید یکی از افرادی است که همچنان در زمینه صادرات فرش دستباف فعال است.

عظیم‌زاده در پاسخ به این سوال که نمایشگاه سی‌ام چگونه بود و آیا اهداف آن به نتیجه رسید، می‌گوید: «نمایشگاه امسال به دلیل نبود تبلیغات مناسب و عدم دعوت برای حضور مهمانان خارجی در شان کشور نبود و تعریفی نداشت. از نظر بازدیدکننده هم نمایشگاه امسال ضعیف‌ترین نمایشگاه 30 سال اخیر بوده است.»

عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تبریز، فرش را صنعت ملی کشور و شناسنامه و برند ایران می‌داند و تاکید می‌کند که این محصول همواره جایگاه خود را داشته است اما به شکل برخورد دولت با این نمایشگاه نقد جدی دارد: «نمایشگاه در زمینه برگزاری هم با مشکلات زیادی روبه‌رو بود. متاسفانه امکاناتی که باید در اختیار تولیدکننده و صادرکننده و فروشندگان فرش قرار می‌گرفت، خوب نبود. در حالی که در این دوره اجاره غرفه‌ها را 120 درصد افزایش داده‌اند و عملا دولت تورم ایجاد می‌کند.»

رئیس کمیسیون فرش، صنایع‌دستی و گردشگری اتاق بازرگانی تبریز به شکل افتتاح نمایشگاه هم نقدهای جدی دارد: «در بخش مهمی از 30 سال گذشته، رئیس‌جمهور نمایشگاه را افتتاح می‌کرد. چند سال بعد وزیر نمایشگاه را افتتاح می‌کرد و الان دو سه سال است معاون وزیر، نمایشگاه را افتتاح می‌کند. ما برای معاون وزیر احترام قائل هستیم اما فکر می‌کنیم سال آینده یک کارمند وزارت صمت نمایشگاه را افتتاح کند! وضعیت امروز این صنعت محصول همین بی‌توجهی دولت به آن است.»

دولت به صنعت فرش دستباف هیچ بهایی نمی‌دهد

رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: «هم‌اکنون 2 میلیون و 53 هزار نفر بافنده فرش داریم که با خانواده چیزی حدود 9 میلیون نفر می‌شوند و 10 درصد کشور از این صنعت امرار معاش می‌کند. اما دولت به این صنعت هیچ بهایی نمی‌دهد. دولت در زمان آقای احمدی‌نژاد 10 درصد تشویق صادرات می‌داد. الان بازار کم‌رنگ شده و تحریم‌های بین‌المللی هم وجود دارد، پس دولت نباید تحریم داخلی هم انجام دهد.»

این تولیدکننده فرش در توضیح تحریم داخلی فرش می‌گوید: «تحریم داخلی یعنی افزایش قیمت نمایشگاه، پیمان ارزی، ممنوعیت ورود فرش ایرانی به ایران و…  رفوگران ایرانی برای رفوی فرش ایرانی به ترکیه مهاجرت می‌کنند چون اجازه ورود فرش ایرانی به ایران داده نمی‌شود. این کار غلط اندر غلط است. اجازه دهید کالا به ایران بیاید، در اینجا تعمیر شود و دوباره برگردد. علت آن هم سنگ‌اندازی مدیرانی است که این کاره نیستند و نمی‌توانند مدیریت کنند.»

افت صنعت فرش دستباف به دلیل تحریم خارجی و داخلی است

این صادرکننده فرش دستباف تصریح کرد: «فرش ایران همواره در رده اول بوده، هست و خواهد بود اما متاسفانه به دلیل از دست دادن بازارهای جهانی اکنون در رده پنجم قرار گرفته‌ایم. یک میلیارد و 760 میلیون دلار صادرات ایران در این صنعت تبدیل به 45 میلیون دلار شده است. 1270 کارت صادرکننده تبدیل به 80 کارت شده است. بین این 80 صادرکننده هم 50 نفر آنها فعال نیستند!

اگر 50 درصد این وضعیت به دلیل تحریم باشد، 50 درصد آن هم به خاطر تحریم‌های داخلی است. دولت به جای آنکه نمایشگاه امسال را به دلیل دو سال کرونا ارزان‌تر حساب کند، 120 درصد هم اجاره غرفه‌ها را گران کرده است. دولت برای فرش پیمان ارزی در نظر گرفته و بازار را خراب کرده است.

عظیم‌زاده در پایان صحبت‌های خود به یک نکته کلیدی اشاره می‌کند: «کار را باید به دست کاردان بسپارند. کار کردن ملاک نیست بلکه کار دانستن ملاک است. این صنعت را باید به کسی بسپارند که صفر تا 100 آن را بلد هستند. نباید آقا یا خانمی را بیاورند که هرچند احترام او برای ما لازم است اما این کاره نیست و چنین وضعی را برای بازار به بار آورده است.»

گوش شنوایی برای لغو پیمان ارزی وجود ندارد!

احد هریسچیان یکی از کسانی است که سال‌هاست در زمینه فرش دستباف در تبریز فعالیت می‌کند و همه اهالی این صنعت در استان آذربایجان شرقی او را می‌شناسند. او از 18 سالگی پا در این عرصه گذاشته در حالی که پدربزرگ و پدرش بنیانگذاران فرش هریس بوده‌اند.

هریسچیان درباره وضعیت فرش دستباف در ایران معتقد است: «متاسفانه فرش دستباف منسوخ شده و از بین رفته است. علت اصلی آن هم این است که کشور ما تحریم است و مشکلات عمده‌ای در زمینه صادرات این محصول وجود دارد. برگشت ارز هم متاسفانه ناممکن شده و حتی صادرکننده‌ای هم که امکان صادرات داشته باشد، به خاطر این مشکلات عدیده دیگر کار صادرات انجام نمی‌دهد.»

وی با اشاره به مشکل برگشت ارز و پیمان ارزی درباره صادرات فرش دستباف ادامه داد: «چندین دهه است که ما پیشنهاد کردیم که پیمان ارزی را با وجود صادرات بسیار پایین، برداشته شود. اما آقایان هیچ کدام ترتیب اثر نمی‌دهند. این پیشنهاد از سوی همه اقشار درگیر در این صنعت داده شده اما گوش شنوایی وجود ندارد.»

عضو اتاق بازرگانی تبریز درباره مشکل بزرگ این صنعت تصریح کرد: «اگر کسی در خارج از ایران فرش داشته باشد و بخواهد آن را به داخل کشور مرجوع کند، به دلیل ممنوعیت تازه‌ای که قرار داده‌اند، قادر به انجام این کار نخواهد بود.»